Allohga behisob shukrlar bo‘lsinki ayni damda yurtimizda ramazon shukuhi kezmoqda. Har yili ushbu muborak oy kelishi bilan xalqimiz orasida, ko‘pchilik qanday toifadagi bemorlarga ro‘za tutish mumkin emas, ro‘za salomatlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmaydimi, ro‘zaning sog‘likka foydalari xususida savollar paydo bo‘ladi.
Mazkur savollarga javob olish maqsadida oliy toifali shifokor, gastroenterolog, onkolog Bahodir Hamroqulovga bir nechta savollar bilan murojaat qildik.
Savol: Ro‘zaning inson salomatligiga foydali jihatlari haqida aytib o‘tsangiz.
Javob: 2016 yilgi tibbiyot va fiziologiya soxasi bo‘yicha Nobel mukofoti sovrindori Tokio texnologik universitetining xujayra biolologiyasi bo‘yicha mutaxassisi bo‘lgan Yosinori Osumi, vaqtinchalik ochlik ya’ni ro‘zaning kasalliklarga davo bo‘lishini va tanani yoshartirishini isbotladi. Olim ushbu mukofotga autofagiya mexanizmlarini kashf qilgani uchun ega bo‘ldi. Autofagiya – yunon tilidan “o‘zini o‘zi iste’mol qilish” degan ma’noni bildirib, hujayraning keraksiz qismlari, unda yig‘ilib qolgan chiqindi va axlatlarni qayta ishlash va foydalanish qobiliyatidir.
Autofagiya barcha jonli mavjudotlarda mavjud. Bu xujayralarning chiqindilarni va toksinlarni tozalash shuningdek keraksiz xujayralarni yo‘q qilish orqali butun tanani tozalash qobiliyatidir. Bu bilan organizm nafaqat tozalanadi, balki tanani erta qarishdan ximoya qiladi va uni yoshartiradi. Autofagiya organizm stress xolatida faollashadi, ayniqsa ochlik davrida xujayra tashqaridan yemish kelmagandan so‘ng ichki manbalar: ortiqcha yog‘, chiqindilar, shuningdek patogen bakteriyalar xisobidan energiya ishlab chiqarishni boshlaydi.
Ro‘za paytida organizmning kurashish qobiliyati – immunitet tizimi ham kuchayadi, bu yangi xujayralar paydo bo‘lishi bilan belgilanadi. Ro‘za buyrakda toshlar yig‘ilishidan saqlaydi, tanamizda to‘planib qolgan zaxarli moddalardan tozalanishga yordam beradi. Turli surunkali kasalliklar: qand kasalligi, qon bosimi, yurak, qon – tomir, o‘pka, bo‘g‘im va boshqa ko‘p kasalliklar davolanishi yengillashadi. Shunday qilib yapon olimi ro‘za tutish foydaliligini isbotladi.
Savol: Oshqozon, ichak va o‘t pufagida muammosi bor odamlar ro‘za tutsa bo‘ladimi? (tutsa bo‘ladigan va tutsa bo‘lmaydigan toifalari)
Javob: Oshqozon shilliq qavati yallig‘lanishi – gastrit, 12 barmoqli ichak shilliq qavati yallig‘lanishi va yara kasalligi, o‘t pufagi yallig‘lanish kasalligi – xoletsistit xuruji davrida ro‘za tutish shifokorlar tomonidan tavsiya etilmaydi. Bu kasalliklar to‘la to‘kis davolanilgandan keyin shifokor maslaxati bilan ro‘za tutish tavsiya qilinadi. Shu sababli ro‘zadan 1-2 oy oldin profilaktik davoni o‘tash ro‘zani qiyinchiliksiz tutishga omil bo‘ladi. O‘t pufagida tosh kasalligi bor bemorlarga ro‘za tutish tavsiya etilmaydi.
Savol: Qanday kasallikka chalinganlar ro‘za tutishi salomatligiga zarar yetkazishi mumkin?
Javob: Jarroxlik amaliyotiga tayyorgarlik ko‘rilayotgan va jarroxlikdan keyingi davrda, doimiy dori talab qilinadigan kasalliklar: qand kasalligi, yurak, buyrak, jigar kasalliklarining og‘ir ko‘rinishlari, og‘riq bilan kechadigan va og‘riq qoldiruvchi dorilarni qabul qilishni talab qilinadigan kasalliklar, sil kasalligi, o‘sma kasalligining ayrim turlarida ro‘za tutish maqsadga muvofiq emas. Bunda ro‘za tutishni niyat qilganlar shifokor bilan maslahatlashishi lozim.
Savol: Keksa va o‘smir yoshdagilarning ro‘za tutishida muammo bo‘lmaydimi?
Javob: Keksa yoshdagi kishilar agar quvvati yetsa ro‘z tutishida muammo yo‘q. Agar quvvatdan qolgan, o‘ta zaif bo‘lsa ehtiyot bo‘lganlari ma’qul. Xuruj qiladigan kasalligi bor o‘smirlarga ham ro‘za tutish tavsiya etilmaydi. Sog‘lom voyaga yetgan o‘smirlar ro‘za tutishlari o‘zlari uchun foyda.
Ro‘zadorlarga tavsiyalaringiz: Ro‘za insonlar uchun foydali va manfaatli amallar sirasiga kiradi. Fikrimcha dinimiz bizga qanday amallarni vazifa qilib yuklasa albatta unda ham ruhimiz ham tanamiz uchun ulkan ijobiy tasirlar bor.
Faqat ro‘za tutayotganda har bir inson o‘zini psixologik va ruhiy jihatdan sozlab olmoqligi lozim. Bunda saharlik va iftorlikda ortiqcha taomlanmaslik, dasturxonni haddan ziyod bezab, tana uchun murakkab bo‘lgan ozuqalarni muhayyo qilish ro‘zadorning salomatligiga ham, ruhiyatiga ham o‘ta zararlidir.
Ro‘za tutgan inson yaxshi kayfiyatda, samimiy va go‘zal axloqda yursa atrofdagilarga ijobiy energiya tarqatadi. Shunda o‘zi ham yaqinlari ham ko‘plab foydalarga erishadi.
Saidabror Umarov suhbatlashdi
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
