Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi:

“Darhaqiqat, sizlar uchun – Allohdan va oxirat kunidan umidvor bo‘lgan hamda Allohni ko‘p zikr qiladiganlar uchun Allohning Rasulida go‘zal o‘rnak bordir” (Ahzob surasi, 21-oyat).

Musulmon odam Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hayotlarini o‘rganar ekan, u o‘zi uchun  hayotning barcha jabhalaridagi faoliyatida eng oliy darajadagi odob-axloq namunasini ko‘radi. Shu bois, Payg‘ambarimiz alayhissalomga haqiqiy ummat bo‘lishni istagan odam, u zotning hayotlarini o‘rganishi va o‘zi uchun  namuna qilib olishi lozim bo‘ladi.

Ha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam butun insoniyat uchun, xususan, mo‘min-musulmonlar uchun eng oliy o‘rnakdirlar. Mana shu haqiqatdan kelib chiqib, Islom ummati qadimdan Payg‘ambarimiz alayhissalomning hayotlarini atroflicha, qunt bilan o‘rganib, o‘rgatib kelgan. Sahobai kiromlar u zot alayhissalomning har bir so‘zu amallarini, harakatu holatlarini diqqat bilan kuzatib, yodlab borganlar va o‘zlaridan keyingi avlodlarga bekamu ko‘st yetkazganlar. Ularning naqllarini qog‘ozga tushirish natijasida hadis kitoblari, siyrat asarlari vujudga kelgan.

Hijriy to‘rtinchi-beshinchi asrlarga kelib, kishilarda ilmga bo‘lgan rag‘bat va munosabatlardagi o‘zgarishlarni sezgan ayrim ulamolarimiz musulmonlarning amirlari ko‘pchilik bilan o‘zaro maslahatlashgan holda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shaxslari va hayotlarini, sunnatlari va siyratlarini yaxshiroq o‘rganish va xalqqa yetkazish maqsadida u zot tavallud topgan rabi’ul-avval oyini siyratni o‘rganish mavsumi o‘laroq o‘tkazishni yo‘lga qo‘yganlar. Shunday qilib, bu oyni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni yaxshiroq tanish, odamlarning u zot haqlaridagi bilimlarini oshirish, muhabbatlarini sayqallash ma’nosidagi bir ma’rifiy oyga aylantirganlar. Buning uchun turli ko‘rinishdagi mavlid marosimlarini tashkil qilganlar. Bu ish bugungi kungacha butun Islom olamida an’ana sifatida davom etib kelmoqda.

Mavlid munosabati bilan qilinadigan yig‘inlar ikki xil shaklda tus olgan. Ba’zi bir joylarda bu tadbir bayramona kayfiyatda, shodlik izhor qilish, sovg‘alar ulashish, na’t va nashidlar kuylash kabi ishlar bilan o‘tkaziladi. Ikkinchisi esa ilmiy anjuman shaklida o‘tkaziladigan mavlid yig‘inlaridir. Bular mavlid oyini siyratni o‘rganish mavsumi sifatida o‘tkazishga qaratilgan tadbirlardir. Bugungi kunda har ikkala usulni jamlagan holda mavlid yig‘inlari qilish ham keng yoyilgan.

Insoniyat tarixidagi eng fasohatli, balog‘atli va oliymaqom she’riy asarlar “Madiyhun-Nabiy” – “Nabiyning madhi” deya atalgan, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning madhlarida yozilgan she’rlardir. Musulmon xalqlarning shoirlari o‘zlari va elatlarining Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga bo‘lgan muhabbatlarini u zotning madhlarida bitgan she’rlarida namoyish etganlar. Ularning eng sara she’rlari ham aynan shu mavzuda bo‘lgan. Bu buyuk ummon tinimsiz ravishda yangi-yangi “Zilol suvlar” – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning madhlarida bitilgan she’rlar, qasidalar bilan to‘lib kelmoqda. Bu asarlarning har biri Nabiyullohga bo‘lgan muhabbatning ramzi va namunasi hamdir.

Bugungi kunda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam tavallud topgan muborak kunlarini nishonlash va u zotning siyrati saniyalarini o‘qib-o‘rganish va eshitish bilan birga, butun olamga rahmat etib yuborilgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hayot tarzlari, xulq-obodlaridan o‘rnak olib yashamoqligimiz kerak. Yurtimiz ravnaqi va taraqqiyoti, xalqimizning tinch va osoyishtaligi yo‘lida barakali mehnat qilishimizda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning go‘zal odob axloqlari, ilm olishga targ‘ibotlari, xayr-u sahovatlari, insoniylik fazilatlari bizlarga hamisha ilhom berishi lozim.

Butun dunyoda bo‘lganidek, diyorimiz musulmonlari orasida ham qadimdan mavlid kunini bayram qilish odat tusiga kirgan. Shu munosabat bilan robi’ul avval oyi kelgach, barcha jome masjidlarimizda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning siyratlari, yuksak odob-axloqlari va oliy fazilatlari haqida mav’izalar qilinadi, mavlidi shariflar o‘qiladi.

Bu kabi xayrli tadbirlarning o‘sib kelayotgan yosh avlodni go‘zal axloqqa yo‘g‘rilgan azaliy qadriyatlarimiz ruhida tarbiyalashda, ularning ma’nan barkamol bo‘lib yetishishlaridagi ahamiyatlari beqiyosdir.

Albatta, Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomga ummat bo‘lish ayni paytda sizu bizlarning zimmamizga mas’uliyat ham yuklaydi. Bu mas’uliyat u zot keltirgan dinni musaffoligini saqlab, kelajak avlodga omonat bilan yetkazish, turli xildagi bid’at va xurofotlarga berilmay, buzuq e’tiqodlarga ergashmay, aksincha, adashganlarni to‘g‘ri yo‘lga solib, chin mo‘min-musulmon bo‘lib yashashdan iboratdir.

Husniddin TURSUNZODA,

Farg‘ona shahar “Yangi chek” masjidi imom-noibi