Abror Muxtor Aliy bilan sodir bo‘lgan voqeaga munosabatimdan keyin “Nega Fazliddin Parpiyev masalasida sukut qilgan holda, bunda munosabat bildiryapsiz?“ degan malomatlar ko‘payib ketdi. O‘zi shaxsiyda ham bunday so‘rovlar ko‘p edi.
Aslida u voqeani bunisiga qiyos qilish noto‘g‘ri. Chunki bunda o‘zaro haqoratning mantiqiy yakunini ko‘rgan va aralashuvimizda foyda ko‘proq ekanini bilgan bo‘lsak, unda masala nozik, mening munosabatim hech narsani hal qilmasligi va mening uchun sukut qilish har tomonlama foyda ekani ma’lum edi.
Endi Fazliddinning chet elga chiqib ketish masalasiga kelsam, prokuraturadagi suhbat qay darajada yengil yo og‘ir bo‘lganini qo‘limdagi ma’lumotlar orqali bila olmadim. Hatto Sur’at Ikromov yozganlarida ham endi jim yurish, ijtimoiy tarmoqlarda yozmaslik haqidagi ogohlantiruvdan boshqa ma’no ko‘rmadim. Keyingi bayonotlarda Fazliddinga nisbatan jinoiy ta’qib yo‘qligi aytildi. Shundan kelib chiqib aytishim mumkinki, mamlakatdan chiqib ketishi (hijrat demadim!) masalasida ham qaror uning hukmiga havola. Faqat chiqib ketishdagi shov-shuvlar hiyla oshib ketmadimikan? Voqea talqinida his-hayajonlarga ortiqcha yo‘l qo‘yilmadimikan? Hatto o‘zi ishlatmagan (hijrat kabi) iboralarni qo‘llash, chaqirilishga navbati kelganlarning nomini zikr qilib jamiyatda vahima qo‘zg‘ash kabi nojo‘ya holatlar yuzaga chiqmadimikan?
Endi eng asosiy aytmoqchi bo‘lganim. Keyingi yillarda diniy sohada ham davlatimiz tomonidan yaxshi ishlar amalga oshirilmoqda. Ko‘plari hammaga ayon. Men diniy ayblovlar bilan qamalgan ko‘pchilik mahkumlar ozod qilingani, man etilgan tashkilotlarga adashib kirib qolgan fuqarolarning murojaatlarini ko‘rib chiqish bo‘yicha Respublika idoralararo komissiyasi tuzilgani va yaqinda mamlakatimizda “qora ro‘yxat“ bekor qilinganini alohida ta’kidlamoqchiman. Shu ishlarning samarasi o‘laroq O‘zbekistonning din erkinligi borasidagi reytingi yaxshilanmoqda. Oldingidan ko‘ra ahvol o‘nglanmoqda. Bu sohadagi muammolarga birinchilardan duch keladigan va tanasida ilk his qiladigan kishi sifatida ayta olamanki, vaziyat yaxshi tomonga o‘zgargan va yanada o‘zgarishiga umid qilaman. Va bu yaxshi yo‘nalish o‘zgarishini xohlamayman va uni o‘zgartirishga sabab bo‘ladigan ishlardan uzoq yuraman. Binobarin boshqalarni ham shunga chaqiraman. Ochiqroq aytadigan bo‘lsam, davlat musulmonlar huquqini e’tirof etishni boshlab turgan bir paytda, aql, fahm-farosatni ishlatib harakat qilinishini yoqlayman, ammo ehtiyotsizlik, johillik qilib din va davlat o‘rtasidagi nozik rishtalarni uzishlariga mutlaqo qarshiman!
Endi men ham savol bersam: hukumat bu borada yaxshi qadam tashlayotgan bir paytda Fazliddinning yurtdan chiqqanini “hijrat muborak!“ deya qutlashdan kim va nima manfaat ko‘radi?! Davlatning musulmonlarga, musulmonlarning davlatga paydo bo‘layotgan o‘zaro ishonchini va yaqinlashuvini buzishdan kim foyda oladi?! Yoki masalani shovqin-suron ko‘tarib, o‘zini qahramon ko‘rsatib, la’natlash va so‘kish bilan hal qilaman deyish qaysi aql me’yorlariga to‘g‘ri keladi?!
Xo‘p, “men Fazliddin qahramon, unga hijrat muborak, davlat yomon, sizlar yaxshi“, desam masala hal bo‘ladimi? Shu bilan sizning xohish-irodangiz qonib, hamma muammolar yechilib ketadimi? Sizning bunday shaxsiy fikrlaringizga ergashishga mening qanday majburiyatim bor? Yoki sizning so‘zingiz vahiy va amalingiz islom-u, qachon men aytganingizni qilsam ma’sum va haqiqiy musulmon bo‘lamanmi? Sizda o‘zingizning to‘g‘ri fikrda mutlaq tanho ekaningiz haqidagi jur’at qayerdan paydo bo‘ldi? Bu savollarni yo‘naltirayotgan kishilarga hali ancha savollarim bor.
Bu davlat bizniki, biz esa shu davlat raiyatimiz. U rivojlansa, obro‘ topsa, farovon bo‘lsa hammamizga foyda. Bir musulmon sifatida men vatanim ravnaqi va dinim izzati uchun xizmat va harakat qilaman. Agar davlatim mening bu ishlarimni tushunsa amalimga g‘ururlanmayman, U Allohning fazli, O‘ziga hamd aytaman, tushunmasdan qarshi bo‘lsa, niyatim xolis bo‘lgani uchun aslo xafa bo‘lmayman. Agar bu yo‘lda undan aziyat yetsa sabr qilaman, tavakkulda bo‘laman. Ertaga kimning boshiga nima tushishini yakka Alloh biladi. Alloh ikki dunyoda ham ofiyat berishini o‘zim va hamma uchun so‘rayman.
