Joriy yilning 9 noyabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi Farg‘ona viloyati vakili, viloyat bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev masjidlarda olib borilayotgan qurilish va ta’mirlash hamda kuz-qish mavsumiga tayyorgarlik jarayonlari bilan tanishish maqsadida Qo‘shtepa tumaniga tashrif buyurdi.
Tumandagi «Qorashbuva» jome masjidining dastlabki binosi xo‘jalik inshooti sifatida qurilgan bo‘lib, keyinchalik masjidga moslashtirilgan. Yurtimizda diniy-ma’rifiy sohada olib borilayotgan islohotlar samarasi o‘laroq mazkur masjid ham ayni vaqtda yangi loyiha asosida qayta qad ko‘tarmoqda.
Viloyat bosh imom-xatibi qurilish jarayoni, u yerda olib borilayotgan ishlar bilan yaqindan tanishar ekan, yangi bunyod etilayotgan masjid va unga hamohang bo‘lgan qo‘shimcha binolar ham zamonaviy arxitektura talablariga javob berishi, mo‘min-musulmonlarning ibodati uchun har tomonlama qulay bo‘lishini e’tiborga olinishi ham xalqimizga uzoq yillar xizmat qilishi, bir so‘z bilan aytganda, uzoqni ko‘zlab ish olib borish zarurligini ta’kidladi.
«Eshonguzar» va «Do‘rmon» masjidlariga uyushtirilgan tashrif asnosida tahoratxonalar holati, kuz-qish mavsumiga tayyorgarlik bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar bilan tanishilib, zaruriy tavsiyalar berildi.
R.Jalilov,
Farg‘ona viloyati vakilligi xodimi
Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:
1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.
2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.
Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.