Haj Islom dinining beshinchi rukni bo‘lib, haj qiluvchi nafs pokligi va ahloq sayqaliga alohida e’tiborli bo‘lishi talab etiladi. Alloh taolo O‘zining  baytiga haj ibodatini bajarish uchun chaqiribdimi, demak  haj qiluvchilar Allohning mehmonlaridir.   Shuning uchun haj qiluvchilar oliy darajadagi odob bilan odoblanishlari zarurdir.

“Haj ma’lum oylardir. Kimki ularda o‘ziga hajni farz qilsa (ya’ni ehromga kirsa), hajda shahvoniy narsalar, fisq va janjal yo‘qdir. Nima yaxshilik qilsangiz Alloh uni biladi” (Baqara surasi, 197-oyat).

Hajga otlangan inson tilini turli fahsh, g‘iybat va noo‘rin so‘zlardan tiyishi zarur. Hajdan ko‘zlangan maqsad mukammal ravishda ro‘yobga chiqishi uchun bir qancha qalb amallari va odoblarni bajo keltirish lozim bo‘ladi:

• Hajga ketayotgan inson  avvalo Alloh rizoligini tilab, ibodatda bo‘lishi kerak. Shuningdek, “hoji ona” nomini olish, faxrlanish va riyokorlik kabi illatlarda yiroq bo‘lishi zarur.
• Barcha gunohlardan tiyilib, Alloh taologa tavba qilsin.
• Atrofida  keksalar, ota-onalari bo‘lsa, ularning roziligi va duolarini olish yaxshi amallardan hisoblanadi.
• Kimning dilini og‘ritgan, zulm  qilgan bo‘lsa, ulardan safar oldidan uzr so‘rasin. O‘zi ham kechirimli bo‘lsin.
• Haj safari tayyorgarligi bilan ovora bo‘lib, namoz va boshqa ibodatlarga e’tiborsizlik qilmasin.
• Kimdan qarzi bo‘lsa, safarga ketguncha barcha qarzlarni to‘lab qo‘ysin.
• Haj safari chog‘ida har daqiqaning qadriga yetib ibodat va zikrlar bilan mashg‘ul bo‘lish, qo‘lidan kelganicha  odamlarga yaxshilik qilish payida bo‘lishi kerak.
• Safar chog‘ida  g‘iybat, chaqimchilik va behuda so‘zlardan tilini tiysin.
• Haj davomida hayollari tijoratdan holi bo‘lgan holda,  qalbda ibodatlarini Yaratganning huzurida qabul bo‘lishini  chin ixlos ila so‘rasinlar. 

Haj safariga boruvchi ayollarga xos bo‘lgan masalalar: 

