Joriy yilning 17 avgust kuni N. Nazarboyev dinlararo va madaniyatlararo muloqotni rivojlantirish markazi maydonchasida "Markaziy Osiyo mamlakatlari HHI asrda madaniyatlarning yaxshi qo'shnichiligi"onlayn konferentsiyasi doirasida Qozog'iston, O'zbekiston, Tojikiston, Qirg'iziston, Turkiya, Pokiston davlat organlari va tadqiqot doiralari, shuningdek, xalqaro tashkilotlar va xorijiy diplomatik vakolatxonalar vakillari tomonidan mazmunli muhokama bo'lib o'tdi.
Konferentsiyaning asosiy maqsadi dinlararo sohada va madaniyatlarni yaqinlashtirishda ma'naviy etakchilar - manfaatdor tomonlarning mintaqaviy sa'y-harakatlarini birlashtirish, shuningdek, Markaziy Osiyo davlatlarining samarali hamkorligini faollashtirishdan iborat.
Tadbirda N. Nazarboyev Markazi boshqaruvi raisi B. Sarsenbayev, Qozog'iston Respublikasi Axborot va ijtimoiy rivojlanish vazirligining Din ishlari bo'yicha qo'mitasi raisining o'rinbosari A. Hatiyev, IHT Islom, san'at va madaniyat tarixini o'rganish markazi rahbari (IHT) E. Kilich, Tojikiston islom markazi raisi, muftiy Saidmukarram Abduqodirzoda, Islomobod xalqaro Islom universiteti Islomni o'rganish instituti Bosh direktori Ziyo Ul-Haq Muhammad, Tojikiston Respublikasining Qozog'iston Respublikasidagi elchixonasi maslahatchisi S. Rajabov, O'zbekiston musulmonlari diniy idorasi raisining o'rinbosari U. G'afurov, Markaziy Osiyo katolik episkoplari konferentsiyasi raisi, Olmaotadagi eng Muqaddas uch birlik eparxiyasi episkopi ordinariysi Hose Luis Mumbiyela Siyerra, Qozog'iston Respublikasi Musulmonlari diniy idorasi raisining maslahatchisi K. Duysenbay, YuNYeSKOning Markaziy Osiyodagi Klaster byurosining ijtimoiy-gumanitar fanlar bo'yicha mutaxassisi M. Baybekov, Bulg'or Islom Akademiyasi dinlararo muloqot markazi rahbari E. Sodiqova va boshqa ekspertlar ishtirok etdi.
B. Sarsenbayev o'zining qutlov nutqida Jahon va an'anaviy dinlar etakchilari qurultoyining diniy bag'rikenglik va tsivilizatsiyalararo muloqotni mustahkamlashdagi muhim rolini ta'kidladi:"Bugungi kunda konferentsiya ishtirokchilarining asosiy vazifasi – madaniy merosni saqlash bilan Markaziy Osiyoni obod mintaqaga aylantirishga hissa qo'shish hisoblanadi".
Bundan tashqari, B. Sarsenbayev bu yil qurultoyning 20 yilligi - dinlar va millatlar o'rtasidagi o'zaro hurmatga erishish uchun noyob muloqot maydonchasi nishonlanayotganini ta'kidladi. Hozirgi vaqtda Qozog'iston Respublikasi parlamenti Senati Spikeri – Jahon va an'anaviy dinlar etakchilari qurultoyi kotibiyati rahbari M. Ashimbayev raisligi ostida shu yilning 10-11 oktyabr' kunlari Ostona shahrida bo'lib o'tadigan qurultoy kotibiyatining yubiley XXI yig'ilishini tayyorlash va tashkil etish bo'yicha maqsadli ishlar olib borilmoqda.
"Muloqot mintaqadagi do'stlik, o'zaro tushunish va barqarorlik muhitini mustahkamlashning eng ishonchli usuli hisoblanadi. Holbuki, madaniyatlar va xalqlarning yaqinlashishi mamlakatlarimizning sa'y-harakatlarini umumiy manfaat tamoyili asosida birlashtirish orqali mumkin bo'ladi", - deya ta'kidladi N. Nazarboyev markazi boshqaruvi raisi.
O'z navbatida, Qozog'iston Respublikasi Axborot va ijtimoiy rivojlanish vazirligining Din ishlari bo'yicha qo'mitasi raisining o'rinbosari A. Hatiyev "Qozog'iston madaniyat, til, urf-odatlar, ilm-fan va ta'lim sohasidagi konstruktiv siyosatni ilgari surishga katta e'tibor qaratmoqda, bu ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Ishonchim komilki, kelajakda Markaziy Osiyoning barcha davlatlari ham turli etnik guruhlar va dinlarning tinch-totuv yashashi uchun beshik bo'lib qoladi".
