Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyun, 2025   |   14 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:28
Asr
17:37
Shom
19:59
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyun, 2025, 14 Zulhijja, 1446

Farzandlarimizni Ramazonda va boshqa vaqtlarda qanday tarbiya qilamiz?

23.05.2019   39379   5 min.
Farzandlarimizni Ramazonda va boshqa vaqtlarda qanday tarbiya qilamiz?

Ramazonda farzandlarni tarbiya qilishda haqiqiy yo‘nalish aniqlanadi. Ular bizga berilgan omonatlardir.  Salafi solihlar Ramazonda farzandlarini ro‘zaga mashq qildirar va tunni qoim qilishga odatlantirar edilar.

O‘zi bilan birga farzandi ham najot topishini istayotgan ro‘zador birodarim, quyida sizga tarbiya xususida bir qancha masalalarni havola qilamiz. Shoyad, bu narsalar sizga farzand rioyasida foyda qilsa.

  1. Ey ota, farzandingizga xulqingiz, hayotingiz va yurgan yo‘lingizda go‘zal namuna bo‘ling. Chunki, farzandlaringiz sizga ota, muallim, murabbiy va go‘zal namuna bo‘lib qaraydi. Alloh taolo Zakariyyo alayhissalom haqlarida shunday marhamat qiladi: «Bas, Biz uning (duosini) ijobat etdik va unga Yahyoni hadya qildik hamda juftini o‘nglab qo‘ydik. Albatta, ular yaxshiliklarga shoshilishar edi va Bizga rag‘bat ila va qo‘rqib duo qilishar edi. Ular Bizga ta’zim ila bo‘yinsunuvchi edilar» (Anbiyo, 90).
  2. Uyda eshitilgan, ko‘rilgan va bilingan narsalarning bolaning hayoti va kelajagida ta’siri bo‘ladi. Xonadonga iymon, Qur’on va sunnatni kiritish, zikrni ko‘paytirish, Allohning buyruqlarini qoim qilish va qaytariqlaridan qaytish halol va mas’uliyatli farzandni tarbiya qiladi. Uyga bo‘lmag‘ur, behuda va ig‘vo qiladigan narsalarga uyni to‘ldirish behuda ishlarga berilgan va mas’uliyatsiz farzandni katta qiladi.
  3. Farzandni Allohning Kitobini tajvid bilan o‘qib, yodlashga biriktirish. Chunki, yoshlik – yod olish va xotiraning mustahkamligi davridir. Agar bola bu oltin davrni o‘tkazib qo‘ysa va zoye’ qilsa katta bo‘lganida qattiq afsus va nadomat chekadi.
  4. Bola yoshlik chog‘ida unga ko‘maklashish va yomon insonlar bilan birga bo‘lishdan to‘sish kerak. Chunki, ular bolagahar qanday kasallikdan ko‘ra zararliroq hamda har qanday duhsmandan ko‘ra unga xavfliroq bo‘ladi. Qanchadan qancha solih insonarni fosiq kishilar xarob qilishgan. Insonga birga bo‘lgan kishisining ta’siri bo‘ladi. Rosululloh (s.a.v) kelgan hadisi sharifda shunday ma’noda marhamat qiladilar: «Kishi o‘z do‘stining dinida bo‘ladi. Sizlarning biringiz kim bilan do‘st bo‘layotganiga qarasin». Bu haqida shoir shunday deydi: 

Kishi haqida so‘rama, uning do‘stin so‘ragil,

Har do‘st birodarin ortidan qilar aniq iqtido. 

  1. Bolani yoshligidan tug‘ma haqiqiy erkak qilib tarbiyalash lozim. Shuning uchun unga katta ishlarni suydirib, past va yomon ishlarni yomon ko‘rsatib tarbiya qilish kerak bo‘ladi. Rosululloh (s.a.v) shu ma’noda aytadilar: «Albatta, Alloh taolo yuksak sifatli ishlarni suyadi va ularning arzimagan(kichik)larini yomon ko‘radi». Bola suyulib ketadigan bo‘lmasin, ayollarga o‘xshab qolmasin va yomon bilan birga bo‘lmasin. Chunki, bu unga hasrat va or bo‘ladi.
  2. Farzandning ust-boshi va ko‘rinishiga e’tibor qilish lozim. Farzand sunnatga muvofiq kiyinsin va Allohning dushmanlariga taqlid qilib kiyinmasin. Rosululloh (s.a.v) aytadilar: «Kim bir qavmga o‘zini o‘xshatsa, bas, u ulardandir». Yigit kishi tilla va ipak buyumlardan saqlanishi, mujmal, gap-so‘zi so‘lg‘in, ko‘p kuladigan, behudagarchilklarni ko‘p qiladigan va shoshqaloq bo‘lmasligi lozim.
  3. Bolaning qalbida Allohning buyruqlari va diniga aloqador har qanday narsaning ulug‘ ekanini singdirish lozim. Shunda u Alloh taoloni muqaddas sanaydi va U zotni barcha ayblardan pok deb e’tirof etadigan mo‘min bo‘ladi. Ushbu tarbiya bolaning qalbida Allohning, Uning Kalomi va Payg‘ambarining ulug‘ligini o‘stirib boradi.
  4. Bolani manfaatli ilm olishga yo‘naltirish lozim. Bu ishga qattiq harakat qilish, ixlosli bo‘lish, darslariga bosh-qosh bo‘lish, unga ilmning fazilatlari va sharafini bildirib turish ham ke kerak.
  5. Har namozda uning haqqiga yolvorib duo qilish, saharlari va duolar ijobat bo‘ladigan vaqtlarda uning uchun tazarru' qilish lozim bo‘ladi. Bunday duolarda Alloh unga tavfiq berishi, qo‘lidan tutishi va hidoyat qilishini so‘raladi. Alloh taolo shunday marhamat qiladi: «Ular: «Ey Robbimiz, O‘zing bizga jufti halollarimizdan va zurriyotlarimizdan ko‘zimiz quvonadigan narsa hadya et hamda bizlarni taqvodorlarga yo‘lboshchi et», deydiganlardir» (Furqon, 74).

10. Farzandga rahm-shafqatli va mehr-muhabbatli bo‘lish, u bilan hazillashib, o‘pib, erkalab turish lozim. Unga qo‘pol va dag‘al qo‘pol qilmaslik hamda insonlar orasida uni koyimaslik kerak bo‘ladi. Mo‘min inson farzandlarga muomala qilishda ham Rosululloh (s.a.v)ga ergashadi, U zot farzandlari bilan qanday muomala qilgan bo‘lsalar u ham ularga shunday muomala qiladi.

Allohim, bizlarni qayerda bo‘lsak ham baxtli qil! Ayollarimiz va farzandlarimizni ko‘z quvonchi qil va bizlarni taqvodorlarga imom qilgin!

 

Doktor Oiz Al Qorniy. “Ro‘zador uchun o‘ttiz dars”

Toshkent shahar “Imom Termiziy” jome masjidi imom noibi Saidxon Maxsumov tarjimasi

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   2951   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.