BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIYM
Mashhur ustozlardan biri Abdulaziz at-Taviyjiriyning uylarida mehmon bo‘lib, kunduzi bilan u kishining suhbatlarida bo‘ldim.
Asr namozi yaqinlashgan bir paytda ustoz meni qo‘limdan ushlab xonasiga olib kirdilarda: Seni ajoyib rohat bahsh etuvchi uch daqiqalik dam olishingi istayman dedilar. Go‘yoki bu Xitoyning tibbiyotiga o‘xshar edi.
Shundoq ham dam olish uchun bir necha daqiqalardan ortiq vaqt yo‘q edi. Men yotdim. Ustoz: ko‘zingni yum, og‘zingni yop va dunyoni unit, dedilar.
Men ikki ko‘zimni yumdim. Ko‘zni yumish deganda: dunyoni, muammolarni, g‘am-g‘ussa va xafagarchiliklarni eslatadigan manzaralarni ko‘rmaysiz. Og‘izni yumish deganda: suhbatlashmaysiz va gapirmaysiz. Dunyoni unitish deganda: o‘yingizni dunyo ishlarini tafakkur qilish bilan mashg‘ul qilmaysiz.
Haqiqatda kechasi bilan uxlab dam olamiz biroq, borliq o‘zgarmaydi. Chunki borliq Allohning himoyasidadir. Hayotda borligimiz yo‘qligimizga, tirigligimiz vafot etganimizga o‘xshaydi. Biz shunday bir basharmizki taom yeymiz, bozorlarda yuramiz, uxlaymiz va yana uyg‘onamiz. Biroq biz borliqga kelsakda va o‘tib ketsakda dunyoda biror-bir narsa o‘zgarmaydi.
Men ushub uch daqiqada unitishni boshladim. Hech narsani o‘ylamadim so‘ng o‘tirib oldim. Ishonig ajoyib bir rohatni his qildim.
Ustoz: bu mashqni katta tabiblardan o‘rgandim. Agar ishlaring va tashvishlaring ko‘payib ketgan bo‘lsa ko‘zingni yum va dunyoni unit. Chunki bu ish bilan dam olasan, qalbing va ruhing taskin topadi. Bu ish go‘yoki yo‘l yurgan odamni bekatda dam olishiga o‘xshaydi, dedilar. Men ushbu uch daqiqalik dam olish tajribasidan kelib chiqib aytamanki: siz dunyo muammolarini yuk qilib ko‘tarib yurmang chunki siz borliqga masul emassiz. Shuningdek oilangizni qazo qadariga ham ega emassiz.
Bolangiz kasal bo‘lib qolsa, shifo Allohdan, qizingiz biror-bir tashvish bilan sizga shikoyat qilsa, uning yechimi Allohdan, qarzdor bo‘lib qolsangiz, uning hal bo‘lishi ham Allohdan va agar sizga biror bir musibat yetsa, uning yechimi ham Allohdandir.
Shunday ekan barcha ishlarning kalitini Allohga topshiring va dunyoni uniting. Shuni bilinki, siz bu olamda bir zarrasiz. Tadbiringiz ham harakatingiz ham Allohning qo‘lidadir.
Sizga faqatgina Mavloingizga go‘zal bandalik qilishingiz darkordir. Shu bilan Allohning roziligiga erishasiz, ishlaringizni tadbiri go‘zal bo‘ladi va sizni Yaratgan zot eng yaxshi yo‘lga yo‘naltirib qo‘yadi.
Bugunli kunimiz shovqin, zaxmat, toliqish va qiyinchiliklar bilan to‘lib toshgan. G‘am-g‘ussalar va muammolar bilan mashg‘ul bo‘lib qolganmiz. Misol uchun: bolalarimizning o‘qishi, uy ishlari, hisob kitob, nihoyasiga yetmagan ishlarimiz, haqqini talab qilayotgan do‘stlarimiz, qarzlarini so‘rayotgan pul egalari va bir qancha hayot talab qiladigan uzundan-uzun ishlar.
Bularning barchasidan uzulib, hayotingizda hotirjamlik, sokinlik va osoyishtalikni paydo qilishingiz uchun ko‘zingizni yumib va dunyoni unitishingiz uchun bir qancha daqiqa zarur bo‘ladi. Bu vaqtda barcha ishingizni hatto qalblardagi narsalarni ham biluvchi Zotga topshiring!
Bu qanday ham rohat beruvchi bir lahzaki, men uni hech esimdan chiqarmayman. Qachon ushbu ishni qilsam rohat qilaman, xotirjam va tinch bo‘laman.
Bu o‘rgangan ishimni qilishimdan oldin juda tashvishli, qachon moshinamga o‘tirsam jismimni toliqganini va ruhimni bezovta bo‘lganligini sezaman.
Lekin ushbu uch daqiqalik ko‘zni yumib, dunyoni unitish menga doimo vazminlikni, rohat va xotirjamlikni qaytarib beradi.
Shunday ekan ey aziz do‘stim! Hayotingiz davomida sizga rohat va hotirjamlik beruvchi bir bekat quring. Borliqni Egasiga, xalqni Yaratuvchisiga va ishingizni Allohga topshiring. Qurgan bekatingizda to‘xtab, dam olib, tinchlik, sakinat va hotirjamlikka ega bo‘lganingizdan so‘ng kuch-quvvatga ega bo‘lib, hayotingizni davom ettiring!
“Nihoyat bahtli bo‘lishni kashf qildim” asaridan. “Kulol-Qo‘rg‘on” jome’ masjidi imom xatibi Abduraxmanov Yahyo tarjimasi.
Naml surasida: «To ular chumolilar vodiysiga yetganlarida, bir chumoli: “Ey chumolilar! Uyalaringizga kiringiz...” dedi», deyiladi.
Sulaymon alayhissalom qo‘shini bilan kelayotganida, bir chumoli jamoasiga kutilmagan xatar yaqinlashayotganini his qildi va qolganlarni ogohlikka chaqirib, biz tarafga xatar yaqinlashib kelyapti, joningizni qutqaring: «...Yana Sulaymon va uning lashkarlari o‘zlari sezmagan hollarida sizlarni bosib-yanchib ketmasinlar, degan edi» (Naml surasi, 18-oyat).
Chumolining qilgan ishi qanchalar ajabtovur-a?! U xatarni payqashi bilanoq o‘zini qutqarish uchun emas, jamoasini qutqarish uchun shoshildi.
Qavmining qayg‘usini o‘z zimmasiga oldi, xatar kelmasidan uni his qila bildi va chumolilar to‘dasini “xavf bostirib kelyapti, shoshilinglar, joningizni xatardan qutqarib qoling”, deya ogohlantirdi.
Bir nazar solaylik-da, oyati karimada kelgan “chumoli” so‘zi arab tili qoidalariga ko‘ra tadqiq qilinsa, u nakra (noaniq) shaklda turibdi. Ahamiyatli jihati shundaki, “chumoli” so‘zi Qur’oni karimda noaniq shaklda keltirildi, demakki o‘sha chumoli to‘daning oddiy bir a’zosi, lekin shunday bo‘lishiga qaramay o‘zini past sanamadi. Biz esa, falonchi nima qildi, pismadonchi-chi, deb surishtirish bilan ovoramiz.
Keling, endi masalaning boshqa tomoniga e’tiborimizni qarataylik. Chumoli: “Ey chumolilar, hozir Sulaymon sizlarni qirib yuboradi. Sizlar bir kuchsiz jamoasiz, ular sizga e’tibor ham bermaydi”, dedimi?! U to‘dasidagilar bilan vaziyatni tahlil qildimi?! Chumoliga boqing. Aksincha, Sulaymon va uning qo‘shinini aybsiz deya, ular sezmayaptilar, deb ularni oqladi.
Chumolilar ham ogohlantiruvchiga qarab: “Yo‘q, sen bizning ustimizdan boshliq bo‘lmoqchisan. Senga faqat martaba, mansab kerak”, deyishdimi?! Aslo yo‘q! Aksincha, uning gapini olib, inlariga kirib ketishdi va jajji chumolining da’vatiga ergashganlari holda najotga yetib, jonlari omon qoldi.
O‘zi uchun uya qurish jarayonida sabr qilish ham chumolilarning xususiyatlaridandir. Ular qurayotgan uyalari bir necha marotaba qulab tushishiga qaramasdan, uni qayta-qayta tiklayveradilar va oxir-oqibat bir butun uya holiga keltiradilar.
Hikoyat. Rivoyat qilinishicha, Amir Temur janglarning birida mag‘lubiyatga uchraydi va o‘sha yerga yaqin bir g‘orga kirib, mag‘lubiyati haqida o‘ylaydi. U chuqur tafakkur qilarkan, ko‘zi bir chumoliga tushadi. Chumoli g‘or devoriga ko‘tarilmoqchi bo‘lib, tushib ketadi. Ikkinchi urinishda ham devordan sirpanib tushadi. Uchinchi safar ham... Amir Temur bu mitti jonivorni diqqat bilan kuzata boshlaydi, undan ko‘zini uzmaydi. Axiyri, o‘n yettinchi urinishda chumoli devorga chiqishga muvaffaq bo‘ladi. Shunda Amir Temur: “Yo qudratingdan! Shu kichik maxluq sal kam yigirma marta urindi. Men nima uchun mag‘lubiyatimdan zaiflashyapman?!” – deya o‘zini koyiydi.
Buyuk qo‘mondon g‘ordan chiqib tor-mor bo‘lgan qo‘shinini yana jangga tayyorlaydi va bitta bo‘lsa-da, tirik odami qolgunicha taslim bo‘lmaslikka astoydil qaror qiladi. Uning ko‘z o‘ngida esa mitti chumolining shijoati aks etadi.
Mutaxassislarning ta’kidlashlaricha, chumoli hasharotlar orasida eng qat’iyatli, o‘zaro hamkor va hamjixat ekan.
Chumolining yana bir sifati ularning o‘zaro hamkorlik va hamjihatligidir. Ularning bari bir bo‘lib, bitta chiziq tortgan holda doimiy harakatda bo‘lar ekanlar.
Shu mitti chumolining harakatlari bizlarga qaysidir ma’noda o‘rnak bo‘lishi mumkinmi?!
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.