Toshkent islom institutining “Tahfizul Qur'on” kafedrasi ustozlari Qur'oni karim va unga taalluqli bo'lgan maxsus ilmlarni talabalar va yurtimiz yoshlariga ta'lim berib kelmoqda. Jumladan, ushbu kafedrada Qur'on qiroati va tajvid, Tafsir, Ulumul Qur'on fanlari mutaxassislik darajasida tahsil beriladi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi tashabbusi bilan joriy yil avgust oyida “Tahfizul Qur'on” kafedrasining malakali ustozlaridan iborat jamoa Misr Arab Respublikasining Iskandariya shahridagi “Al-Azhar” universitetiga tashrif buyurdilar. U erda Azhari sharif tasarrufidagi “Ma'hadul qiroat”, ya'ni Qiroatlar institutining Qur'on qiroatlari va tajvid ilmi shayxlaridan ta'lim olib, malaka oshirdilar.
Prezidentimiz shu yilning iyun' oyida Surxondaryodaga tashrifi davomida “Toshkent islom institutida 2024 yildan magistratura, 2025 yildan doktorantura yo'nalishida kadrlar tayyorlash yo'lga qo'yiladi” deb ta'kidlagan edi.
Mazkur ilmiy safar ham Toshkent islom institutida ochilajak magistratura bosqichida o'qitilishi ko'zda tutilgan fanlar bo'yicha amalga oshirildi.
“Ma'hadul qiroat” institutining 10 qiroat, Usuli tafsir, Tafsir, Ulumul Qur'on ilmlarida mutaxassis bo'lmish uch nafar olimidan Tahfizul Qur'on kafedrasi o'qituvchilari Toshkent islom institutining magistratura bosqichida o'qitilishi rejalashtirilgan fanlardan malaka oshirdi:
• Shayx Sayyid Hattob Abdulhamid Mag'robiy – sug'ro va kubro 10 mutavotir qiroat va 4 shozz qiroat mutaxassisi;
• Amr Ibrohim Muhammad Uvaydo – sug'ro va kubro 10 mutavotir qiroat, hanafiy mazhabi fiqhi, arab tili grammatikasi mutaxassisi;
• Abdurrahmon Raf'at Muhammad G'unaym – sug'ro va kubro 10 mutavotir qiroat, usulul-fiqh, tafsir ilmlari mutaxassisi.
Safar oxirida “Al-Azhar” va “Ma'hadul qiroat” shayxlari tomonidan kafedra ustozlariga qiroatlar va ilmiy asarlarning ijoza shahodatnomalari hamda malaka oshirgani to'g'risida faxriy yorliqlar topshirildi.
Toshkent islom instituti rektori, siyosiy fanlar doktori, professor Muhammadolim domla Muhammadsidiqov Misrda bo'lib qaytgan Jahongir qori Ne'matov boshchiligidagi Tahfizul Qur'on kafedrasining 10 ga yaqin qori ustozlarini qabul qilib, ilmiy safarda erishilgan natijalar, oldinga qo'yilgan maqsad-vazifalarning ijrosi, magistratura bosqichida o'tiladigan Qur'onga oid fanlar va ulardan olingan ijozalar bilan tanishib, kelgusidagi rejalar muhokama qilindi.
Mazkur qisqa muddatli ilmiy safar orqali “Tahfizul Qur'on” kafedrasi ustozlariga yaqin o'tmishda uzilgan ilmiy silsilalarni qayta tiklash va muborak oltin silsilalarni Vatanimizga qaytarish imkoniyati berildi.
Allohning izni bilan bu ilmlar yurtimizda bo'ylab va Qur'on nuri xonadonlarimiz uzra yanada ko'proq taraladi.
Jahongir Ro'ziyev,
TII «Tahfizul Qur'on» kafedrasi o'qituvchisi,
«Qur'oni karim va tajvid» o'quv kurslari bo'limi boshlig'i
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.