- Ulamolarning yakdil fikriga ko‘ra Imom Abu Hanifa rahimahulloh tobeinlardan hisoblanadi. Manbalarda imomning nechta sahobani ko‘rganligi to‘g‘risida turli xil ma’lumotlar mavjud. “Sohibi Ikmal” Qozi Iyozning xabar berishicha, ular yigirma olti kishi bo‘lgan, hofiz Ibn Hajar esa sakkizta sahobani ko‘rgan, deydi. Yetmish ikkita sahoba bilan uchrashgan deb ma’lumot bergan Hafiz Mizziy kabi olimlar ham bor.
- Ko‘p sonli muhaddislar, Hanafiy, Shofe’iy, Molikiy va Hanbaliy mazhablari ulamolari imomning ilmda har tomonlama kuchli va yetakchi ekanligini bir ovozdan tan olishgan.
- Imom A’zam rahimahulloh o‘sha paytda hadis markazlaridan biri bo‘lgan Kufada yashagan. Bu shaharda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning minglab sahobalari yashab o‘tishgan. Kufada mingdan ortiq fakihlar yetishib chiqqan, ulardan yuz elliktasi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning as'hoblari edi. Kufa hazrati Abdulloh ibn Mas’ud va Abu Hurayra roziyallohu anhumlar yashagan shahardir.
- Abu Hanifa rahimahulloh 4000 ta hadis rivoyat qilgan, ulardan 2000 tasini ustozi Imom Hammod orqali qabul qilgan.
- Imom Abu Hanifa rahimahulloh hayoti davomida o‘zining tijorat mollaridan yo‘qsil va muhtojlarga muttasil xayru saxovat qilib o‘tgan.
- Iroq hokimi Ibn Xubayr hukmronligi davrida Abu Hanifaga bosh qozilik lavozimi taklif etilganda, uni rad qildi. Abu Ja’far Mansur davrida ham bu lavozim taklif qilindi va u yana qabul qilmadi.
- Imom sajda paytida vafot etdi. Uning janozasiga ellik mingdan ortiq odam qatnashdi va olti marta janoza namozi o‘qildi. Oxirgisini uning yolg‘iz farzandi, o‘g‘li Hammod ado qildi.
«Mo‘yi muborak» jome masjidi imom-xatibi
Luqmon Ablaqulov tayyorladi
Saudiyalik bir shifokor ayol hikoya qiladi: "Muhammad ismli yoshi taxminan o‘ttizlarda bo‘lgan bir yigit qabulimga keldi. Uning yonida onasi bor edi — u undan qochmoqchi bo‘lar, u esa uni bag‘riga bosardi.
Onasi ro‘molini uloqtirardi, u esa qaytadan joyiga to‘g‘irlab qo‘yardi. Uning qo‘llarini tishlar, tirnardi, yuziga tuflardi — u esa jilmayardi.
Onasi shifoxonaga kirdi-yu, ro‘molini uloqtirib, aqli yo‘q majnun odam kabi kulib, shifokorning stoli atrofida yugurib aylana boshladi.
Shunda men so‘radim:
— Bu kim?
— Onam, — dedi u.
— Unga nima bo‘lgan?
— Ular shu hollarida, aqlsiz tug‘ilganlar, — dedi u.
— Unday bo‘lsa, siz qanday tug‘ilgansiz?
— Bobom ularni otamga olib bergan ekanlar, shoyad farzandli bo‘lar deb. Otam bir yildan so‘ng uni taloq qilgan ekanlar. Onam menga homilador bo‘lgan ekanlar. So‘ng men tug‘ilganman.
— Qachondan beri ularga qaraysiz, parvarish qilasiz?
— O‘n yoshimdan beri. Ularga ovqat tayyorlayman, qarayman. Uxlamoqchi bo‘lsam, chiqib ketib qolsalar qidirib yurmayin deb oyog‘imni oyoqlariga bog‘lab uxlayman...
— Nega bugun bu yerga olib keldingiz?
— Ularning qon bosimlari yuqori, qandli diabet kasallari bor.
Onasi kulib:
— Kartoshka ber, — dedi.
U berdi. Onasi yuziga tufladi. U kulib, yuzini tozaladi.
Shunda men so‘radim:
— U sizga ona ekanini biladilarmi, sizni taniydilarmi?
— Yo‘q, vallohi, men o‘g‘lilari ekanimni bilmaydilar. Lekin Yaratgan Robbim biladiki, u zot mening onamdirlar.
Onasi qarab turib:
— Ey o‘g‘lim, sen yolg‘onchisan! Nega meni Makkaga olib bormayapsan? — dedi.
U esa:
— Payshanba kuni olib boraman deb aytmadimmi, onajon? Payshanba kuni boramiz — dedi.
Men so‘radim:
— Uning zimmasidan (aqli joyida emasligi sabab) soqit bo‘lsa, Makkaga olib borish kerakmi?
U javob berdi:
— Opa, onam bilan Robbimning huzuriga hisobda turganimizda: “Muhammad, nega meni Makkaga olib bormagan eding?” — deyishini xohlamayman.
Men Robbimga qarata: “Robbim, men onamni yelkamda opichlab ko‘tardim, tavof qildirdim, zamzam ichirdim, Ka’baga qaratib qo‘ydim”, deyishni xohlayman.
Yana: “Allohim! Garchi ularning aqllari bo‘lmagan bo‘lsada, mening onam ekanlarini albatta Sen bilguvchisan!”, deyishni istayman”, dedi.
Men jim bo‘lib qoldim, ko‘zim yoshga to‘ldi. So‘ngra unga:
— Onangga ko‘rsatgan bu ehtiroming uchun Alloh senga ajru mukofotlar ato etsin! Bugungiday ota-onaga yaxshilik qilishni ko‘rmaganman.
U esa javob berdi:
— Men bu ishimni (kuni kelib) farzandlarim ham menga shunday muomala qilishlari umidila qilapman. Chunki birrul volidayn (albatta qaytadigan) qarzdir".