Hozirgi kunda til o‘rgatuvchi o‘quv markazlari ko‘paydi. Ko‘pchilik til o‘rganishga qiziqib, mazkur o‘quv markazlarida ta’lim olishmoqda.

Til o‘rganish yaxshi ish. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Zayd ibn Sobit roziyallohu anhuga ibroniy tilni o‘rganishni amr qilganlarida, u kishi qisqa muddat ichida bu tilni o‘rganib olib, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning tarjimonlariga aylanganlar.

Biz yangi bir tilni o‘rganishimiz uchun o‘sha til borasidagi grammatika kitoblarini o‘qiymiz. Harflar va so‘zlarning talaffuz qilinishi, bir-biriga qo‘shib, gap tuzilishi, gapning bo‘laklari va hokazo jihatlarini sinchkovlik bilan o‘zlashtiramiz. Bu ish uchun ikki-uch yilni sarflaymiz. O‘zimiz o‘rganayotgan tilda biroz gaplasha oladigan bo‘lganimizdan keyin birov bilan o‘sha tilda gaplashsak, aytadigan so‘zlarimizni xayolimizda tuzib olib, xato qilmaslikka urinib, asta gapiramiz. O‘z ona tilimizda gapirganimizda esa, “xayolda so‘z tuzish” degan mashaqqat bo‘lmaydi, bu narsa hatto xayolimizga ham kelmaydi.  

Biz o‘rta-maxsus islom bilim yurtida, keyinchalik Islom institutida ta’lim olganimizda ingliz tili, fors tilidan ham saboq olganmiz. O‘sha tilga oid lug‘atlarni yodlab, so‘zlarni qo‘shishni, fe’llarni zamonga moslashni o‘rganganmiz. Ammo o‘sha tilda gapirmoqchi bo‘lsak, avval xayolimizda gap tuzib, so‘zlarni o‘z o‘rniga joylashtirib, keyin asta gapirardik.

Fors tilini esga oldik. Misolni ham shu haqida keltirsak.

Ko‘chada yurganimizda, fors-tojik tilida gaplashadigan insonlarning o‘zaro suhbatlarini eshitib qolamiz. Bir ayol bolasining boshiga urdi. Shunda bolakay “Man chi kardam?” (“Men nima qildim?”) deb darhol javob berdi.

Bu hol insonni o‘ylantiradi. Agar mening ham boshimga kimdir urib, urishining sababini fors-tojik yoki boshqa tilda so‘rashimni shart qilib qo‘yganida, “Bu odam boshimga urdi. Endi undan “Nega uryapsiz?” yoki “Men sizga nima qildim?” deb so‘rashim kerak. Fors tilida “men” degani nima edi, “sizga” degan so‘z qanday ifoda qilinardi, “nima qildim?” deb forschada qanday aytilardi?” degan savollar miyamda aylanishni boshlar, xayolimda lug‘atlarni topib, gapni tuzib bo‘lib, oradan bir muddat o‘tgach, o‘sha insondan nega urgani sababini fors tilida so‘rar edim.  

Ammo haligi bolakay o‘ylanib o‘tirmadi. Xayolida gap ham tuzmadi. Gapirganda xato ham qilmadi. Xuddi o‘zim o‘zbek tilida gapirganimda qanday tezkorlik bilan javob bersam, u ham tojik tilida shunday tez javob berdi.  

Bu nima ekanini bilasizmi? Bu Allohning qudratiga dalolat qiladigan jarayondir!

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday deb marhamat qilgan:  

الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنسَانَ عَلَّمَهُ الْبَيَانَ

“Rohman. Qur’oni o‘rgatdi. Insonni yaratdi. Unga bayonni o‘rgatdi” (Rohman surasi, 1-4-oyatlar).

Mufassirlarimiz “Unga bayonni o‘rgatdi” oyatidan murod “Unga halol-haromni, dunyo va oxirat ishlarini, inson ehtiyoji tushadigan hamma narsani, nutqni, gapirishni va hokazolarni o‘rgatdi”dir” deyishgan.

Ha, azizlar, biz o‘z ona tilimizda qiynalmay gapirishimiz, o‘z fikrimizni erkin ifoda eta olishimiz, xohish-istaklarimizni bayon qilishimiz Allohning ne’mati, rahmatidir.

 Nozimjon Iminjonov