Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Ko‘z ro‘zasi

1.05.2020   2333   4 min.
Ko‘z ro‘zasi

Bizlarga ko‘z ne’matini bergan Alloh taologa beadad hamdu sanolar bo‘lsin. Ko‘zni haromdan saqlashni ta’lim bergan zot Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)ga salavot va salomlar bo‘lsin.

Ba’zilar ko‘zning ham ro‘zasi bo‘ladimi, deb ajablanadilar. Ha azizlar, ko‘zning ham o‘ziga xos va mos ro‘zasi bor. Ko‘zni haromdan tiyish, fahshdan yumish, qaytarilgan narsalardan saqlash, uning ro‘zasidir. Alloh taolo shunday marhamat qiladi:

(Ey, Muhammad!) Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini (nomahram ayollardan) quyi tutsinlar va avratlarini (zinodan) saqlasinlar! Mana shu ular uchun eng toza (yo‘l)dir. Albatta, Alloh ular qilayotgan (sir) sinoatlaridan xabardordir” (Nur, 30).

Mufassirlar ushbu oyatni: “Ey Muhammad mo‘minlarga aytingki, avratlarini zinodan saqlab, qarash halol bo‘lmagan joylardan ko‘z yumsinlar, unga nazar solishni yomon ko‘rsinlar. Mana shu komil imon dalilidir”, deb tafsir qilganlar.  

Erkak mahramlarining boshi, bo‘yin va bo‘yin atrofi, boldiri va to‘piqlariga qarash bilan gunohkor bo‘lmaydi. Begona ayolning esa, yuzi, kafti va oyoqlariga ko‘zning nogoh tushishining zarari yo‘q.

Erkak kishining boshqa erkak kishiga nisbatan avrati kindik ostidan tizzasining tagigacha bo‘lgan qismidir. Bu avrat qismini erkakka ham ayolga ham ko‘rsatishi halol emas. Bu haqida Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Erkak boshqa erkakning avratiga, ayol boshqa ayolning avratiga qaramaydi. Shuningdek, ikki erkak yalang‘och holda, ikki ayol yalang‘och holda bir to‘shakka o‘ranishi mumkin emas”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

Qur’oni karimda marhamat qilinadi:

“Mo‘minalarga ham ayting, ko‘zlarini (nomahram erkaklardan) quyi tutsinlar va avratlarini (zinodan) saqlasinlar!..” (Nur, 31).

Ushbu oyat tafsirida: “Erkak begona ayolga qarashi mumkin bo‘lmaganidek, ayollar ham nomahram odamga qarashi halol emas”, deyilgan. Ayol kishi mahramlarining ham, begona erkaklarning ham kindigi ostidan tizzasining tagigacha bo‘lgan a’zolariga qarashi haromdir. Ayol erkak kishini ko‘rib shahvatlansa, undan ko‘zini yumishi farzdir. Ayol kishi a’zolarining mahramiga ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan, ya’ni boshi, bo‘yin va bo‘yin atrofi hamda tizzasidan pastki qismiga boshqa ayolning ko‘zi tushishining zarari yo‘q. Shundan boshqa a’zolarini boshqa ayol kishiga ko‘rsatishi mumkin emas. Chunki bu ishdan Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) qaytarganlar.

Ko‘z qalb buyrug‘ini bajaruvchi ijrochi va ruhning eshigidir. Ko‘zdan qalbga xayriyatlar va yaxshiliklar kirishi mumkin. Shuningdek, uni azoblanishiga sabab bo‘luvchi narsalar ham kirishi mumkin. Inson ko‘zini haromdan tiymasa, ibodati ketadi, taot-halovati yo‘qoladi, imon va ishonch ta’mini bilmaydi, qattiq gunohkor bo‘ladi, ko‘zining nuri ketadi va zehni o‘ladi. Kim ko‘zini fahsh va yomon narsalardan yumsa, Alloh taolo unga imon halovatini beradi, inson uni ko‘ksida his etadi.

Ko‘zini haromdan yumgan mo‘min qudrati buyuk zot Alloh taologa toat, U zotning bandaga bergan bir ne’matiga erishish, dunyo va oxiratda azizlik, qalb salomatligi, rohati, xotirjamligi va farahi kabi foydalariga erishadi. Shu bilan bir qatorda banda fitna, balo va xatolardan omonda bo‘ladi. Alloh taolo ilm-ma’rifat va tavfiq berib, to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatishi insonga berilgan buyuk ne’matdir.

Ro‘zada inson och bo‘ladi. Ochlik ko‘zni bo‘ysundirishning asosiy omili bo‘lib, uni xatodan saqlaydi va nazar shahvatini zaiflashtiradi. Shu bilan bir qatorda ko‘z nurini ziyoda qiladi. Ba’zilar taom va ichimlikdan tiyilish bilan ro‘za tutadi-yu, ko‘zi bilan ro‘za tutmaydi, ya’ni harom joylardan ko‘zni yummaydilar. Bu ro‘zaning haqiqatini va asl mohiyatini bilmaydigan odamning ro‘zasidir.

Taom va ichimlikdan tiyilganimizdek, harom joylardan ko‘zlarimizni yumish bilan ham ro‘za tutaylik. Shoyat qalblarimiz salomat bo‘lib, ruhlarimiz rohatlanib “Alloh buyukdir” deb nido qilsa. Alloh taoloning rahmati, barakasi va roziligini umid qilib, ko‘z ro‘zasini tutishlik barchamizga nasib qilsin. 

 

Bahriddin PARPIYEV

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar

Ehromda tikilgan kiyimlarni kiysa

24.12.2024   7522   1 min.
Ehromda tikilgan kiyimlarni kiysa

Cavol: Otam bilan Madinai munavvarada umra uchun ehromga kirib, Makkaga yo‘lga tushdik. Lekin yo‘lda havo sovub ketib, otam do‘ppi, kurtka va paypoq kiyib olishga majbur bo‘ldilar. Bu hol Makkaga yetib borgunimizcha davom etdi va ehromda umra qilib oldik. Savolim shuki, otam kiygan kiyimlarining har biri uchun alohida kafforat berilishi lozim bo‘ladimi? 

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Erkak kishi haj yoki umraga ehrom bog‘laganda zarurat sababli bir nechta tikilgan kiyimni bir kunduz yoki bir kecha (yoki jami 12 soat)dan kam muddat kiyib yursa bitta sadaqa – yarim so’ (2 kg atrofida) bug‘doy yoki uning qiymatini haram chegarasida faqirlarga sadaqa qilishi kifoya qiladi.

Agar bir kunduz yo kecha (12 soat)dan ko‘p muddat kiyib yurgan bo‘lsa, haram chegarasi ichida bitta jonliq so‘yishi yetarli. Kiyimlar bir nechta bo‘lishi bilan sadaqa yoki so‘yiladigan jonliqlar soni ko‘paymaydi.

Shu o‘rinda eslatib o‘tish lozimki, erkak kishi ehromdalik holida sovqotib qolsa, tikilgan kiyim kiyib olmasdan, adyolga o‘xshash biror yopinchiq o‘ranib olish yoki keng kiyimni yengiga qo‘llarini kiritmasdan, yelkasidan tashlab olish ham mumkin. Buni kiyim kiyish deb hisoblanmagani uchun jinoyat sanalmaydi va kafforot ham lozim bo‘lmaydi (“Kamolud diroya” kitobi). Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.