IHT Islom tarixi, san'ati va madaniyatini o'rganish markazi rahbari E. Kilich o'z videomurojaatida "Markaziy Osiyo a'zo davlatlari o'zlarining ilmiy, badiiy va me'moriy merosi bilan IHT madaniy sohasiga birgalikda muhim hissa qo'shmoqdalar. Bunday meros bilan Markaziy Osiyo mamlakatlari dunyoning eng o'ziga xos madaniy mintaqalaridan birini ifodalaydi. Biz Islom olimlari va faylasuflarining asarlarini, kitob va qo'lyozmalar to'plamlarini, badiiy va me'moriy merosini ularning institutlari bilan qo'shma loyihalar orqali yoritishda davom etamiz".
Markaziy Osiyo davlatlarini madaniy-gumanitar sohada yanada rivojlantirish g'oyasini davom ettirib, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Islom tsivilizatsiyasi markazi direktori Sh. Minovarov o'z nutqida "so'nggi yillarda Markaziy Osiyo mamlakatlari o'rtasida yaxshi qo'shnichilik, do'stona va o'zaro manfaatli munosabatlar jadal va izchil rivojlanmoqda. Mintaqalararo ko'p qirrali hamkorlikni sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqish qardosh xalqlarimizning uzoq muddatli manfaatlariga javob beradi, shuningdek, Markaziy Osiyoda tinchlik, barqarorlik, xavfsizlik va barqaror taraqqiyotni ta'minlashda muhim omil bo'lib xizmat qiladi", deb ta'kidladi.
O'z navbatida, Islomobod xalqaro Islom universiteti Islomni o'rganish instituti Bosh direktori Ziyo ul-Haq Muhammad Qozog'istonning Jahon va an'anaviy dinlar etakchilari qurultoyini o'tkazish tashabbusini yuqori baholadi va VII qurultoy deklaratsiyasining tarixiy ahamiyatini ta'kidladi:"Halqaro hamjamiyat tomonidan keng e'tirof etilgan forum Qozog'istonning haqiqiy tashrif qog'ozi va tinchlik va totuvlik g'oyalarini targ'ib qilish borasidagi sa'y-harakatlarning daliliga aylandi. Bu masalalarning barchasi bizning dunyomiz uchun nihoyatda muhim va dolzarbdir. Jamiyatimizning kelajagi, tinchlik va barqarorlik ularning muvaffaqiyatli hal etilishiga bog'liq. Qurultoy jahon dinlari vakillari uchun interaktiv platformadir".
Tojikiston islom markazi raisi, muftiy Saidmukarram Abduqodirzoda o'z nutqida "Hozirgi paytda barcha xalqlar va millatlarning gullab-yashnashi uchun integratsiya, yaratish, birlashtirish asosiy vazifa ekanligini ta'kidladi,shuningdek, konferentsiya ishtirokchilarining himoya qilish, saqlab qolish bo'yicha pozitsiyasi, ma'naviy-madaniy merosni asrab-avaylash va yuksaltirish xalqaro hamkorlikni teng huquqli va o'zaro manfaatli asosda yanada rivojlantirishga xizmat qiladi", -dedi.
Umuman olganda, konferentsiya ishtirokchilari konfessiyalararo muloqot, shuningdek, ko'p tomonlama hamkorlik va madaniy-gumanitar aloqalarni, shu jumladan konferentsiyada ishtirok etuvchi davlatlar o'rtasidagi mintaqalararo aloqalarni rivojlantirishning dolzarb masalalarini muhokama qilish muhimligi to'g'risida kelishib oldilar.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar, Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin!
Qalbim sururi, ko‘zim quvonchi bo‘lgan aziz farzandim! Siz dunyoga kelganingizda mendanda baxtli inson yo‘q edi. Ilk bor mustaqil qadam bosganingiz, “dadajon” deb, erkalanganingiz, telefon qilib “dada uyga qachon kelasiz?” deganingiz kechagidek yodimda.
Ko‘z ochib yumguncha bir zumda ulg‘aydingiz... Maktabda tengqurlaringiz orasida tarbiyangiz bilan ajralib turardingiz.
Yoshligingizdan orzu qilgan Toshkent Islom institutining talabasi bo‘lish baxtiga erishsin deya kechalari onangizning yig‘lab qilgan duolari, “Allohim farzandimga manfaatli ilm bergin” deb qilgan iltijolarim ijobat bo‘lganini eshitganimda ko‘z yoshlarimni tiyolmagandim. Yuzlab qorako‘zlar ichidan talaba bo‘lish baxti sizga nasib bo‘lgani uchun Robbimga hamdlar aytdim.
Mana oradan 4 yil o‘tdi. Bugun bu fayzli va muborak dargohni tark etmoqdasiz.
