YOMON BO‘LMAYDI...
Supurgini tik qilib qo‘ysa, qiblaga qaratsa;
Mehmon ketgandan keyin orqasidan supurilsa;
Qalampir, supurgi kabi narsalarni qo‘ldan qo‘lga bersa;
Oldidan qora mushuk kesib o‘tsa;
Ostonada ko‘rishilsa yoki o‘tirilsa;
Chap qovoq uchsa;
Chap kaft qichisa;
Xo‘roz bemahal qichqirsa;
Bir kunda ikki kelin tushirgan hovliga ikkala kelin bir vaqtda, bitta darvozadan kirib borsa;
Boyo‘g‘li sayrasa;
Duo qilinayotganda dasturxon ustida qalampir yoki pichoq turgan bo‘lsa;
Hovliga majnuntol ekilsa;
Safar oyida to‘y qilinsa;
Anjir daraxtining o‘tini yoqilsa;
Supradagi unni kaftining orqasi bilan to‘plasa;
Suprani yozgan odamdan boshqasi yig‘ishtirsa;
Shomdan keyin so‘rab chiqqanga sigir suti berilsa;
Birov tishlagan narsani yesa;
Piyoladagi choy tugamasdan, ustiga choy quyilsa... HЕCh NARSA BO‘LMAYDI!
* * *
BAXT YOKI BAXTSIZLIK...
Peshonaning kengligi;
Qo‘lning uzunligi;
Tana a’zolarining shakli, hajmi;
Ko‘zning rangi;
Chiptadagi raqamlarning mutanosibligi;
Siniq oynaga qarash;
Xontaxta yoki stolning burchagiga o‘tirish;
Supurgi yoki o‘qlov uchida turtish BILAN YUZAGA KЕLMAYDI!
* * *
DAROMAD VA BARAKAGA...
Choyning ustidagi pufakchalarni sochga surtish;
O‘ng kaft qichishi;
Birinchi sotilgan narsaning pulini barcha matolarga tekkizib chiqish;
Dam urilgan pulni hamyonda asrash;
Ertalabda hech kimga, hatto oila a’zolariga ham pul bermaslik
ASOS BO‘LMAYDI!
* * *
TUG‘RUQNING OG‘IR YOKI YENGIL KЕCHISHI...
Ko‘rpa-to‘shaklarning astar tomoni bilan taxlanganiga;
Homiladorlik davrida g‘o‘zapoya o‘tini tandirga ildiz tomoni bilan solinganiga;
Kasalxonaga ketayotib, kiyimlarni ilgichlardan chiqarib yoki kir yoyish uchun bog‘langan dorlarni yechib yoxud shkaf kabi jihozlarning eshiklarini ochishga;
Suvda qaynatilgan moshning tez ochilishiga BOG‘LIQ EMAS!
* * *
NAZAR VA KO‘Z TЕGISHIDAN...
Darvoza tepasiga, hovlidagi ustunlarga osiladigan hayvon kalla suyagi, taqa, isiriq, qalampir kabi narsalar;
Burjga qarab tavsiya qilinadigan turli rangli toshlar;
Qo‘lga, bo‘yinga osilgan ko‘zmunchoq, kiyimga qadab qo‘yilgan do‘lana KABI NARSALAR SAQLAMAYDI!
* * *
KIMNINGDIR O‘LIMIGA...
Yulduz uchishi;
Idish-tovoqlarni qozonning ichiga solib yuvish;
Go‘dakni derazadan uzatish, olish;
Beshikni ikki kishi ko‘tarishi;
Pichoq damining tepaga qarab turib qolishi;
Odamning egnida kiyim chatilishi, tikilishi
SABAB BO‘LMAYDI!
* * *
BULARGA ISHONSANGIZ ADASHASIZ!
Kechqurun tirnoq olsa (yoki seshanba, shanba va hokazo kunlari) tirnoq olsa, bir yomonlik keladi;
Chaqaloqni juma kuni cho‘miltirib bo‘lmaydi, savobini ko‘tara olmaydi;
Duo qilinayotganda dasturxon ustida pichoq tursa, uydan baraka uchadi;
Shomdan keyin sut, qatiq sotilsa yoki berilsa, sigirning suti kamayadi;
Azali xonadon a’zolari marhumning “qirqi chiqqunicha” tuxum yeyishlari gunoh;
Taom avvalini go‘sht bilan boshlasa, bosh farzandi o‘g‘il bo‘ladi;
Taomning qirmochini yegan yoki qozon tagini yalagan qizning to‘yida yomg‘ir yog‘adi;
Erkak kishi uydan chiqarkan, yo‘lini ayol kishi kesib o‘tsa o‘sha kuni ishi yurishmaydi;
Tirik odamning bo‘yini qarichlab yoki boshdan oyog‘igacha metrlab o‘lchab bo‘lmaydi, o‘likni o‘lchagandek bo‘ladi;
Yangi tug‘ilgan chaqaloqni “qirqi chiqmasdan” yuvintirib, soch va tirnoqlarini olib bo‘lmaydi;
Shanba kuni qo‘ldan pul ketsa, faqirlik keladi, aksincha, pul kelsa, boylik keladi;
Supurgini qo‘shniga berib bo‘lmaydi, uydan baraka qochadi;
Qo‘shnidan supurgi, igna so‘rab bo‘lmaydi, yo‘qsillik keltiradi;
Nonni dasturxonga toq qo‘yib bo‘lmaydi, azali joyda toq qo‘yiladi;
Chorshanba kuni soch-soqol olib bo‘lmaydi, chunki u kuni hatto to‘ng‘iz ham tuk tashlamas ekan;