Dinga hikmat bilan da’vat qilinadi. Buni yuqorida aytdim. Shuning uchun o‘zim hikmat deb bilgan yo‘l bilan unga xizmat qilish ilinjidaman. Hikmatni mo‘tadillikda, vasatiylikda, ilmda, sokinlik va uzluksizlikda deb bilaman. Bu mening qanoatim. Boshqasi bo‘lsa u sizning qanoatingiz. Men siznikiga aralashmadim, siz ham menikiga aralashmang!
Bular diniy tushunchalarimdan kelib chiqqan shaxsiy fikrlarim edi. Ular din emas, xatolari bo‘lishi mumkin. Siz ham fikringizni ayting. Ammo uni hamma ergashishi shart bo‘lgan din deya taqdim qilmang!
Salomat bo‘ling!
Mubashshir Ahmad xafizulloh
Manba: https://azon.uz
“Arafot” so‘zi lug‘atda – “bilish, tanish” ma’nolarini bildiradi.
Makka shahridan 20 km, Minodan 10 km, Muzdalifadan esa 6 km, Namira masjididan 1,5 km uzoqlikda joylashgan. Uzunligi 11-12 km va kengligi 6,5 km bo‘lgan vodiy. U qattiq katta toshlardan iborat. Janubiy tomonda 168 ta zinasi mavjud.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Odam Ato bilan Havvo onamiz jannatdan chiqarib yuborilganlaridan keyin bir-birlari bilan shu yerda uchrashganlar, deyiladi.
Boshqa bir rivoyatda Jabroil alayhissalom Ibrohim alayhissalomga ushbu makonda haj amallarini o‘rgatib: “Arofta?” (“O‘rgandingizmi?”) deganlarida, Ibrohim alayhissalom: “Ha”, deganlar. Shundan keyin Arafot deb nomlanib qolgan.
Arofat tepaligida bir baland joy borki, u yerni “jabalul rohma”, ya’ni “rahmat tog‘i” deyiladi. Arafa kuni hojilarga yog‘iladigan behisob rahmat va barakalar sababli “rahmat tog‘i” deb nomlanadi. Ushbu tog‘ Ilol, Nobit hamda Quriyn deb ham ataladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafotlaridan 93 kun oldin, hijratning 10 yili Madinadan hajga kelib, arafa kuni shu tepalikka chiqqanlar va oq tuyalarini cho‘ktirib, uning ustida turib “Vidolashuv va’z”ini aytganlar. Bu joy uzoqdan ko‘rinib turishligi uchun ustun shaklida ko‘tarilib, oqqa bo‘yab qo‘yilgan.
Arafotda hajning asosiy arkoni ado etiladi. Arafa kuni bomdod namozi o‘qilgandan so‘ng Minodan Arafotga qarab yo‘lga tushiladi. Zilhijja oyining 9-kuni, ya’ni arafa kuni hojilar shu tepalikka chiqib, to quyosh botgunga qadar ibodat bilan mashg‘ul bo‘ladilar. Arafotda ma’lum muddat turmagan kishining haji haj hisoblanmaydi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Haj Arafotdir”, deganlar (Imom Termiziy va Nasoiy rivoyati).
Arafotga chiqishdan oldin g‘usl qilib olinsa yaxshi bo‘ladi.
Arafotga chiqishda va u yerda turganda doim takbir, tahlil, hamd va talbiya (“labbayka”) aytiladi. Arafotda duolar ijobat bo‘ladi. Shuning uchun hojilar ko‘proq duoda, zikrda, tilovatda, iltijoda, chin dildan tazarruda bo‘lishga intilishlari lozim.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Duolarning yaxshisi – Arafot kungi duodir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
Arafotda quyidagi oyat nozil bo‘lgan: “Bugun Men sizlar uchun diningizni komil qildim, Men sizlarga ne’matimni to‘kis qilib berdim va sizlar uchun Islomni din qilib tanladim” (Moida surasi, 3-oyat).
Arafotda va Rahmat tog‘ida quyidagi duolarni o‘qish tavsiya etiladi:
“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.
“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.
“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.
“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.
“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.
“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.
Arafotda peshin va asr namozlari bir azon va ikki iqomat bilan qo‘shib qasr qilib o‘qiladi. Hajning amiri xutba o‘qiydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Arafa kuni, Alloh bandalarni do‘zaxdan ko‘p ozod qilganchalik boshqa biror kun yo‘q!” (Imom Muslim rivoyati).
Boshqa hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Alloh huzurida Arafot kunidan yaxshiroq kun yo‘q. Alloh taolo dunyo osmoniga (farishtalarga maqtanib) yer ahli bilan faxrlanib aytadi: “Mening chang bosgan bandalarimga qarang! Mening rahmatimdan umidvor bo‘lib, barcha joylardan keldilar. Vaholanki, ular mening azobimni ko‘rmaganlar. Alloh taolo biror kunda Arafa kunidek bandani do‘zaxdan ozod qiladigan kun yo‘q, deydi”.
Alloh taolo hajingizni mabrur, sa’yingizni mashkur va gunohingizni mag‘fur qilsin!
Davron NURMUHAMMAD