«Boy kishi o‘z boyligidan nafaqa bersin. Kimning rizqi tang qilingan (kambag‘al) bo‘lsa, u holda, Alloh unga ato etgan narsadan (holiga yarasha) nafaqa bersin! Alloh hech bir jonni O‘zi unga ato etgan (rizq)dan boshqa narsaga taklif qilmas. Alloh tanglik (kambag‘allik)dan keyin yengillik (boylik)ni ham paydo qilur» (Taloq surasi, 7-oyat).

“Boy kishi o‘z boyligidan nafaqa bersin”. Alloh taolo halol qilgan oziq-ovqat, ichimlik, kiyim-kechak, turarjoy va molini har bir haqdorga berishi “infoq” (ya’ni, nafaqa) de­yiladi. .

Mufassirlar oyati karimani bunday tafsir qilishadi: «Er ayoli va yosh farzandiga boyligining miqdoriga qarab nafaqa berishi lozim. Agar er boy bo‘lsa, nafaqa qilishda kengchilik qiladi. Kambag‘al bo‘lsa, o‘z hola­tidan kelib chiqib nafaqa beradi” (Tafsiri Qurtubiy).

Muoviya roziyallohu anhu: “Yo Rasu­lulloh! Bizda xotinlarimizning qan­­day haqi bor?” deb so‘raganda, u zot alayhissalom: “Taomlansang, uni ham ovqatlantirasan. Ki­yinsang, uni ham kiyintirasan”, (Imom Ah­mad rivoyati) deb ja­vob berdilar.

Hanafiy va shofi’iy mazhabla­ri­da har olti oyda, ya’ni yilda ikki marta bir sidra yangi kiyim olib berilishi mustahab sanaladi.

“Kimning rizqi tang qilingan (kam­bag‘al) bo‘lsa”. Kim faqir bo‘lsa, Alloh taolo unga bergan boyligiga yarasha nafaqa ber­sin. Parvardigor hech bir kishini unga ato etganidan ortig‘iga buyurmaydi.

“Alloh unga ato etgan narsadan (holiga yarasha) nafaqa bersin!” Abu Molik Ash’ariy roziyallohu anhu bunday rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Uch kishi. Ulardan birida o‘n dinor bo‘­lib, o‘shandan bir dinorni sadaqa qildi. Ikkinchisida o‘n uqiya (1 uqiya 12 dirhamga teng) pul bor. Undan bir uqiyani sadaqa qildi. Uchinchisida yuz uqiya bo‘lib, undan o‘n uqiyani sadaqa qildi”, deb aytdilar. Keyin: “Ular ajr-savobda tengdirlar. Har biri molidan o‘ndan birini sadaqa qildi. Alloh taolo bunday marhamat qilgan: “Alloh unga ato etgan narsadan (holiga yarasha) nafaqa bersin!” (Ibn Kasir rivoyati), deb ta’lim berdilar».

“Bas, albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir. Albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir” (Inshiroh surasi, 5–6-oyatlar). Parvardigorning va’dasi haq. Unga aslo xilof qilmaydi. “Alloh tanglik (kamba­g‘allik)dan keyin yengillik (boylik)ni ham paydo qilur” (Taloq surasi, 7-oyat).

Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Bir kishi ahli oilasi oldiga kirdi va ularning muhtojligini ko‘rib, dashtga chiqib ketdi. U ketgach, ayoli o‘rnidan turib qo‘l tegirmonini oldi va un chiqarishga tayyorladi. Non yopish uchun tandirga olov yoqdi. Keyin: “Yo Alloh, bizni rizqlantir”, deb duo qildi. Mana shu vaqt lagan un bilan limmo-lim bo‘ldi. Tandir non bilan to‘ldi. Shu payt eri uyga kirib keldi va: “Ketganimdan ke­yin biron narsa keldimi?” deb so‘radi. Ayoli: “Rabbimizdan keldi”, deb aytdi. Er tegirmon­ni va tandirni ko‘rdi. Keyin er ko‘rgan-bil­ganlari haqida Nabiy alayhissalomga aytib berdi. U zot alayhissalom: “Agar uni (qo‘l tegirmonining toshini) ko‘tarmaganing-da, qiyomatga qadar (un chiqarib) aylanishdan to‘xtamas edi”, deb marhamat qildilar (Ibn Kasir rivoyati).

“Alloh tanglik (kambag‘allik)dan ke­yin yengillik (boylik)ni ham paydo qilur”. Alloh taolo bandalaridan o‘zi istaganiga fazli va marhamati bilan qiyinchilikdan keyin yengillik, tanglikdan keyin keng­lik, kambag‘allikdan keyin boylik beradi. Parvardigor O‘zi istagan bandasining rizqini mo‘l qiladi. Albatta, u bandalarining holidan xabardor va ko‘rib turuvchidir.

Abu Sinon roziyallohu anhu rivoyat qiladi: «Umar ibn Xattob roziyallohu anhu Abu Ubayda ibn Jarroh haqida so‘radi. U zotga: “Abu Ubayda dag‘al ki­yim kiyadi, faqirona ovqat yeydi”, de­yishdi. Hazrat Umar roziyallohu anhu unga ming dinor yuboraturib, xizmatchiga: “Pulni olgandan keyin nima qilishini kuzat”, deb buyurdi. (Abu Ubayda roziyallohu anhu) pulni olgach, yaxshi kiyim kiydi va taomning ham yaxshisini yedi. Xizmatchi kelib Umar ibn Xattobga shu haqda aytdi. Mo‘minlar amiri: “Boy kishi o‘z boyligidan nafaqa bersin. Kimning rizqi tang qilingan (kambag‘al) bo‘lsa, u holda, Alloh unga ato etgan narsadan (holiga yara­sha) nafaqa bersin!” (Taloq sura­si, 7) oyatini Abu Ubaydaga tilovat qilib bergin”, deb aytdi».

Tafsir kitoblari asosida Toshkent islom instituti

o‘qituvchisi Soatmurod PRIMOV tayyorladi.

“Hidoyat” jurnalining 2020 yil, 2-sonidan