11 may kuni Toshkent shahridagi yangi bunyod etilgan “Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf” nomidagi jome masjidda ilk taroveh namozi o‘zgacha fayzu tarovatda ado etildi.
Muhtaram Prezidentimizning tashabbuslari bilan qurib bitkazilgan Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahulloh nomlaridagi muhtasham masjidda bu yilgi Ramazon oyining ilk tarovehi katta shukuh bilan o‘qildi. Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan barpo etilgan ushbu muhtasham majmua barcha mo‘min-musulmonlarga Ramazon tuhfasi bo‘ldi. Majmua barcha qulayliklarga ega bo‘lib, keng va shinam tarzda barpo etilgan.
Shu kuni hufton namoziga azon aytilishidan ancha oldin yangi masjid xonaqohi muxlis namozxonlar bilan to‘ldi. Masjiddagi ilk namozni ado etish uchun ko‘plab namozxonlar bilan birga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari boshchiligida yurtimizning ko‘zga ko‘ringan ulamolari tashrif buyurib, xalqimizni muborak Ramazon oyi hamda yangi masjid ochilgani bilan muborakbod etdilar. Muftiy hazratlari jumladan shunday so‘zlarni bildirdilar:
– Alloh taboraka va taologa beadad shukronalar bo‘lsinki, yurtimizga juda ham ulug‘ ne’matlar, tinchlik-osoyishtalikni berdi. Muhtaram Prezidentimiz rahbarliklarida mamlakatimizda barcha sohalarda ulkan islohotlar amalga oshirilyapti. Ulug‘ allomalar mangu qo‘nim topgan joylarni obod qilish, ularning ilmiy meroslarini targ‘ib etishga katta e’tibor berilyapti. Kuni kecha Davlatimiz rahbari azim poytaxtimizda ikkita muhtasham masjid-majmualarini ochilishida ishtirok etdilar. Mana shunday shart-sharoitlarni muhayyo qilish ishlariga katta e’tibor berayotgan muhtaram Prezidentimizning haqlariga duoi xayrlar qilish har birimizning insoniy burchimizdir.
Taroveh namozi avvalida ushbu masjidga Shayx hazratlarining farzandi – Ismoil Muhammad Sodiq imom-xatib etib, hazratning shogirdi Bahodir qori Rahmatullayev imom noibi etib tayinlangani e’lon qilindi.
Namozdan so‘ng barcha namozxonlar qo‘llarini duoga ochib, marhum va mag‘fur Shayx hazratlarining ruhlari shod bo‘lishini, xatmi Qur’onning savobi u kishiga yetib borishini so‘rab Alloh taologa duo qildilar.
Shunday tabarruk masjidning bunyod etilishiga tashabbuskor bo‘lgan muhtaram Prezidentimizning ona-Vatan taraqqiyoti, mo‘min-musulmonlar manfaati yo‘lida olib borayotgan sharafli ishlarida Haq taolo madadkor bo‘lib, O‘zining hifzu himoyasida asrashini iltijo qildilar.
“Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf” jome masjidini Alloh taolo mo‘min-musulmonlarga muborak aylasin.
O‘MI Matbuot xizmati
Rasmlar muallifi Shahzod Shomansur
Hazrat Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Qur’oni karimning sharhlovchisi sifatida hukm chiqarish vakolatiga ega edilar. Shunga binoan hadis hukm chiqarish bo‘yicha ikki asosiy sohani qamrab oladi.
Birinchi soha: Qur’oni karimda zikr etilgan hukmlarni yoritib berish.
Ikkinchi soha: Qur’oni karimda ko‘rsatilmagan masalalarni hukm shaklida belgilash.
Birinchi sohada hadis Qur’oni karim oyatlarini tafsir qiladi. Umumiy ma’noga ega bo‘lganini xoslashtiradi, ya’ni unga xususiy ma’no beradi, mutloq, ya’ni, qayd va shartsiz oyatlarni qaydlaydi.
Shu o‘rinda ba’zi bir misollar keltirib o‘tamiz. Qur’oni karimda “Namoz o‘qinglar” deb amr qilingan. Lekin namozlarning soni, sifati, rak’atlarining soni Payg‘ambarimiz alayxissalom tomonidan belgilangan va amalda ko‘rsatib berilgan. Bu esa mujmal iborani izohlash misoli.
Umumiy mazmunni xos qilish uchun misol. Qur’oni karimda meros tizimi umumiy ma’noda kelgan. Ya’ni meros qoldirish va meros olish huquqi berilgan. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam meros olish uchun din birligi, qotil bo‘lmaslik va qul bo‘lmaslikni shart qilib qo‘yib uni xoslashtirganlar. Masalan, o‘z otasini o‘ldirgan yoki nohaq yo‘l bilan uning o‘limiga sabab bo‘lgan farzand otasidan meros olish xuquqidan mahrum bo‘ladi.
Ikkinchi soha bo‘yicha hadisga tegishli masalalar. Zarurat chog‘ida Qur’oni karimda aytilmagan biron bir yangi hukmni hadis hukm qilib belgilab beradi. Bu o‘rinda ayrim hukmlar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan maxfiy vahiy yoki ilhom orqali sodir bo‘lgan va ba’zilari u zotning ijtihodlari va shaxsiy fikrlaridan kelib chiqqan. Albatta, Payg‘ambarimiz alayhissalom ijtihod qilishda ham islom ruhi va falsafasini nazarda tutar edilar.
Bu o‘rinda ko‘p misollar berish mumkin. Masalan, momoga merosdan oltidan bir hissa berish, nikoh bitimining to‘g‘ri bo‘lishi uchun guvohlar shartligi, badan a’zolari xun bahosini belgilash kabi hukmlar kiradi.
Islom shariatida hadislarning o‘rni ahamiyatli ekani ko‘rinib turibdi. Hukmlar faqatgina Qur’oni karimning o‘zidan olinmaydi. Qur’oni karimda kelgan ko‘pgina hukmlar tafsilotini bilish uchun hadislar muhim ahamiyat kasb etadi. Balki shar’iy hukmlarning bir qanchasi hadislar orqali kelib chiqqan ekan.
Oybek Hoshimov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.