Muhtaram yurtdoshlarimizning diniy ehtiyojlarini qondirish va ularni qiziqtirgan shar’iy savollariga ishonchli javoblarni mo‘tabar ulamolardan olishni tashkil etish maqsadida, O‘zbekiston musulmonlari idorasi “Din va hayotga oid savollar” nomli onlayn telegram kanalini ishga tushirganidan xabaringiz bor.
Ushbu telegram kanali faoliyat boshlaganiga 4-5 kun o‘tar-o‘tmas, obunachilar soni 1900 dan oshib ketgani, bir kunda 250 dan ziyod savolga javob berilayotgani xalqimizning, haqiqatan, shunday ishga katta ehtiyoji borligini namoyon etdi.
Odamlarimiz bugungi kunda dolzarb bo‘lib turgan va javobini topolmasdan qiynalayotgan masalalarga ulamolarimizdan munosib javoblar ola boshladilar. Jumladan, dastlabki kunlarda “qiblani aniqlash”, “mazhabga ergashish zarurligi”, “folbinlik zarari”, “azondan budilnik sifatida foydalanish” va “telefon orqali Qur’on eshitish” kabi mavzularda savollar kelib tushdi.
❓ “Telefon orqali Qur’oni karimni tinglash joizmi?” degan savolga shunday javob berildi:
– Qur’oni karimni telefon yoki shunga o‘xshash biror vosita orqali tinglash joiz bo‘lib, savobli amal sanaladi. Faqat uning o‘ziga yarasha odoblariga rioya qilinishi shart. Alloh taolo Qur’oni karimning A’rof surasida: "Qur’on o‘qilganda unga quloq tuting va jim bo‘ling. shunda rahm qilinursiz"(204-oyati), degan.
Ulamolar ushbu oyati karimaga asoslanib, Qur’oni karim oyatlari tilovat qilinganda jim o‘tirib tinglash vojib ekaniga ittifoq qilganlar. Shu jihatiga ko‘ra, biror ish bilan mashg‘ul bo‘lib, Qur’on eshitish joiz emas. Qur’oni karimni tinglash qalbga shifo bo‘lib, tinglovchini toat-ibodatga, taqvoga da’vat etadi. Natijada banda Alloh taoloning rahmat va mag‘firatiga erishadi ...
❓ Shuningdek, “Fol ko‘ruvchilar jinlar bilan ishlaydimi?”, degan savolga:
– Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): «Folbinlarning ba’zida haq gapni aytib qolishlarining sababi shuki, jin gaplarni o‘g‘rincha olib, folbinning qulog‘iga quyadi. Fol ko‘ruvchi unga yuzta yolg‘on aralashtirib gapiradi» deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Folbinlarning gaplariga ishonish – kufr. Alloh asrasin! Hadisi sharifda: «Kimki bashoratchi yoki folbinning oldiga borsa va u aytgan narsani tasdiqlasa, shubhasiz, u Muhammadga (alayhissalom) tushgan narsaga kufr keltiribdi» deyilgan (Abu Dovud, Nasoiy rivoyatlari).
❓ Shunga o‘xshash muhim savollar qo‘shni Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Tojikiston respublikalari fuqarolaridan, shuningdek, AQSH, Rossiya, Turkiya kabi xorijiy davlatlardan va chet-ellarda mehnat qilayotgan o‘zbek vatandoshlarimizdan ham kelib tushmoqda.
Masalan, “Men Rossiyada musofirman, qazo namozlarimni qanday ado qilaman?” yoki “Men AQSHda kirakashlik qilaman. Bitta mijoz adashib ko‘p pul bervoribdi. Bunaqa holatlar ko‘p bo‘lib turadi. Shu pullarni ishlatsam halol bo‘ladimi?” degan mazmundagi savollar kelib tushgan.
♦ Obunachilar savollariga olgan javoblaridan qoniqish hosil qilgandan keyin o‘zlarining tashakkurlarini bildirmoqdalar. Jumladan:
• Iymon yulduzi_ bot minnatdorchiligini quyidagicha izhor qilgan:
Assalamu alaykum va rohmatullohi va barokatuh. Bizga mana shunday shart-sharoitlar yaratib bergan, hukumatimizga va bizning savollarimizga aniq javob berib, bizga yaxshilik va to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatish uchun “Din va hayotga oid savollar” deb nomlangan telegram kanalini joriy qilgan O‘ZBEKISTON MUSULMONLARI IDORASI FATVO HAYATIga o‘z minnatdorchiligimni bildiraman!..”
• “Shoh...” nomli kanal egasi o‘zining fikrlarini bunday yozgan:
Assalomu alaykum hurmatli ustozlar. Savollarimga aniq va asosli javob berayotganliklaringizdan juda minnatdorman. Alloh taolo boshlagan ishlaringizni bundan-da barakali qilsin.
• Anbar:
Assalomu alaykum. Sizlarga dinimiz rivoji yurtimiz musulmonlari diniy salohiyati rivoji uchun hormay tolmay xizmat qilayotganligingiz uchun tashakkur.
• Asqarov Anvarxon Karimxon o‘g‘li:
Assalomu alaykum! Ming bor tashakkur! Alloh din yo‘lidagi faoliyatinglarda kuch-quvvat, fazli barakot bersin! Rahmat!
Qayd etilganidek, yechimi topilmayotgan savollar va dil izhorlari kelishda davom etmoqda.
Fatvo hay’ati mo‘min-musulmonlarimizni “Din va hayotga oid savollar” nomli rasmiy @diniysavollar telegramm kanali orqali savollariga qulay uslubda, istalgan vaqtda javob olishlarini tavsiya etadi.
Buning uchun savollar.muslim.uz sayti yoki telegramm messenjeridagi “@SavollarMuslimUzBot”iga savol yo‘llash kifoya.
Alloh taolo hammamizni to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam aylasin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Samarqand viloyatining Jomboy tumanida imom Abdulaziz «Shamsul aimma Halvoiy» yodgorlik majmuasining ochilish marosimi o‘tkazildi.
Majmuaning ochilish marosimida samarqandlik taniqli olimlar, din namoyandalari, ziyolilar va nuroniylar ishtirok etdi. Qur’on oyatlari tilovat qilinib, xayrli duolar qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi viloyat bo‘limi rahbari o‘rinbosari Xayrullo Sattorov, manbashunos olim Komilxon Kattayev so‘zga chiqib, imom Shamsul aimma hazratlarining hayoti va faoliyati, ilmiy merosi haqida batafsil ma’lumot berdi.
Tadbirda ushbu muborak maskanni obod qilishda o‘z hissasini qo‘shgan barcha fidoyilar, usta-quruvchilar, ma’rifatli tadbirkorlarga mahalla ahli nomidan minnatdorlik bildirildi.
«Shamsul aimma» unvoni bilan shuhrat topgan Abdulaziz ibn Ahmad ibn Nasr ibn Solih Halvoiy yetuk faqihlarimizdan biridir. Abu Sa’d Sam’oniy qalamiga mansub «Nasabnoma» kitobining buxorolik olimlar qismida yozilishicha, Halvoiyning otasi halvo pishirib, sotib tirikchilik qilib yurgani uchun u kishiga ota kasbi bilan nisbat berilgan.
Halvoiyning tug‘ilishi bilan bog‘liq ma’lumot biror-bir manbada kelmagani bois tug‘ilish sanasi hozircha ma’lum emas. Ota tomonidan ajdodlar silsilasi Payg‘ambarimizning jiyanlari va kuyovlari Ali ibn Abu Tolibga bog‘lanadi.
Abdulhay Laknaviyning «Favoid al-bahiyya fit-tarojima al-hanafiyya» kitobida qayd etilishicha, iroqlik ko‘pgina faqihlar unvon tanlashda kasb-hunar, qabila yoki biror joy nomiga nisbat berish bilan «Jassos» (suvoqchi), «Quduriy» (qozonchi) kabi soddagina taxalluslar olishgan.
Qoraxoniylar poytaxtini O‘zgandan Samarqandga ko‘chirgach, Halvoiy Keshga surgun qilinadi. U kishi qolgan umrini shu yerda o‘tkazadi. Abdulaziz Halvoiy taxminan 1058 yili Keshda vafot etadi. U kishining jasadi Buxoroga olib kelinib dafn qilinadi. «Men u zotning qabrlarini ziyorat qildim», deydi «Nasabnoma» asari muallifi Abu Sa’d Sam’oniy.
Chor Rusiyasi davrida Kalobod mozori buzilib, o‘rni uy-joy uchun yer maydoni sifatida ajratib berilgan. Halvoiyning qabri ham yangi bunyod etilgan uylar ichida qolgani sababli 2004 yili turbati Buxoro shahrining Samarqand ko‘chasidagi «Shoh Axsi» yodgorligiga ko‘chirildi. Shu joyda u zotning shogirdlaridan biri Bakr Zaranjariyning qabri ham bor.
Halvoiyning «Shamsul aimma» deb ulug‘lanadigan ulamo darajasiga yetishida ustozlarining xizmatlari katta bo‘lgan. Abdulhay Laknaviy Abdulaziz Halvoiyning fiqh ilmidan ustozlari silsilasi Abu Hanifaga borib yetishi haqida ma’lumot beradi. Halvoiydan Saraxsiy (1010–1093), Abul Usr Pazdaviy (1010–1089), Abul Yusr Pazdaviy (1030–1099), Bakr ibn Muhammad Zaranjariy (1035–1118) kabilar saboq olib, zamonasining yetuk faqih olimlari bo‘lib yetishishgan.
Hozirgacha olimning biror bir kitobi qo‘lyozma yoki toshbosma shaklida topilmagan bo‘lsa-da, u kishi qalamiga mansub asarlarning nomi bizga ma’lum. Abu Sa’d Sam’oniyning «Nasabnoma», Hoji Xalifa Chalabining «Kashfuz Zunun», Hofiz Abdul Qodir Qurayshiyning «al-Javohir al-Muziyya fit-tabaqot al-hanafiyya», Shamsuddin Zahabiyning «Siyaru a’lom an-nubalo» kitoblarida Halvoiyning asarlari haqida ma’lumotlar berilgan. U kishi «al-Mabsut», «an-Navodir», «Favoid», «Sharh al-adab al-Qodili Abi Yusuf», «Sharh al-adab al-Qodi lil-Xassof» kabi kitoblar yozgan.
Hanafiy mazhabi ulamolari mazhab faqihlarini salohiyati, ilmiy layoqatiga qarab yetti tabaqaga ajratadilar. Fazilatli shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari «Muxtasar al-viqoya»ga sharh sifatida yozgan «Kifoya» nomli kitobida Xassof, Tahoviylar bilan bir qatorda Halvoiy, Saraxsiy, Pazdaviy va Qozixonlarni uchinchi tabaqa vakillari sirasida zikr qiladi. Ushbu tabaqa vakillari mazhab sohibidan rivoyat qilinmagan masalalarda ijtihod qiladigan mujtahid faqihlar bo‘lishgan.
Allomaning fatvolari ko‘plab mo‘tabar kitoblarda, xususan, «Fatavoi Olamgiriya», «Fatavoi Qozixon», «Muhiti Saraxsiy», «Kofiy», «Zaxira» va «Jomi’ al-maboniy lil-masaili sharhi fiqhi Kaydoniy» kabi asarlarda keltirilgan.