Huquq sohasidagi eng nufuzli ta’lim muassasalaridan biri bo‘lgan Garvard yuridik maktabi Qur’on oyatlarini kutubxonaga kirish joyiga qo‘ydi va uni tarixdagi adolatning eng buyuk ifodalaridan biri sifatida tavsifladi.
Fakultetning asosiy kirish qismida devorda adolatni ifodalovchi eng yaxshi iboralarga bag‘ishlangan "An-Niso" ("Ayollar") surasining 135-oyati osib qo‘yilgan edi:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
Ey, imon keltirganlar! Adolatda barqaror turib, o‘zlaring yoki ota-onalaring va qarindoshlaring zarariga bo‘lsada, Alloh uchun (to‘g‘ri) guvohlik beringiz! U (guvohlik beriluvchi) boy bo‘ladimi, kambag‘al bo‘ladimi, Alloh u ikkisiga (ogohlik jihatidan) yaqinroqdir. Bas, adolatli bo‘lishingiz uchun havoyi nafsga berilib ketmangiz! Agar (tillaringizni) bursangiz yoki (guvohlikdan) bosh tortsangiz, albatta, Alloh qilayotgan ishlaringizdan xabardordir.
Saudi Daily nashrining xabar berishicha, Garvardda tahsil olayotgan Saudiya Arabistonilik talaba avval ushbu oyatga e’tibor qaratdi va o‘z Twitter idagi sahifasida fotosuratni joylashtirdi.
"Men ushbu oyatni tarixdagi adolatning eng buyuk ifodalaridan biri deb ta’riflagan huquq fakulteti tomonidan nashr etilganiga e’tibor berdim", dedi Abdulloh Juma.
1817 yilda tashkil etilgan Garvard yuridik maktabi AQSHdagi eng qadimgi va doimiy faoliyat ko‘rsatib kelayotgan huquq maktabi bo‘lib, dunyodagi eng katta akademik huquq kutubxonasi ham shu yerda joylashgan. Uning bitiruvchilari orasida AQSH Prezidenti Barak Obama va ko‘plab nufuzli jurnalistlar, yozuvchilar, ommaviy axborot vositalari va biznes rahbarlari, hatto professional sportchilar ham bor.
Huquq maktabi tomonidan yaratilgan badiiy ko‘rgazmada yigirmaga yaqin iqtiboslar keltirilgan. Mazkur eksponatlar orasida Qur’oni Karim oyatlari bilan bir qatorda Avliyo Avgustin va Buyuk erkinlik xartiyasidan olingan iqtiboslar bor. Garvard huquqshunoslik maktabiga ko‘ra, ushbu iqtiboslar adolat tushunchasining barcha davr va hamma madaniyatlarda umumiyligini aks ettiradi.
Kotirovkalar, o‘qituvchilar, xodimlar va yuridik maktab talabalari tomonidan taqdim etilgan 150 dan ortiq iboralardan tanlab olindi. Yuridik maktab kutubxonasi kutubxonachilari har bir taklifning tarixiy holati va haqiqiyligini o‘rganib chiqdilar hamda ushbu asarni san’at asarlarini ko‘rish maqsadida tashrif buyuruvchilar bilan baham ko‘rish uchun veb-sayt yaratdilar.
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Sayidjamol Masayitov tayyorladi
2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.
Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.
Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi.
AlQuranuz