Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

«Bir kuni Nabiy alayhissalomning ortlarida edim. U zot: «Ey bolakay! Men senga kalimalarni o‘rgataman. Allohni(ng buyrug‘u qaytariqlarini) muhofaza qilgin, shunda U Zot seni muhofaza qiladi. Allohni muhofaza qilsang, U Zotni ro‘parangda topasan. So‘ramoqchi bo‘lsang, Allohdan so‘ra. Ko‘mak istamoqchi bo‘lsang, Allohdan ista. Bilki, agar butun ummat (mahluqotlar) senga biror manfaat berish uchun jamlansa ham, Alloh senga yozgan narsadan boshqasini bera olmaydi. Agar ularning hammasi senga biror zarar yetkazish uchun jamlansa ham, Alloh senga yozgan narsadan boshqasini yetkaza olmaydi. Qalamlar ko‘tarilgan, sahifalar qurigan», dedilar.

Termiziy rivoyat qilgan va bu hadis hasan, sahihdir, degan.

Termiziydan boshqalarining rivoyatida:

«Allohni(ng buyrug‘u qaytariqlarini) muhofaza qilgin, shunda U Zotni ro‘parangda topasan. Allohni farog‘atda tanisang, U seni qiyinchilikda taniydi. Bilki, seni chetlab o‘tgan narsa senga yetmaydi. Senga yetgan narsa seni chetlab o‘tmaydi. Bilki, sabr ortidan yutuq, g‘am-g‘ussa ortidan kushoyish keladi. Va albatta, qiyinchilik bilan yengillik bordir», deyilgan.

Sharh: Bir kuni Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning xachirlariga mingashib olib, u zotning ortlarida ketayotgan edilar. Shunda Nabiy alayhissalom u kishiga butun Islom ummatiga zarur bo‘lgan ushbu hadisi sharifdagi gaplarni aytdilar:

«Allohni(ng buyrug‘u qaytariqlarini) muhofaza qilgin, shunda U Zot seni muhofaza qiladi».

Allohning dinidagi amr va nahiylarga qat’iy rioya qilsang, Alloh taolo seni, ahli oilangni va dinu dunyoingni muhofaza qiladi. Zotan, U Zotdan o‘zga muhofaza qiluvchi yo‘q.

«Allohni muhofaza qilsang, U Zotni ro‘parangda ‎topasan».

Banda Alloh taoloning diniga og‘ishmay amal qilsa, duosi to‘xtovsiz qabul bo‘ladigan darajaga ham erishar ekan. Ushbu jumladan anglanadigan haqiqat shudir.

«So‘ramoqchi bo‘lsang, Allohdan so‘ra».

Chunki barcha narsa U Zotning ixtiyoridadir. U Zotdan o‘zga beruvchi yo‘q. Boshqa zohiriy beruvchilar ham U Zotning amri ila U Zotning berganidan beradilar. Shuning uchun oraga boshqani qo‘shmay, to‘g‘ridan to‘g‘ri haqiqiy beruvchining O‘zidan so‘rash kerak.

«Ko‘mak istamoqchi bo‘lsang, Allohdan ista».

Chunki haqiqiy ko‘makchi – U Zotning O‘zidir. Boshqalarning barchasi ko‘makka muhtoj.

«Bilki, agar butun ummat (mahluqotlar) senga biror manfaat berish uchun jamlansa ham, Alloh senga yozgan narsadan boshqasini bera olmaydi‎. Agar ularning hammasi senga biror zarar yetkazish uchun jamlansa ham, Alloh senga yozgan narsadan boshqasini yetkaza olmaydi. Qalamlar ko‘tarilgan, sahifalar qurigan‎».

Foyda ham, ziyon ham Allohdandir. Allohning dunyodagi barcha maxluqotlari jamlanib, senga zarracha foyda yoki ziyon yetkazmoqchi bo‘lsa ham, Alloh taqdiringga bitgan narsadan boshqasi bo‘lmaydi. Shuning uchun hammani qo‘yib, faqat Alloh taoloning O‘zigagina tavakkul qil.

Ushbu rivoyatdan olinadigan foydalar:

1.     Bolalarga xush muomalada bo‘lib, ularga ta’lim-tarbiya berish;
2.     Allohning buyrug‘u qaytariqlariga bo‘ysunish U Zotning muhofazasiga sabab bo‘lishi;
3.     Talab-istaklarni faqat ularni bajo keltiruvchi Zotdan – Allohdan so‘rash kerakligi;
4.     Ko‘mak va yordamni haqiqiy ko‘mak beruvchi Zotdan – Allohdan so‘rash kerakligi;
5.     Foyda ham, ziyon ham Allohdan ekani;
6.     Barcha maxluqotlar jamlanib, bir insonga zarracha foyda yoki ziyon yetkazmoqchi bo‘lsa, Alloh taqdirda bitgan narsadan boshqasi bo‘lmasligi;
7.     Banda farog‘at paytida Allohni yodga olib, toat-ibodatda bo‘lsa, qiyinchilikka yo‘liqqan paytida U Zot uni yordamsiz tashlab qo‘ymasligi;
8.     Sabr ortidan yutuq, g‘am-g‘ussa ortidan kushoyish, qiyinchilik ortidan yengillik kelishi.

«Hadis va Hayot» kitobi asosida
Muhammad Ali Muhammad Yusuf tayyorladi