Misrda chop etiladigan yirik matbaa nashrlardan biri - “Al-Ahram” gazetasi sahifasida “O'zbekistonning Qohiradagi elchisi: Prezident Shavkat Mirziyoev yangi muddatga saylanganidan keyin Misr bilan o'zaro manfaatli aloqalarda ulkan rivojlanish kutilmoqda” sarlavhasi ostidagi interv'yu bosilib chiqdi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA muxbiri.
Mamlakatimizning Qohiradagi diplomatiya vakolatxonasi rahbari Mansurbek Qilichev bilan bo'lgan ushbu suhbatda O'zbekiston va uning xalqi arab mamlakatlari, xususan, Misr xalqi bilan ko'plab tarixiy, madaniy va diniy rishtalar orqali bog'langani qayd etilgan.
Unda O'zbekistonning misrliklarga qadim zamonlardan beri Movarounnahr – “daryo ortidagi mamlakat” sifatida tanilgani va Qohirada ikki davlat o'rtasidagi tarixiy munosabatlarning tarixi uzoq o'tmishga borib taqalishini tasdiqlaydigan ko'plab dalillar va yodgorliklar saqlanib qolgani ta'kidlangan.
«Masalan, Qohiradagi “Nilometr”. “U Ahmad Al-Farg'oniy” tomonidan kashf etilgan, shuningdek, hududi bo'yicha Misrdagi eng yirik masjidlardan biri bo'lgan “Ibn Tulun” masjidi asli O'zbekistonning Buxoro shahridan bo'lgan Ahmad ibn Tulun tomonidan barpo etilgan. Qohira markazidagi bog'i bilan mashhur bo'lgan “Al-O'zbekiya” mahallasining nomi esa Sulton Qaytboy o'z qo'shini qo'mondoni Sayfuddin O'zbekka 60 gektar erni sovg'a qilishidan so'nggi davriga to'g'ri keladi. Bu erda Sayfuddin O'zbek obodonchilik qilgan, ko'plab inshootlar, jumladan, mazkur bog'ni barpo etgan», deb yozadi nashr.
Ushbu interv'yuda O'zbekistonning zamonaviy davrdagi munosabatlari tarixiy munosabatlaridan kam emasligi, Misr 1993 yili, sobiq sovetlar ittifoqi parchalangach, ya'ni O'zbekiston mustaqillikka erishgandan so'ng Toshkentda elchixonasini ochgan birinchi davlatlardan biri bo'lgani ham qayd etilgan.
Suhbatda Misr arab davlatlari orasidan birinchi bo'lib, 1991 yil 26 dekabrda O'zbekiston mustaqilligini tan olgani va 1992 yilda imzolangan Qo'shma bayonot asosida ikki davlat o'rtasida diplomatiya munosabatlari o'rnatilgani o'quvchilarning e'tiboriga havola qilingan.
Shuningdek, O'zbekiston va Misr etakchilari muntazam uchrashayotgani, Prezident Abdulfattoh as-Sisiy 2018 yilning sentyabr' oyida O'zbekistonga tashrif buyurgani, joriy yilning fevral oyida esa O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoev Misrga buyurgan tashrifi doirasida erishilgan kelishuvlarni amalga oshirish barcha sohalarda hamkorlik asoslarini kengaytirish uchun mustahkam zamin yaratgani alohida ta'kidlangan.
Yuqoridagilar bilan birga, O'zbekistonning Qohiradagi elchisi Mansurbek Qilichev joriy yil 9 iyul' kuni bo'lib o'tgan saylovlarda Prezident Mirziyoev yangi prezidentlik muddatiga saylanganidan keyingi davrda ham Misr bilan aloqalar ham muhim o'rin tutishini qayd etgani va buning sabablari atroflicha qalamga olingan.
«O'zbekiston elchisi Misr va O'zbekiston o'rtasidagi munosabatlar o'zaro ishonchga asoslangan do'stlikka asoslanishini tasdiqlar ekan, ikki mamlakat xalqlari o'rtasidagi tarixiy va madaniy mushtaraklik o'zaro hamkorlikni kengaytirish uchun mustahkam asos ekanligi, Misr O'zbekiston uchun istiqbolli hamkor va o'z mamlakati eksportining Afrika bozorlariga kirish eshigi ekanini ta'kidladi», deb yozadi gazeta.
Ma'lumot tariqasida qayd etish joizki, “Al-Ahram” gazetasi 1875 yil 5 avgustda Misrning rasmiy gazetasi sifatida tashkil etilgan. U Misr va arab dunyosidagi eng yirik nashr bo'lib, kunlik adadi 1 millionga yaqin nusxani tashkil etadi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.
Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.
Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.
Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.
Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar.
Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”.
Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.
Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi
Bahodir Mirfayziyev
Manba: @Softalimotlar