Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyun, 2025   |   14 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:28
Asr
17:37
Shom
19:59
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyun, 2025, 14 Zulhijja, 1446

Ota-ona vafotidan so‘ng ham ularga yaxshilik qilish mumkin-mi?

07.03.2019   8281   4 min.
Ota-ona vafotidan so‘ng ham ularga yaxshilik qilish mumkin-mi?

Ota-ona haqiga duo qilish.

“Ey, Rabbimiz! Hisob-kitob qilinadigan (qiyomat) kuni meni, ota-onamni va (barcha) mo‘minlarni mag‘firat qilgin!” (Ibrohim surasi, 41-oyat).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Inson vafot etgach amallari to‘xtaydi. Faqat unga uch narsadan savob yetib turadi: sadaqai joriya, foydali ilm, uning haqiga duo qiluvchi solih farzand” (Imom Buxoriy rivoyati).

Sufyoni Savriy aytadi: “Mayyitlar duoga tiriklar taom, ichimlikka muhtoj bo‘lganlaridan ham muhtojroqdirlar”. 

Ota-ona qabrini ziyorat qilish.

Hazrat Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim ota-onasi yoki ulardan birining qabrini har juma kuni ziyorat qilib, “Yosin” surasini tilovat qilib, uning savobini ularga bag‘ishlasa, suradagi har bir harf adadicha Alloh taolo ularning gunohlarini mag‘firat qiladi”, dedilar (Imom Daylamiy rivoyati).

Ma’qal ibn Yasor roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda esa Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “O‘liklaringizga “Yosin” surasini tilovat qiling”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Imom Navaviy rahmatullohi alayhi qabrni ziyorat qiluvchi Qur’oni karimni tilovat qilgandan so‘ng ushbu duoni o‘qishi lozimligini ta’kidlaydi: “Allohumma avsil savaba ma qara’tuhu ila “fulan” (Allohim, ushbu o‘qigan Qur’on tilovatidan hosil bo‘lgan savobni (mayyitning ismi zikr etiladi) ...ga yetkazgin).

Ibn Hojar Haytamiy rahimahulloh: “Mayyitning haqiga Qur’oni karimdan tilovat qilib, uning savobini bag‘ishlash bilan birga, mayyit haqiga Allohning rahmat va mag‘firatini ham so‘rab duo qilish qabrlarni ziyorat etishdan ko‘zlangan asosiy maqsaddir”, degan. 

Ota-ona haqiga istig‘for aytish.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Mayyitning vafotidan keyin darajasi ko‘tarildi. Shunda u: “Yo Robbim! Bu nima?” dedi. “Bolang senga istig‘for aytdi”, deyildi.

Muhammad ibn Sirriyn aytadilar: “Kunlarning birida Abu Hurayra roziyallohu anhuni: “Allohim! Onamni va meni hamda onamga va menga istig‘for aytganlarni mag‘firat qilgin” deyayotganini ko‘rdik. Shundan beri Abu Hurayraning duosidan umidvor bo‘lib, unga va onasiga mag‘firat so‘raydigan bo‘ldik”. 

Ota-ona nomidan sadaqa qilish.

Onamiz Oisha roziyallohu anho rivoyat qiladilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga bir odam kelib: “Yo Allohning Rasuli, onamning joni birdan chiqdi. Vasiyat qila olmadi. O‘ylaymanki, agar gapirsa, sadaqa qilar edi. Uning nomidan sadaqa qilsam, unga savobi yetadimi?” deb so‘radi”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ha”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim, Imom Nasoiy rivoyati). 

Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: “Yo Rasululloh onam vafot etdi. Onamning nomidan biror narsa sadaqa qilsam bo‘ladimi? Qaysi sadaqa afzal?” deb so‘radim. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Odamlarga suv ulashish”, dedilar. (Imom Nasoiy rivoyati). 

Ota-onaning do‘stlari va yaqinlarini hurmat qilish.

Abu Usayd roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida edik. Bir odam: “Yo Allohning Rasuli! Men uchun ota-onamga ular dunyodan o‘tgandan keyin qiladigan yaxshilik qoldimi?” deb so‘radi. “Ha! To‘rt xislat qoldi: Ularga duo qilish. Ularga istig‘for aytish. Ularning ahdiga vafo qilish. Ularning do‘stlarini va ularsiz silai rahm bo‘lmaydigan kishilarni ikrom qilish”, dedilar». 

«Ey Rabbimiz! O‘zing bizlarni va bizdan ilgari imon bilan o‘tganlarni mag‘firat etgin va qalblarimizda imon keltirgan zotlarga nisbatan gina paydo qilmagin! Ey Rabbimiz! Albatta, Sen mehribon va rahmli zotdirsan!» (Hashr surasi, 10-oyat).

Alloh taolo barchamizga ota-onamiz tiriklik vaqtida ularga yaxshiliklarni qilib, roziliklarini topib, duolarini olishga tavfiq ato etsin. O‘tganlaridan keyingi haqlarini ham ixlos bilan ado etishga muyassar qilsin!

 

Davron NURMUHAMMAD

Maqolalar
Boshqa maqolalar

O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

09.06.2025   3900   4 min.
O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

Muhtaram vatandoshlar!

Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.

Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.

Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.

Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.

Aziz do‘stlar!

Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.

Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.

Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin  timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.

Hurmatli yurtdoshlar!

Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.

Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.

Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.

Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.

Aziz va muhtaram vatandoshlar!

Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.

Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.

Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.

Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.

Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!

 

Shavkat Mirziyoyev,

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti