Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Isrof qilganimiz uchun Allohga nima deb javob beramiz?!

07.10.2019   42130   3 min.
Isrof qilganimiz uchun Allohga nima deb javob beramiz?!

To‘ylardagi dabdavozlik ayni isrofdir! Dinimizda isrofgarlik qattiq qoralangan bo‘lib, isrof qilish haromdir.

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qilgan:

وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيراً إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُوراً

«Isrofgarchilikka mutlaqo yo‘l qo‘yma. Albatta, isrofchilar shaytonlarning birodarlari bo‘lganlar. Shayton esa, Robbiga o‘ta noshukr bo‘lgandir» (Isro surasi, 26-27-oyatlar).

Isrof faqat ortib qolgan taomni tashlab yuborishning o‘zigina emas. Vaqt, umr isrofi ham bor. Afsuski, vaqtimizning qadriga yetmaymiz, uni befoyda narsalar bilan sovuramiz.

Odamlar kimo‘zarga, maqtanishga dabdabali to‘y qilishadi. Maqtanchoqlik, odamlardan o‘zini ustun deb bilish ham og‘ir gunohdir.

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qilgan:

إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً

«Albatta, Alloh o‘zini yuqori tutuvchi va odamlar ustidan faxr qiluvchilarni xush ko‘rmas» (Niso surasi, 36-oyat).

Kishilar odamlar ko‘rsin uchun to‘ylarda ortiqcha xarajat qilishadi. Bu  riyodir. Riyo esa og‘ir gunohlardan. Biz “odamlar nima derkin?” deb emas, balki “Alloh nima deydi?”, “Shariatda bu borada nima deyilgan?” degan o‘y bilan harakat qilishimiz kerak.

Ko‘pchilik to‘y qilaman deb qarzga botadi. O‘zim eshitgan bir hodisani aytib bersam.

Bir xonadonda qiz uzatiladi. Ota qarzdor bo‘lib qolib, uni uzish uchun Rossiyaga ishlagani ketayotganda, yo‘lda avtohalokatga uchrab vafot etadi. Qiz onasiga «Qayerdan ham to‘yim bo‘ldi. Agar turmushga chiqmaganimda otam qarzga botmagan va pul topaman deb yo‘lda vafot etmagan bo‘lardilar» deya dodlab yig‘layapti. Shunda onasi «Unday dema qizim. Hech bo‘lmasa, otang to‘yingni ko‘rib qoldi-ku!» deyapti.

Aslida tarixga nazar solsak, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ikki olam sarvari bo‘la turib, qizlari Fotima roziyallohu anhoga juda kamtarona sep berib, to‘ylarini ham ixcham, sodda tarzda o‘tkazganlar. Bu biz ummatlari uchun ibratdir!

To‘yga ishlatiladigan ortiqcha mablag‘larga yangi oila uchun kerakli maishiy texnikalar, kitoblar olib bersak, shu oqilona ish emasmi?! Bir soatga kelib ketadigan mashina uchun, artistlar uchun falon pul sarflamay, shu pullarni dunyo va oxiratimizga foydali narsalarga ishlatsak, ayni muddao bo‘lardi. Agar uyimizda maishiy texnika buyumlari, kitoblar yetarli bo‘lsa, u holda qarindoshimiz, qo‘shnilarimiz orasida nochor, muhtoj, qorni to‘ysa xursand bo‘ladigan, qiynalib kun ko‘rayotgan oilalarga ehson qilsak, o‘sha oila a’zolari qanchalik xursand bo‘lishini tasavvur qilib ko‘raylik! Axir ular ikki yoshning haqiga ixlos bilan duo qilishadi. Zero, to‘y kuni xonadonimizga mehmonlarni taklif qilishdan maqsad ham ikki yoshning haqiga ulardan duo olishdir.

Nikoh bu ibodat! Demak, nikoh marosimi Alloh rozi bo‘ladigan tarzda o‘tishi kerak. Agar dasturxonga spirtli ichimliklar qo‘yilsa, bir-biriga begona bo‘lgan erkak va ayollar birga raqs tushsalar, bunda to‘yboshilar ham, kelin-kuyov ham, o‘sha raqsga tushuvchilar ham, spirtli ichimliklarni olib kelganlar, ichganlar, ichuvchilar bilan birga o‘tirganlar barobar gunohkor bo‘lishadi.

Yana bir muhim jihatni aytib o‘tsak. To‘y ziyofatiga imkon boricha nochor, yetim, kambag‘al kishilarni chaqirib, ko‘proq ulardan duo olishga harakat qilsak, biz tashkil etgan ziyofat eng yaxshi ziyofat hisoblanadi. Chunki, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam «Albatta, ziyofatlarning eng yomoni boylar (qorni to‘qlar) taklif etilib, kambag‘allar man etilgan ziyofatdir» deganlar.

 

Alloh taolo nikoh marosimlarini O‘zi rozi bo‘ladigan tarzda o‘tkazishimizni nasib etib, qurilayotgan oilalar baxtiyor, saodatli oilalardan bo‘lishini nasib aylasin!

 

Nozimjon Hoshimjon tayyorladi

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   3076   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar