Britaniyalik astronom olim Jeyms Jins hindistonlik musulmon alloma Inoyatulloh Mashriqiyning إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء (“Allohdan bandalari ichidan faqat olimlarigina qo‘rqarlar”) oyatini tilovat qilganini eshitganda, dodlab yubordi va:
“Nima? Nima deyapsan? Allohdan faqat olimlar qo‘rqadilar? Ajablanarli! Juda ajoyib-ku! Axir bu (ya’ni, Allohdan faqat olimlar qo‘rqishi) ellik yillik izlanishlarim natijasida aniqlagan narsam-ku! Muhammadga bu haqiqatning xabarini kim bergan? Ushbu oyat rostdan ham Qur’onda bormi? Agar shunday bo‘ladigan bo‘lsa, unda men guvohlik beramanki, albatta, Qur’on Allohning huzuridan unga (Muhammadga) vahiy qilingan kitobdir!” dedi.
Xo‘sh, Inoyatulloh kim edi?
Alloma Inoyatulloh Mashriqiy 1888 yilda Hindistonning Amritsar shahrida tug‘ilgan. U 18-19 yoshlarida matematika fani bo‘yicha magistrlik diplomiga ega bo‘ladi. U Islom olimi, matematik va siyosatshunos sifatida faoliyat yuritadi.
Olim 30 yoshga yetganda, Qur’oni Karimni aniq va tabiiy fanlardan foydalanib tafsir qilishga kirishadi va 36 yoshida tafsir kitobining birinchi jildini yakuniga yetkazadi. Ishni bitirgach, Nobel mukofotini berish bo‘yicha hay’at uni ham Nobel mukofotiga nomzodlar ro‘yxatiga kiritadi. Mukofotni berish uchun yozgan tafsirini ingliz yoki fransuz tiliga tarjima qilishini shart qilib qo‘yishadi. U tafsirni urdu tilida amalga oshirgan edi. Olim hay’atning shartini eshitgach, «Urdu tilini hurmat qilmaydigan mukofotni olishni istamayman» deya uni olishdan bosh tortadi.
1963 yilda Pokistonning Lahor shahrida vafot etgan.
Internet ma’lumotlari asosida Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Din ishlari bo‘yicha qo‘mita va O‘zbekiston musulmonlari idorasi hamda Buxoro viloyati hokimligining Bahouddin Naqshband yodgorlik majmuasi markazi muassisligida Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazini tashkil etish takliflari ma’qullangan.
Bu haqda 2025 yil 21 apreldagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Farmonida bayon etilgan.
Farmonga muvofiq, Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazining asosiy vazifalari etib quyidagi vazifalar belgilangan:
a) buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalash maqsadida targ‘ibot ishlarini olib borish;
b) tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish;
v) naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlarni tashkil etish;
g) tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qilish, soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish.
Alloh taolo ushbu markazning xalqimiz ilmu ma’rifati va yoshlarimiz ta’lim-tarbiyasi yo‘lidagi faoliyatida ulkan muvaffaqiyatlar ato etsin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati