Har bir amal niyatga bog‘liq bo‘ladi. Kelin bo‘lish bo‘sag‘asida turgan qizlarimizga o‘gitlarimiz bor.
Siz ota-onangizni xonadonidan boshqa bir xonadonga kelinlik libosida kirib borar ekansiz, ostonadanoq niyatni go‘zal qiling. ”Allohim, haqiqiy uyimning egalari qalbimdan joy olishsin. Mendan xursand bo‘lib, har ishimdan minnatdor bo‘lishsin”,- deb niyat qiling va shu niyatga yarasha o‘zingiz ham xarakatda bo‘ling.
Avvalo qanoatli bo‘ling, chehrangiz ochiq, so‘zlaganda muloyim bo‘ling. Har bir holatingizga shukr qiling. Shuni esdan chiqarmangki, bundan yomoni ham bo‘lishi mumkin. Zero, baxtli hayot kechirmoqning bir yo‘li o‘z holiga shukr etmoqlikdir.
Kelin hech qachon nasabi-yu, boyligi, go‘zalligi bilan mag‘rurlanmasligi, oilada bo‘ladigan noxush gap-so‘zlarni ota-onasiga yetkazavermasligi kerak. Bu bilan avvalo ota-onasini tashvishga solsa, boshqa tomondan ikki quda orasiga sovuqchilik tushishiga sabab bo‘ladi.
Ayol eriga itoatli bo‘lishi lozim. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinishicha, Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: “Xotinlarning eng yaxshisi qaraganingda ko‘zingni quvontiradigan, buyurganingda itoat etadigan, yo‘qligingda iffatini hamda molingni sen uchun asragan ayoldir” (Ibn Abi Hotim rivoyati).
Erining qarindoshi va yaqinlarini hurmat qilgan ayol albatta erining e’tiborini qozonadi.
Keyingi vaqtlarda kelinlarimiz orasida “Ayol erining roziligiga yetishsa bo‘ldi, boshqalarning xizmatini qilish shart emas”, deb yo‘l tutayotgan yoshlarimizning ham borligi achinarli holdir
Alloh taolo Qur’oni karimda marhamat qiladi:
“Bas, kimki (dunyoda) zarra miqdorida yaxshilik qilgan bo‘lsa, (qiyomat kuni) uni ko‘rar”.
“Kimki zarra miqdorida yomonlik qilgan bo‘lsa ham, uni ko‘rar” (Zalzala curasi 7-8 oyatlar).
Ikkita aka-uka mahalladagi devorlari nurab, tomidan chakka o‘tib yotgan bir xonadonni ta’mirlab, keksalarning duosiga musharraf bo‘lishdi. Bu saxovatli insonlarning onasi bir vaqtlar qaynonasi og‘ir xasta bo‘lganida oq yuvib, oq taragan, piyoladagi choyini mehr bilan uzatgan kelinlardan edi. Qaynonasi: “Farzandlaringizni rohatini ko‘ring” deb, ko‘p duo qilar edilar. Hozirgi vaqtda shu kelinning ham ikki kelini bo‘lib, qaynonasining xizmatida. Qaynonasining duosi o‘tib, ikkala o‘g‘il ham insonlarga foydasi tegadigan saxovatpesha insonlar bo‘lib yetishgan.
“Qaytar dunyo” deb bejizga aytishmagan. Bugun siz qaynota va qaynonangizni ko‘nglini olib, duoda yuribsizmi, inshaalloh farzandlaringiz sizni ham rohatga qo‘yadi. Alloh taolo Nahl surasida marhamat qiladi:
“Erkakmi yo ayolmi – kimda-kim mo‘min bo‘lgan holida biror ezgu ish qilsa, bas, Biz unga yoqimli hayot baxsh eturmiz va ularni o‘zlari qilib o‘tgan go‘zal (solih) amallari barobaridagi mukofot bilan taqdirlaymiz” (Nahl surasi, 97-oyat).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bir muborak hadislarida: “Yoshlarga nisbatan rahm-shafqatli bo‘lmagan, keksalar haqqini va hurmatini rioya qilmaganlar bizlardan emas” - deb marhamat qilgan ekanlar.