To‘q ko‘k rangli libosni kiyib bo‘lmaydi, chunki u azadorlarning libosi hisoblanadi
Jelatin – suyuq modda bo‘lib, hozirda ba’zi dori vositalirida va oziq-ovqat mahsulotlarida ishlatiladi. U hayvonlarning terisi va suyaklaridan olinadi. Agar shu hayvonlar shar’an go‘shtini yeyish mumkin bo‘lgan jonzot bo‘lsa, u holda zarari yo‘q. Ammo, u hozirda musulmon bo‘lmagan yurtlardan keltiriladigan, asbob-uskunada shar’iy so‘yilmagan hayvonlardan olingan bo‘lsa, qaraladi. Agar jelatin hayvon suyagidan olingan bo‘lsa hanafiylar nazdida – joiz. Chunki suyakda hayot bo‘lmaydi. o‘limtikning hayot nishonasi yo‘q bo‘lgan a’zolari pok hisoblanadi. Shu sababli ularning oldi-sotdisi hanafiylarda joizdir. Biroq, jelatin agar shar’iy so‘yilmagan hayvonlar terisidan olingan bo‘lsa ba’zi hamasirlar: "U – halol, sababi, hayvon terisiga kimyoviy ishlov berilganida uning mohiyati o‘zgarib ketadi, boshqa narsaga aylanishi bilan hanafiy mazhabiga ko‘ra halol, pok bo‘ladi” deyishmoqda. Men o‘zim ba’zi korxonalarda bu amaliyotga guvoh bo‘ldim. Lekin, menimcha bu amaliyot teri mohiyatini yo‘q qilib yuborishga kifoya qilmaydi. to‘g‘ri, bu yerda ba’zi kimyoviy amaliyotlar bo‘ladi, lekin hamma kimyoviy amaliyotlar ham mohiyatni o‘zgartib, boshqa narsaga aylantira olmaydi. Bunga dalil, go‘shtni pishirishda ham kimyoviy o‘zgarishlar amalga oshriladi, biroq: “Go‘shtning mohiyati pishirish bilan boshqa narsaga aylandi», deyilmaydi. Aks holda hamma harom qilingan go‘shtlarni pishirgandan keyin yeyish halol bo‘lib qolardi. Menga shu borada mutaxassis bo‘lgan kishilar: "Jelatin tayyorlash uchun terilarda o‘tkaziladigan bu amaliyotlar terining mohiyatini yo‘q qilib yubormaydi, faqat bu amaliyot terilarni tozalashda va ularni suyuq moddaga aylantirishda ishlatiladi", deyishdi. Qattiq narsalarni suyultirishning o‘zi uning mohiyatini o‘zgartirmaydi. Shu sababli haligacha terining mohiyati yo‘qolib ketish masalasi menga ayon bo‘lgani yo‘q.
Lekin bu amaliyotni ko‘rib, mutaxassislarga murojaat qilgandan so‘ng menga ma’lum bo‘ldiki, bu amaliyotlar bilan terining oshlanishi hosil bo‘ladi. «Hidoya» sohibi aytadi: “Hidni va fasodni ketkazuvchi narsa oshlovchidir”. Terilarda amalga oshirilayotgan bu amaliyotlarda uni tozalash, namligini ketkazish uchun «lime» (teridan tukni to‘kib yuboruvchi vosita) va «alkalai» vositalari ishlatiladi. Buni mutaxassislar aytib o‘tishgan. Bu borada yana do‘stlarimdan biri, shayxi sarfaroz Muhammad hafizahullohning ilmiy bahsi bor. O‘zlari fiqh fanidan mutaxassis bo‘lishlari barobarida, kimyo sohasida ham mutaxassisligi bor. U zot: "Bu amaliyot – terini haqiqiy oshlash bo‘ladi, lekin u teri mohiyatini yo‘q qilolmaydi" - degan xulosaga kelganlar.
Shar’iy so‘yilmagan hayvonlarning suyagi pok va terisi oshlash orqali poklanganidek, bu ikkisidan olingan jelatin ham pok hisoblanadi va hanafiylar nazdida oziq-ovqatdan boshqa narsalarda istemol qilish joiz. ammo uni yeyish uchun ishlatishga kelsak, hanafiylarda berilgan fatvoga ko‘ra, bu – joiz emas. Jelatinlardan olingan kapsulalar bilan davolanish, bir shart bilan ruxsat etiladi: u ham bo‘lsa, jelatin cho‘chqa terisi yoki suyagidan olinmagan bo‘lishi kerak. Biroq davolanishdan boshqa o‘rinlarda, modomiki mohiyati yo‘qolib ketmas ekan, uni iste’molidan saqlanish kerak. Jelatinning oldi-sotdisi cho‘chqadan olinmagan bo‘lsa joiz, yuqorida aytib o‘tganimizdek u pokdir va undan shariatga muvofiq yo‘l bilan foydalanish mumkin, vallohu a’lam.
Hadis ilmi maktabi talabasi
Isomiddinov Javohir
Muftiy Taqiy Usmoniy hafizahullohning "Fiqhul buyu’" kitobidan tarjima qildi.