Ey Farzandim! Bugun fursatdan foydalanib, Sizga kichik bir nasihatni qilmoqchiman. Unga umringizning oxirgi lahzalarigacha amal qilishingizga Alloh tavfiq berishini so‘rab qolaman.
Aziz dilbandim! Siz endigina 4 bahorni ko‘rgan bolakay edingiz. Jajji qo‘llaringizdan tutib sizni bog‘chaga olib ketardim. Shunda do‘kondagi mashina o‘yinchog‘ini ko‘rib qolib, olib bering deb rosa xarxasha qilgandingiz. Olib berishni juda istardimku, ammo afsuski oldimda shu kichkinagina o‘vinchoqni olib berishga ham pulim yo‘q edi....Jonimni so‘rashsa sizga berishga tayyorman bolam... o‘zimdan afzal inson bo‘lishingiz uchun bor imkoniyatimni ishga solib harakat qilaman. Ba’zan duoda o‘zimni unutsamda, sizni aslo unutmayman.
Oradan yillar o‘tib, Rasulimiz alayhissalomning sunnatlariga muvofiq nikoh to‘yingizni o‘tkazdik. Shu kuni sizni muborak etgani so‘zga chiqqanimda sizga mendan arazlab, hatto gaplashmay qo‘yishingizga sababchi o‘sha kichkina mashinani topshirganimda juda uyalib, yuzlaringiz qizarib ketgandi...
Jonim bolam, niyatim sizni uyaltirish emas... Sizga faqat yaxshiliklarni tilayman. Sizga butun umringiz va oxiratingiz uchun kerak bo‘ladigan muhim bir saboqni amaliy tarzda yetkazgim keldi, xolos...
Unutmangki, kunlar o‘tib Allohning huzuriga qaytarilasiz. Bir kun aniq Robbimizning oldida turamiz. Alloh taolo har birimizning qilgan amalimizni birma-bir hisob-kitob qiladi. Shunday kunda ummati Muhammad bo‘lgan siz dilbandim amallaringizning juda oz va kichkinaligi bilan butun xaloyiqning oldida uyalib qolmang! Buning uchun har bir amalingizni xolis Alloh taolo uchun qiling! Hech kimni g‘iybat qilmang, boshqalarga hasad qilmang!
Unutmangki, siz Alloh taoloning dinini yetkazishdagi omonatdorsiz. Ulug‘ zotlarga ilm beshigi bo‘lgan ma’hadning vakilisiz. Siz ularga so‘zsiz munosib bo‘lishingiz kerak. Zero, xalqimiz muborak Islom dinimizni – imom timsolida ko‘radi.
Bizni zalolatdan hidoyatga, zulmatdan yorug‘likka, jaholatdan ma’rifatga, baxtsizlikdan saodatga olib chiqqan, bu yo‘lda mollarini ham, jonlarini ham ayamagan, hamisha faqat biz bevafo ummatning g‘amida bo‘lgan sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nimaga buyurgan bo‘lsalar shuni mahkam tuting, nimadan qaytargan bo‘lsalar undan tiyiling. Hadislarini yodlashga haris bo‘ling, hayotlari, sifatlari, xulqlari va yo‘llarini ko‘proq o‘rganing va ularga amal qiling.
Aslo erishgan yutug‘ingiz bilan cheklanib qolmang. Kimdir yoki nimadir uchun ilm olmang. Eng muhimi – ilm ibodat ekanini unutmang!
Qur’onni qo‘lingizdan qo‘ymang. Qur’onga muhabbatli bo‘ling!
Jigarporam, musofirchilik, ota-onadan uzoqda yurish, ularga bo‘lgan mehrni ham uzoqlashtirmasin. Unutmangki, biz sizni yaxshi ko‘ramiz, siz bizning hamisha qalbimizda, duolarimizdasiz.
Sizni ko‘rishimiz bolaligingizni, baxtli onlaringizni, quvonch bilan yugurib quchog‘imizga o‘zingizni otishingizni yodimizga soladi.
Siz kelmay qo‘ysangiz bizning yuraklar siqilib, sog‘inchdan va xavotirdan jam bo‘lmaydi.
Sizdan yagona iltimosimiz shuki, duolaringizda doimo eslab, Alloh taolodan bizga rahm-shafqat so‘rang. Qaniydi, Jannatda barcha ota-onalar qatorida turganimizda ismlarimiz bilan chaqirilib, “farzandingiz Qur’on yodlab, qilgan solih amallari uchun sizga mukofot – izzat toji kiydiriladi” deganini eshitsak edi... Bu bizning eng buyuk orzuimiz.
Alloh taolo barchamizni jannatda birga qilsin! Izzat tojini kiyadigan zotlardan qilsin! Omiyn.
Davron NURMUHAMMAD