Balog‘at yoshiga yetgan qiz va tug‘ish yoshidan o‘tmagan ayollar bachadonidan hayz va nifos keladi:
Hayz
Hayzning eng kam kelish muddati uch kecha-kunduz, eng uzoq keladigan muddati o‘n-kecha kunduzdir. U kunlarda qon davomli kelmay, ora-sira to‘xtashi ham mumkin. Biroq oraliqdagi bu kunlar ham hayz kunlari hisoblanadi.
Ayollarga hayz ko‘rgan kunlarida: namoz o‘qish, ro‘za tutish, Qur’on o‘qish (Qur’on muallimasi tolibaga so‘zma-so‘z hijjalab Qur’on o‘rgatishi mumkin), Qur’oni karimni ushlash, Ka’bani tavof etish, masjidga kirish, eri bilan juftlashish harom bo‘ladi.
Ayollar hayzdan toza bo‘lgach, hayz ko‘rgan kunlaridagi namozlarning qazosini o‘qimaydilar. Lekin Ramazon ro‘zasini tutmagan kunlarining qazosini tutib berishlari lozim.
Nifos
Ayol tuqqandan so‘ng bachadonidan keladigan qon nifos deyiladi. Nifosning eng uzoq kelish muddati qirq kundir. Eng oz kelish muddati belgilanmagan.
Ayol hayz ko‘rganda unga harom bo‘lgan narsalar nifos ko‘rganida ham harom bo‘ladi. Ayol nifos kunlaridagi namozlar qazosini o‘qimaydi, Ramazon oyida ro‘za tutmagan kunlarining qazosini tutib berishi lozim.
Istihoza
Xastalik tufayli ayollarda tanosil yo‘lidagi yo bachadon tomiri yorilishi sababli keladigan qon “istihoza qoni” deyiladi. Hayz ko‘rganda o‘n kundan o‘tib kelgan; uch kundan oz kelgan qon, nifosda qirq kundan o‘tib kelgan qon va homiladordan kelgan qon istihoza bo‘ladi. U holatlarda ayollar namoz o‘qishni, ro‘za tutishni qoldirmasliklari kerak.
O‘MI matbuot xizmati
Imom Abul Mu’in Nasafiy rahmatullohi alayh "Tabsiratul adilla" asarlarida Xuroson va Mavoraunnahr aholisi hanafiylikni Imomi A’zam rahmatullohi alayhning yetakchi shogirdi Imom Muhammad ibn Hasan Shayboniy, uning shogirdi Abu Suraymon Juzjoniy, uning do‘sti Shayx Abu Bakr Ahmad, Shayx Is'hoq Sobih Juzjoniy, Imom Abu Bakr Juzjoniy, Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyodiy Ansoriy va Imom Moturidiy silsilasi orqali o‘rgangan deb keltiradi. Imom Nasafiyning ta’kidlashlaricha bu olimlar ilk davrdan boshlab Movarounnahrning barcha hududlarida hamda Xurosonning Marv va Balx shaharlarida hanafiylik mazhabini yoyishda jonbozlik ko‘rsatishgan.
Imom Moturidiy rahimahulloh Imom Abu Hanifa rahmatullohi alayhning e’tiqodiy qarashlarini yaxshi o‘zlashtirishdan tashqari mintaqamizda hanafiylik tarqalishida muhim hissa qo‘shganlar.
Kosonsoy tuman "Buzrukho‘ja" jome masjidi imom-xatibi
Sodiqjon Abdurahmanov
Manba: @Softalimotlar