Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Qarindoshlik rishtalari uzilmasin!

30.07.2019   6310   3 min.
Qarindoshlik rishtalari uzilmasin!

Yolg‘iz keldik - yolg‘iz ketamiz, ammo yolg‘iz yashay olmaymiz. Inson zoti borki, boshqa odamlar bilan, ayniqsa qarindosh-urug‘lar bilan o‘zaro munosabat o‘rnatishga, birgalikda yashashga muhtoj. Hayot birday davom etavermaydi, insonlar bir-biriga yaxshi-yomon kunlarda sherik va suyanch bo‘ladi.

Muqaddas dinimizda qarindoshlarni ziyorat qilib turish, ularga mehr shafqat ko‘rsatish, qarindosh-urug‘chilik vazifalarini ado qilish farz hisoblanadi. Hatto hadisi shariflarda: “Qarindoshlik aloqasini uzib qo‘ygan odam jannatga kirmaydi”, deb ta’kidlangan.

Ba’zida ro‘zg‘or tashvishlari sababli yaqin qarindoshlarning holidan xabar olish uzoq muddatga kechikib ketadi. Go‘yo dunyoning ishlari qolib ketadigandek tuyuladi. “Qarindoshlarni hadeb ko‘rishga borversam yoki ularga doim xayr-u saxovat qilaversam, kambag‘al bo‘lib qolaman, ishlarim yurmay qoladi-ku” – degan o‘y-fikr ham kelib qolishi mumkin. Yo‘q, aslida holat butunlay boshqacha, bu hayotda bizning o‘lchovimizdan boshqacha o‘lchovlar ham bor.

Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) hadislarida shunday ilohiy o‘lchovlardan birining xabarini berganlar: “Kimni rizqi keng-farovon bo‘lishi va umri uzoq bo‘lishi xursand qilsa, qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin”. Demak, bu ish kishining umriga, vaqtlariga, rizqiga, kasb-korlariga baraka bo‘lar ekan.

Qarindoshlik rishtalari “bor tovog‘im – kel tovog‘im” qabilida qilinadigan ishlar emas. “Falonchi shifoxonada ekan, ko‘rib kelaylik” deyilsa, “U men kasal bo‘lganimda kelib ko‘rdimi, yo‘q, biz ham bormaymiz” – deyilmaydi. Chinakamiga qarindoshlik qilish bu rishta uzib qo‘yilgan qarindoshlar bilan uni qayta tiklash va mustahkamlash bilan bo‘ladi va uni savobi ham ulkan hisoblanadi.

Gohida yaqin qarindoshlar, hatto tug‘ishgan aka-ukalarning arazlashib, yuzko‘rmas bo‘lib yurishlariga guvoh bo‘lib qolamiz. Bu holatlar ikki tarafga ham yarashmaydi, yoshlarga ham ibrat bo‘lmaydi. Qolaversa atrofdagilarning bunga e’tiborsiz qarab turishari to‘g‘ri emas.

Aybsiz do‘st qidirgan do‘stsiz qoladi. Bitta dushmaning bo‘lsa ko‘p, mingta do‘sting bo‘lsa ham oz. U bilan o‘tgan yaxshi kunlarni eslasin. Endichi... Arazdan kim baraka topdi... Qaysarlik bilan nimaga erishdi-yu, nimalardan mahrum bo‘ldi. Arazlarni to‘xtatish, xatolarni kechirish, gina-kuduratlarni tashlash kerak.

Qaysarlik yaxshilikka olib bormaydi. O‘zi haq bo‘lib tursa, 3 kundan ortiq arazlashish, aloqani uzish halol emas. Bu ishda ehtiyot bo‘lish, arazlashgan inson bilan tezroq yarashish choralarini izlab, buni amalga oshirish lozim.

Hadisi sharifda bu haqda ogohlantirilgan: Musulmon kishining boshqa bir musulmondan uch kechadan ortiq arazlashishi halol emas. Ikkovlari uch kechadan ortiq arazlashib yursa va shu holda davom etishsa, ikkovi ham haqdan chetlagan bo‘ladi. Ulardan qay biri birinchi bo‘lib (arazdan) qaytsa, bu uning gunohlariga kafforat bo‘ladi. Agar ular arazlashgan holida vafot etsa, ikkovlari ham jannatga kirmaydi.

Aka-uka, opa-singil, amaki-tog‘a, amma-xola, ularning farzandlari, quda-andalar va boshqa barcha qarindoshlar bilan aloqani mustahkamlash, holidan xabar olib turish, kasal bo‘lsa – borib ko‘rish, mushkuli bo‘lsa – yordam berish, yaxshi kunlarda xursandchiligiga sherik bo‘lish, qiyinchilik va sinovli kunlarda suyanchiq va dalda bo‘lishga harakat qiling!

Donolar aytadi: Ikki narsa doimiy bo‘lmaydi: yoshlik va quvvat. Ikki narsa balo-ofatni qaytaradi: sadaqa va qarindoshlik rishtalarini bog‘lash.

 

Guliston tumani bosh imomi, “Islomobod” masjidi imom-xatibi DILMUROD SULAYMONOV

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   4075   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar