«Alhamdulillahillaziy at’amana va saqona vaja’alana minal-muslimiyn».
Ma’nosi: «Bizni yedirib-ichirgan va musulmonlardan qilgan Allohga hamd bo‘lsin».
Farzand tilash duosi
«Robbi la tazarni fardav va anta xoyrul varisiyn».
Ma’nosi: «Parvardigorim! Meni (vorissiz) yolg‘iz qoldirma. (Agar voris bermasang ham) Sening O‘zing vorislarning eng yaxshisisan» (Anbiyo surasi, 89-oyat).
G‘azablanganda o‘qiladigan duo
«Allohummag‘fir liy zanbiy va azhib g‘oyzo qolbiy va ajirniy minash-shaytonir-rojiym».
Ma’nosi: Yo Alloh, gunohlarimni kechir, qalbimning shiddatini (g‘azabini, alangasini) ketkaz va meni shaytonning yomonligidan asra.
Shunda ham g‘azab ketmasa, imkon topilsa, tahorat olib ikki rakat namoz o‘qish, «Alam nashroh laka...» surasini tilovat qilish va yuqoridagi duoni takrorlash lozim.
Ko‘z tegishiga qarshi o‘qiladigan duo
Ko‘z tegishiga qarshi Fotiha surasi va «Oyatal kursi»dan so‘ng ushbu oyatlar o‘qiladi:
«Bismillahir rohmanir rohiym. Va in yakadullaziyna kafaru layuzliqunaka bi absorihim lamma sami’uzzikro va yaquluna innahu lamajnun. Va ma huva illa zikrul-lil-’alamiin».
Ma’nosi: «Bas, Parvardigori uni (qaytadan payg‘ambarlikka) tanlab, solih (payg‘ambar)lardan qildi. Albatta, kofir bo‘lgan kimsalar Zikrni (Qur’onni) eshitgan vaqtlarida, Sizni ko‘zlari bilan (tikilib) yiqitayozurlar va «albatta, u majnun», – derlar. Holbuki, u (Qur’on barcha) olamlar uchun eslatmadir» (Qalam surasi, 51–52-oyatlar).
Sadaqa berayotganda...
«Robbana taqobbal minna innaka antas-sami’ul ’aliym».
Ma’nosi: «Ey Rabbimiz, bizdan uni qabul ayla, chunki Sen eshitguvchi va bilguvchisan».
Aksirgan kishiga javob duo
Aksirgan kishi, yonida biror odam bo‘lsa ham, bo‘lmasa ham, «Alhamdulillah» deydi. Janobi Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) aksirgan kishiga yonidagilarning «Yarhamukalloh» (Alloh senga marhamat etsin) deyishini tavsiya qilganlar. Aksa urgan kishi esa «Yarhamukallohu va iyyakum va yag‘firu lana va lakum» (Alloh bizga ham, sizga ham rahmat aylasin, bizni ham, sizni ham afv etsin) yoxud «Yahdina va yahdiykumulloh» (Alloh bizni ham, sizni ham hidoyatga boshlasin) deydi.
Bugungi kunda taomlanish madaniyatimiz tobora g‘arb madaniyatiga moslashib borayotgani hech kimga sir emas. Restoranlarda vilkalar va pichoqlardan foydalanish odatiy holga aylangan, hatto o‘zimizning milliy taomlarimizni ham qo‘l bilan yeyishdan uyaladiganlar topiladi. Aslida esa, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning taomlanish odoblariga nazar tashlasak, go‘shtni pichoq bilan emas, tishlab yeyish tavsiya qilinganini ko‘ramiz.
Oisha roziyallohu anho rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deydilar: "Go‘shtni pioq bilan kesib yemanglar, chunki bu ajam (musulmon bo‘lmagan)larning ishi. Uni tishlab yenglar, shunda yeyish osonroq va mazasi yoqimliroq bo‘ladi"(Abu Dovud, 3778-hadis).
Yana bir hadisi sharifda Sofvan ibn Umayya roziyallohu anhu bunday deydilar: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga taomlanayotib, go‘shtni suyagidan qo‘lim bilan ajratib yedim. Shunda u zot: Suyakni og‘zingga yaqin olib kelib yegin, ana shunda mazali va yoqimli bo‘ladi”, dedilar (Abu Dovud, 3779-hadis).
Bu hadislar bizga nimani o‘rgatadi? Eng avvalo, taomlanish madaniyati g‘arbga ergashish bilan o‘lchanmasligini anglatadi. Bugungi kunda ba’zi kishilar qo‘l bilan ovqat yeyishni madaniyatsizlik deb bilishadi. Aslida esa, bu aynan Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridan biridir. Sunnatga mos kelgan narsa hech qachon or va uyat bo‘lishi mumkin emas.
Bundan tashqari, qo‘lda yeyishda miya ovqatga tayyorgarlik ko‘radi va hazm jarayoni yaxshiroq kechadi. Qo‘llar bilan ovqatni ushlaganda miya oshqozonga hazm jarayonini boshlash haqida signal yuboradi. Qo‘llar teridagi mikrobiota (foydali bakteriyalar) tufayli organizmning immunitetini kuchaytiradi. Qo‘l bilan yeyishda kishi ovqatning tuzilishi va haroratini his qilib, shunga muvofiq ish ko‘radi. Qo‘l bilan ovqat yeganda odam sekinroq yeydi va tanasiga yetarlicha to‘yinganlik signalini berishga imkoniyat beradi. Bu esa ortiqcha ovqat yeyishning oldini oladi. Bolalar uchun qo‘l bilan ovqat yeyish motorika (mayda qo‘l harakatlari) va mustaqillikni rivojlantiradi.
Demak, taomlanishda ham biz sunnatni unutmasligimiz, o‘z madaniyatimiz va islomiy qadriyatlarimizga sodiq qolishimiz kerak. G‘arb qadriyatlari hayotimizning ajralmas qismiga aylanib borayotgan bir paytda, biz sunnat yo‘lidan uzoqlashmaylik!
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
