Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Mart, 2025   |   16 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:15
Quyosh
06:33
Peshin
12:37
Asr
16:43
Shom
18:34
Xufton
19:47
Bismillah
16 Mart, 2025, 16 Ramazon, 1446

G‘am-tashvish gunoh sababidan ekanini inkor etuvchilarga raddiya

17.08.2019   5923   5 min.
G‘am-tashvish gunoh sababidan ekanini inkor etuvchilarga raddiya

14 avgust kuni muslim.uz saytida “Dollar narxi oshdimi?” nomi maqola e’lon qilingan edi. Unda AQSH dollarining so‘mga nisbatan qiymati ko‘tarilishi yuzasidan ba’zi kishilarda paydo bo‘lgan xavotirli holatlarning muolajasi va inson rizqi Haq taolo tomonidan ta’min etilishi bayon etilgan.

Ijtimoiy tarmoqlardagi ayrim sahifa va kanal yurituvchilari tomonidan ushbu maqoladagi fikrlarni istehzo qilish holati uchradi. Saytimizdagi maqolada inson boshiga keladigan g‘am-tashvish, musibat u sodir etgan gunoh tufayli ekani oyatu hadislar asosida yoritilgan.

Biroq ushbu maqolaga ayrim o‘quvsiz ijtimoiy tarmoq yurituvchilari masxaraomuz fikrlarni o‘z sahifasida qoldirgan. Alloh taoloning kalomi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so‘zlari keltirilgan maqolani shunday kimsalar “anekdot”, deya haqoratlashgacha borib yetgani tashvishlidir. Mana shunday nodonlar fikri mazmuniga yetib bormagan ba’zi ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari bilib-bilmay ularni yoqlab qo‘yishgan. Feysbukda ham, telegramda ham ayrimlar ushbu fikrlarga kulib turgan “smaylik” qoldirgan.

Bunday holat g‘o‘r kimsalarning diniy-ma’rifiy maqola ustidan nodonlarcha kulayotganini ko‘rsatdi. Ular o‘ylab ko‘rmaydilarmi, shu paytda ularning imon-e’tiqodlari qay ahvolda ekan? Oyat, hadis, hikmatlarni masxara qilayotganlar oqibati nima bo‘lar ekan?!

Qur’oni karimda:

“Allohning oyatlariga kufr keltirganlar, ana o‘shalar ziyonkorlardir” (Zumar, 63), deya oyati karimada Allohning oyatlarini inkor etuvchilar ziyon ko‘ruvchilardan ekani qat’iy ta’kidlangan.

Islom shiorlarini masxara qilishning oqibati juda ham og‘ir. Savbon roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda, Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shariatning shiorini past sanaganlarni qattiq qoralab bunday deganlar:

Aniq bilamanki, ummatim ichidagi ba’zi kimsalar Qiyomat kunida Tihoma tog‘i kabi ulkan hasanotlar bilan oppoq bo‘lib kelishadi. Lekin Alloh taolo ularning amallarini to‘zigan chang kabi qilib qo‘yadi”.

Shunda Cavbon raziyallohu anhu: “Yo Raculalloh, bizga ularni cifatlab, ochiq bayon qilib bersangiz, bilmasdan o‘shalardan bo‘lib qolmaylik!”– dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ular cizlarning birodarlaringiz, cizlarga o‘xshagan odamlardir. Ular ham ciz kabi tunlari ibodat qiladi. Lekin ular shunday odamlarki, yolg‘iz qolgan vaqtlarida shariatning shiorlarini toptaydilar”, dedilar (Imom Ibn Moja).

Ulamolarimiz o‘zlarining fatvolarida shunday deyishgan: “Kim azonni masxara qilsa yoki Qur’oni karimni yengil sanab oyoq osti qilsa yoki shar’iy ilmlarni yoxud ulamolarni masxara qilsa, ibodatlarni yengil sanab bajarmasa yoki masjidni masxara qilsa kofir bo‘ladi” (Manba: “G‘amzu uyunil basoir sharh ashboh van-nazoir” kitobi).

Qayd aytganimizdek, ba’zi insonlarning ijtimoiy tarmoqlardagi din borasidagi masxaraomuz fikrlarini qo‘llab-quvvatlash orqali ham gunoh orttirib olayotgani achinarli holat, bilimsizlik, johillikdir. Bu haqda quyidagi link orqali Diniy idora raisi o‘rinbosari maqolasini ham mutolaa qilishingiz mumkin. (http://muslim.uz/index.php/maqolalar/item/16228)

Tarixdan ma’lumki, barcha ulug‘ payg‘ambarlar alayhimussalom o‘z qavmlariga Alloh taoloning buyruqlariga itoat etishni va ne’matlariga shukrona qilishni tayinlaganlar. Nuh, Hud va Solih alayhimussalom o‘z qavmlariga istig‘for aytishni buyurganida, itoat etmaganlari oqibatida suv toshqini, shamol ofati va kuchli qichqiriq balosi ushbu qavmlarni barbod etgan.

Ogohlik qo‘ng‘irog‘i sifatida “Dollar narxi oshdimi?” sarlavhali maqoladagi dalillarni yanada quvvatlash va uni tushunib yetmagan kishilar xitoban, quyidagi oyat va hadislarni keltiramiz.

Alloh taolo Nuh alayhissalomning o‘z qavmiga aytgan gaplarini shunday bayon qiladi: “Bas, o‘z Robbingizga istig‘for ayting, albatta u gunohlarni ko‘plab mag‘firat qiluvchidir, dedim. U zot osmondan ustingizga ketma-ket (baraka yomg‘irini) yuboradir. Va sizga molu mulk va bola-chaqa ila madad beradir va sizlarga bog‘u rog‘lar hamda anhorlarni beradir” (Nuh, 10-12).

Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ham shunday marhamat qilganlar: “Kim istig‘for aytishni o‘ziga lozim tutsa, Alloh uning mushkulini kushoyish qiladi, og‘irini yengil qiladi va o‘zi o‘ylamagan tomondan rizq beradi”, deganlar (Abu Dovud, Ibn Mojja). Demak, rizqning ziyoda bo‘lishi, mushkullar osonlashishi, muammolar bartaraf bo‘lishi uchun istig‘forni ko‘proq aytish lozim.

Xulosa o‘rnida, har bir internet foydalanuvchisi aytayotgan gapi, qoldirgan izohi va tarqatayotgan axboroti uchun Alloh taolo oldida ham, mo‘min-musulmonlar oldida ham, jamiyat a’zolari va davlat qonunlari oldida ham mas’ul ekanini zinhor unutmasligi zarurdir.

 

 Izoh o‘rnida: maqolada bema’ni fikrlarni tarqatgan ijtimoiy tarmoqlar nomlari keltirilmadi. Maqsad, ularni ommaga ma’lum qilish orqali keng yoyilishining oldini olishdir. Agar kimda-kim unday sahifa va kanallarni bilsa yoki a’zo bo‘lsa, tark etishlarini tavsiya etamiz.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

 

 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

14.03.2025   9729   4 min.
Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

FITR SADAQASI NIMA UCHUN BЕRILADI?

Fitr sadaqasi – ro‘zadan chiqish munosabati bilan beriladigan sadaqa. U Ramazon oyida behuda gap-so‘zlar, qilingan xato va kamchiliklarni yuvish hamda kambag‘al, miskinlar, yetim va bechoralarning ochliklarini ketkazish maqsadida joriy qilingan.

Imom Vaki’ ibn Jarroh rahimahulloh aytadilar: “Fitr sadaqasi – sahv sajdasiga o‘xshaydi. Namozning vojib amali tark bo‘lganda, sahv sajdasi bilan namoz to‘g‘rilangandek, fitr sadaqasi ham ro‘zaning kamchiliklarini to‘ldiradi”.

Hanafiy mazhabida fitr sadaqasi vojib amal hisoblanadi.

 

QACHON BЕRILISHI KЕRAK?

Fitr sadaqasini ramazon hayiti kuni tong otgandan ya’ni bomdod namozining vaqti kirgandan boshlab hayit namoziga chiqishdan oldingi vaqtga qadar berish vojib. Ramazon oyi boshlanishi bilan berilsa ham bo‘ladi.

Ammo hayit namozidan keyinga qoldirmaslik kerak. Agarda kishi fitr sadaqasini hayit namozigacha bera olmasa, namozdan keyin beradi, lekin savobi ramazon oyida berganchalik bo‘lmaydi, ammo berishi shart. Ya’ni uni berolmay qolgan kishi zimmasida fitr sadaqasini berish vojib bo‘lib qolaveradi.

 

KIMLAR BЕRISHI KЕRAK?

Xur, nisob miqdoridagi mulkka ega bo‘lgan (fitr sadaqasining nisobida molning o‘suvchi bo‘lishi e’tiborga olinmaydi) musulmon erkak va ayolning zimmasiga fitr sadaqasini berish vojib bo‘ladi. Nisob miqdoridagi mulkka ega kishi balog‘atga yetmagan bolalari nomidan fitr sadaqasini berishi vojib.

Kishi ayoli va balog‘atga yetgan farzandlari uchun fitr sadaqasini berishi vojib emas, balki ularning o‘zlari berishi maqsadga muvofiq sanaladi. Ammo balog‘atga yetgan farzandlari va ayoli uchun ular aytishmasa ham, fitr sadaqasini bersa, ular zimmasidan fitr sadaqasi soqit bo‘ladi.

Hayit kechasi tug‘ilgan chaqaloq uchun ham otasi fitr sadaqa berishi vojib bo‘ladi. Homila va hayit kunidan oldin vafot etganlar uchun esa vojib bo‘lmaydi.

 

KIMLARGA BЕRILADI?

Fitr sadaqasi musulmon kambag‘al-miskinlarga beriladi. “Fatavoi Hindiya” kitobida keltirilishicha, fitrni berishda eng afzali, avvalo, (kambag‘al) aka-uka, opa-singillar hisoblanadi. So‘ngra ularning farzandlari. Ulardan keyin amaki-ammalar, so‘ngra ularning farzandlari. Tog‘a-xolalar va ularning farzandlari so‘ng yuqoridagilardan tashqari qarindoshlar. Ulardan keyin qo‘shnilar, kasbdoshlar, keyin hamshaharlar yoki qishloqdoshlar haqli hisoblanadi.

 

KIMLARGA BЕRILMAYDI?

Fitr sadaqasi nisob miqdoricha moli bo‘lgan boy kishiga, o‘zining ota-onasi, bobo-momosiga, o‘zining o‘g‘il-qizlariga va ularning farzandlariga, er-xotin bir-biriga berish mumkin emas.

Shuningdek, g‘ayridinga, fosiqqa, gunoh va ma’siyatga, shuningdek musulmonlarga zarar keltiradigan har qanday ishlarga sarflaydigan kimsalarga berilmaydi.

Fitr sadaqasini muhtojlarning qo‘llariga qiymatini berish joiz. Bu pullar masjid qurilishi, umumiy xayriya ishlari uchun berilishi mumkin emas.

 

RO‘ZA TUTMAGANLAR HAM FITR SADAQASINI BЕRADIMI?

Biror uzr sababli ro‘za tuta olmaganlar ham o‘zlari yoki ular nomidan nafaqa berishi kerak bo‘lgan odam fitr sadaqasini berishi kerak.

 

FITR SADAQASI QANCHA MIQDORDA BЕRILADI?

2025 yil uchun har bir jon boshiga fitr sadaqasining miqdori:

  • bug‘doy unidan – 10 000 (o‘n ming) so‘m;
  • arpadan – 16 000 (o‘n olti ming) so‘m;
  • mayizdan – 110 000 (bir yuz o‘n ming) so‘m;
  • xurmodan – 180 000 (bir yuz sakson ming) so‘m deb belgilandi.

Har kim o‘z imkoniyatiga qarab ushbu to‘rt mahsulotning xohlagan bir turidan fitr sadaqasini bersa kifoya.

Eslatma! Fitr sadaqasi qiymatlari Toshkent shahar bozorlaridagi narxga asosan belgilangan bo‘lib, har bir viloyat o‘z bozorlaridagi narxga qarab fitr sadaqasini belgilaydi.

 

Davron NURMUHAMMAD

Ramazon