Bandalarning harakat va sukunatlaridan tortib barcha fe’llari haqiqatan ularning kasb va faoliyatlari hisoblanadi, lekin ularni Alloh yaratadi. Ularning hammasi Allohning xohishi, ilmi, qazosi va qadari bilan yuzaga keladi. Toat va savobli ishlar Allohning amri, muhabbati, rizosi, ilmi, xohishi, qazosi va taqdiri bilan amalga oshirilur. Toatsizlik va gunoh ishlar esa, Allohning ilmi, qazosi, taqdiri va xohishi bilan amalga oshirilsada, Uning muhabbati, rizosi va amri bilan emasdir.
(Imom A’zam Abu Hanifa rahmatullohi alayhning
“Fiqhi akbar” kitobi)
AHLI SUNNA VAL JAMOA E’TIQODI: Payg‘ambarlarning barchalari kichik va katta gunohlardan pokdirlar
Payg‘ambarlarning barchalari kichik va katta gunohlardan, kufr va qabih ishlardan pokdirlar. Magar ulardan ba’zi sahvu xatoliklar sodir bo‘lgani rost. Muhammad sollallohu alayhi vasallam Allohning habibi, bandasi, rasuli, nabiysi, safiy va naqiysidirkim, zinhor sanamlarga sig‘inmaganlar, bir lahza ham Allohga shirk keltirmaganlar va aslo kichik va katta gunohga qo‘l urmaganlar.
(Imom A’zam Abu Hanifa rahmatullohi alayhning
“Fiqhi akbar” kitobi)
Alloh taolo aytadi: “Kim Allohga taqvo qilsa, U unga (tashvishlardan) chiqish yo‘lini (paydo) qilur”, (Taloq surasi, 2-oyat).
Izoh:
- Ibn Abbos roziyallohu anhu oyati karimaning “chiqish yo‘li” qismini “dunyo va oxiratdagi har turli tashvishlardan uni qutqaradi”, deb tafsir qilganlar.
- Ali ibn Solihga ko‘ra, “chiqish yo‘li” Alloh taoloning o‘sha bandaga rizq berish bilan uni xushnud etishidir.
- Kalbiy oyatni bunday tafsir qiladi: “Kim musibat paytida sabr qilib, Allohdan qo‘rqsa, Parvardigor unga do‘zax otashidan jannat sari bir chiqish yo‘li ko‘rsatadi”.
- Abul Oliya oyatni: “Turli mashaqqat va tashvishlardan chiqish yo‘li”, deya sharhlagan bo‘lsa,
- Rabi’ ibn Haysam: “Odamni siqadigan hamma narsadan unga chiqish yo‘li ko‘rsatadi”, shaklida tafsir qilgan.
- Husayn ibn Fazlga ko‘ra, oyat tafsiri bunday: “Kim farzlarni ado etish borasida Allohdan qo‘rqsa, Alloh unga jazolanishdan qutulish yo‘lini ko‘rsatadi”.