• Ayollar ehrom holatida boshlarini yopadilar, yuzlari esa ochiq holda bo‘ladi. Ko‘ylaklar gulsiz, sidirg‘a, ichi ko‘rinmaydigan darajada bo‘lishi, tor va qora rangda bo‘lmasligi  talab etiladi.
• Sochlar doimo ro‘mol tagida bo‘lishi kerak. Sochlar ibodat chog‘ida xalaqit qilmasligi uchun turmaklanadi yoki biror narsa bilan bog‘lab olinadi.
• Ayollar talbiyani maxfiy, ya’ni past ovozda aytadilar. “Labbaykallohumma labayk, labbayka laa shariyka laka labbayk. Innal hamda val-ne’mata laka val mulk, laa shariyka lak”
• Mehmonxonalardagi xonalar taqsimotida tartibli bo‘lish talab etiladi. Mehmonxonada oz vaqt bo‘lishlikni, haj safariga nima maqsadda borishlikni doim yodda saqlagan holda ellikboshining ko‘rsatmalariga qat’iy amal qilish shart.
• Mehmonxonalardagi xonalar ozodaligiga e’tibor berish, suvni isrof qilmaslik talab etiladi.
• Mehmonxonalarda ham satri avrat qoidalariga amal qilish lozim.
• Oshxonadagi tartib-intizomga qat’iy rioya qilish kerak.
• Shaxsini tasdiqlovchi hujjat (ko‘krak nishoni) va mehmonxona tashrif qog‘ozi (vizitka)si doim yonida olib yurish kerak.
• Ibodat yoki boshqa holatlarda mehmonxonadan tashqariga chiqiladigan bo‘lsa, kalitni topshirib ketish zarur.
• Ibodatlar uchun masjidda qolinadigan bo‘lsa yoki  boshqa ishlar yuzasidan ellikboshini ogohlantirib qo‘yish lozim.
• Ibodat vaqtlarida ayollarning hayz kunlari boshlanib qolsa, Ka’ba tavof qilinmaydi, namoz, Qur’on o‘qilmaydi. Qolgan amallar to‘laligicha qilinadi. Umra ziyorati hayz kunlariga to‘g‘ri kelib qolsa ayol shifokorlar bilan maslahatlashib  ish ko‘riladi.
• Ayollar kamida uch kishi bo‘lib yurishi, kechasi yolg‘iz  yurmasliklari lozim. Masjid uzoqda bo‘lsa,  shaxsiy avtomobillarga o‘tirmaslik, faqat taksilardan foydalanish tavsiya etiladi.
• Masjidul Nabaviydagi bir rakaat namozning savobi ming rakaat namozga, Masjidul Haramdagi bir rakaat namozning savobi esa yuz ming rakaat namoz savobiga tengligini doimo esda saqlab, vaqtni g‘animat bilib, doimo ibodatda bo‘lish kerak.
• Haj va umra oxirida ayollarning sochlaridan, soch uchidan bir barmoq aylantirarlik uzunligida soch kesiladi. Soch uzun bo‘lsa, sochning uchidan, soch kalta bo‘lsa o‘ng tomonda qaychi bilan kesiladi. Ehromga kirishdan oldin shularni hisobga olish kerak.
• Hajga boruvchi ayollar ibodat vaqtida ulkan ajrlar berilishi hisobga olib, birovlarning haqiga, moliga  hiyonat qilmaslik, atrofdagilar bilan janjalmaslik, o‘zi va boshqalar uchun savobli amallar qilishga harakat qilishi talab qilinadi.
• Begonalardan audio, video tasmalar, turli kitoblar olmaslik talab etiladi.
• Hamxonalarda keksalar bo‘lsa, qo‘ldan kelganicha yordam berish tavsiya etiladi.
• Biz Abu Hanifa mazhabiga muvofiq ibodat qilamiz, shuning uchun ibodat vaqtida boshqa mazhabdagi ayollarning ibodatlariga e’tibor bermaslik talab etiladi.
• Hozirgi vaqtda tasbehlar, joynamozlar o‘zimizning yurtda ham serob bo‘lgani bois u yerdan yuk qilib ko‘tarib yurmaslik, uyda qolgan farzandlardan tasbeh,  joynamoz va boshqa narsalarni uyga olib kelib qo‘yishlari tavsiya etiladi.
• Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning masjidlarida yoki Ka’baga  matolarni turli niyatlarda surtish,  Uhud tog‘i tuprog‘idan olib ketish, Uhud tog‘iga qarab namoz o‘qishning bid’at amallardan ekanini aniq bilish zarur.
• Samolyotda, mehmonxonalarda, masjidlardagi tahoratxonalarda pokizalikka qat’iy e’tibor berish talab etiladi.
• Hajga borayotganlar nima maqsadda ketayotganligini aniq bilib olishlari lozim, shuningdek, ibodat vaqtlarida ayollarni pardozlanib yurishlari man etiladi.
• Ibodatlarni tugatib mehmonxonaga qaytish yo‘li yoddan ko‘tarilgan vaqtda sarosimaga tushmaslik, yaqin atrofdagi politsiya yoki biron kishiga beyjik va mehmonxona tashrif qog‘ozi (vizitka)ni ko‘rsatish maqsadga muvofiqdir.
• Shifokorlar doim xizmatda bo‘lganligi bois o‘zingizmi, hamxonangiznimi tobi qochib qolsa, darrov shifokorga murojaat qilish zarur.
• Mehmonxonalarda yuk yo‘qolish kabi hodisalar bo‘lganida, darhol ellikboshiga murojaat qilish kerak.
• Haj safariga ketayotganda va qaytishda aeroport ma’muriyati tomonidan talab etilgan me’yordan ortiq yuk olmaslik talab etiladi.
• Toshkent aeroportiga qaytib kelingandan keyin jomadon yoki yuklar yo‘qolgani ma’lum bo‘lsa, jomadon uchun berilgan chiptani ellikboshi bilan birgalikda aeroport ma’muriyatiga topshiriladi.
• Haj safaridan qaytib kelgandan keyin musulmon kishiga xos bo‘lgan ishlarni mukammal bajarishda, mahalla va jamoat ishlarida, to‘y va ma’rakalarni isrofgarchiliksiz o‘tkazish, yoshlar tarbiyasida  ibrat bo‘lishlari  tavsiya etiladi. Xayrli amallarda davomli bo‘lish ikki dunyo saodatiga erishtiradi.

Haj safari davomida bajargan ibodatlaringiz Alloh taolo dargohida husni maqbul darajasida bo‘lishini, mabrur haj nasib etishini tilab qolamiz.

Munira ABUBAKIROVA

 O‘zbekiston musulmonlari idorasi  mutaxassisi