Yaxshi amallarni o‘zi qilib, boshqalarga o‘rgatishlik - ulug‘ ustozlik. Alloh taolo har bir qaynonaga yaxshi ustoz bo‘lishni, har bir kelinga kelgusida yaxshi qaynona bo‘lishni nasib etsin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi mutaxassisi
Munira ABUBAKIROVA
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bugungi globallashuv davrida axborot tarqatish tezligi beqiyos darajada oshdi. Internet, ijtimoiy tarmoqlar va ommaviy axborot vositalari orqali tarqatiladigan ma’lumotlar jamiyatning turli qatlamlariga kuchli ta’sir ko‘rsatmoqda. Afsuski, bu imkoniyatlar ba’zan milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot tarqatish uchun ham ishlatiladi. Bunday xatti-harakatlar jamiyat birdamligi va barqarorligiga jiddiy tahdid soladi.
Destruktiv, ya’ni buzg‘unchi, nizoli axborot tarqatishning asosiy xatarlari quyidagilar:
1. Jamiyatda adovat va nafrat uyg‘otish. Millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasida adovatli axborot tarqatish jamiyatda nafrat uyg‘otadi. Bunday ma’lumotlar odamlar o‘rtasida ishonchsizlikni kuchaytiradi, o‘z navbatida, ijtimoiy birdamlikka putur yetkazadi;
2. Jamoat xavfsizligini buzish. Milliy va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot jamoat tartibining buzilishiga olib keladi. Natijada tartibsizliklar yoki hatto mojarolar kelib chiqishi mumkin;
3. Beqarorlikni kuchaytirish. Destruktiv axborotlar boshqaruv va hokimiyat tizimlarini zaiflashtirishi mumkin. Milliy va diniy bo‘linish davlat barqarorligiga tahdid soladi, chunki aholi o‘rtasidagi ziddiyatlar boshqaruvga salbiy ta’sir ko‘rsatadi;
4. Yosh avlodga salbiy ta’siri. Bunday axborotlar yoshlar o‘rtasida millatchilik yoki diniy radikalizmga moyillikni kuchaytirishi mumkin. Bu esa kelajak avlodni ham buzilishga olib keladi.
Sabab va oqibatlar
Milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborotlar aksar hollarda uydirmalar, yolg‘on yangiliklar yoki atrofdagi voqealarning bo‘rttirilishi orqali tarqatiladi. Bu axborotlar quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin:
Qanday choralar ko‘rish kerak?
1. Axborot iste’moli madaniyatini shakllantirish. Har bir shaxs tarqatilayotgan ma’lumotning haqiqiyligini tekshirish madaniyatini o‘zida shakllantirishi zarur;
2. Qonunchilikka rioya qilish va javobgarlik. Milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot tarqatgan shaxslarga nisbatan qonuniy choralar ko‘rilishi muhim;
3. Ta’lim va tarbiya orqali ongni oshirish. Maktab va oliy ta’lim muassasalarida axborot xavfsizligi va jamiyatga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan ma’lumotlarni tanqidiy baholash bo‘yicha bilim berish kerak;
4. Ijtimoiy tarmoqlar tahlili. Ijtimoiy tarmoqlarda yoyilayotgan axborotlarni tahlil qilib, zararli kontentlarni tezkorlik bilan aniqlash mexanizmlarini ishga tushirish zarur.
Xulosa
Milliy va diniy bo‘linishga sabab bo‘luvchi axborot tarqatish nafaqat jamiyat, balki mamlakatlar barqarorligiga katta tahdid soladi. Har bir fuqaro va jamoat tashkilotlari bunday xatti-harakatlarning oldini olishda o‘z hissasini qo‘shishi zarur. Axborot tarqatish madaniyatini shakllantirish orqali, jamiyatda tinchlik va barqarorlik ta’minlanadi.
Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati, Hazorasp tumani, "Shayx Qosim bobo" jome masjidi imom-xatibi.