“... Haqiqatan, sizlarga o‘zlaringizdan (chiqqan), qiyinchiliklaringizdan alam chekadigan, sizlar bilan (hidoyat topishingiz bilan) qiziquvchi, mo‘minlarga mushfiq va rahmdil Rasul keldi” (Tavba surasi, 128-oyat) deb marhamat qilgan hamda O‘zining hidoyatiga boshlagan, ummati Muhammad qilgan Alloh taologa cheksiz hamdu sanolar bo‘lsin!
“Avvalgi payg‘ambarlar o‘z qavmlarigagina yuborilar edilar. Men esa hammaga barobar payg‘ambar qilib yuborilganman”, degan habibimiz va shafoatchimiz Rasuli akram sollallohu alayhi vasallamga batamom salavotu salomlar bo‘lsin!
Sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Mustafao sollallohu alayhi vasallam Fil yilida Robi’ul avval oyining o‘n ikkinchisi (ba’zi manbalarda 8, 9 yoki 10-kunlari), dushanba kuni (milodiy 571 yil, aprel oyida) dunyoga keldilar. U zot sollallohu alayhi vasallam dushanba kuni ro‘za tutib: “Bu men tug‘ilgan kun”, deb aytardilar (Imom Muslim rivoyati).
Robi’ul avval oyi qanday oy? Hijriy-qamariy taqvim bo‘yicha yilning (Muharram va safar oylaridan keyingi) uchinchi oyi. Bu oy Islom ummati uchun eng sevimli oylardan biri sanaladi. Chunki bu oyda Allohning so‘nggi payg‘ambari va habibi, Sarvari koinot Muhammad alayhissalom tavallud topganlar. Shu bois bu oy “Mavlud oyi” deb ham nomlanadi.
Mavlud nima degani? Mavlud lug‘atda “tug‘ilish” degan ma’noni anglatadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam tavallud topgan oy Rabi’ul avval oyi munosabati o‘tkaziladigan marosim va tadbirlar “Mavludi Nabiy” deyiladi.
Mavlud oyi Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni yanada qattiqroq sevishga intilish, siyratlarini o‘rganish, u zotga har bir ishda ergashish, yanada ko‘proq salavotu durudlar yo‘llash oyidir.
Bu oyni qanday o‘tkazish kerak? Bu oyni Payg‘ambar alayhissalomni yanada kuchliroq sevishga intilish, siyratlarini o‘rganish, u zotga har bir ishda ergashish, ko‘proq salavotu durudlar yo‘llash bilan o‘tkazish lozim.
Salavot nima degani? “Salavot” so‘zi arab tilidagi “salot” so‘zining jami bo‘lib, “duo” degan ma’noni anglatadi.
Salavot qanday aytiladi? Sahobalar roziyallohu anhum Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan “Yo Rasululloh sizga salavot aytish qanday bo‘ladi?” deb so‘raganlarida U zot alayhissalom: “Allohumma solli ala Muhammadin va a’la oli Muhammadin, kama sollayta a’la Ibrohiyma va a’la oli Ibrohiym. Innaka hamiydummajiyd. Allohumma barik a’la Muhammadin va a’la oli Muhammadin, kama barokta a’la Ibrohiyma va a’la oli Ibrohiym. Innaka hamiydum majiyd”, deb aytinglar, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Salavot aytishning qanday fazilatlari bor?
Salavot aytish baxillikdan uzoq qiladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Huzurida zikr qilinsam, menga salavot yo‘llamagan kishi baxildir”, dedilar (Imom Termiziy, Imom Ahmad rivoyati).
* * *
Salavot aytish duo qabul bo‘lishining omilidir. Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Har bir duo Payg‘ambarga salavot aytilmaguncha, osmon o‘rtasidagi parda tufayli yerda to‘xtab turadi, salavot aytilsa, o‘sha parda ko‘tariladi”, dedilar.
* * *
Salavot aytish Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shafoatlariga noil etadi. Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Menga juma kunida va juma kechasida ko‘p salavot aytinglar, bas kim shunday qilsa, men unga qiyomat kuni guvoh va shafoatchi bo‘laman”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
* * *
Salavot aytish Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqin qiladi. Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qiyomat kuni menga eng yaqin kishilar, albatta, menga ko‘p salavot aytganlardir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).
* * *
Alloh taolo salavot aytuvchilarning gunohini mag‘firat etadi, darajasini ko‘taradi. Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim menga bir marta salavot aytsa, Alloh unga o‘n marta salavot aytadi. Uning o‘nta gunohi o‘chiriladi. O‘n daraja yuksaltiriladi”, dedilar (Imom Nasoiy rivoyati).
* * *
Salavot aytuvchilarni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam eshitadilar. Abdulloh ibn Abu Vafo roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Juma kuni menga salavotni ko‘paytiringlar. Albatta, menga yetkaziladi va men eshitaman”, dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati).
* * *
ALLOHUMMA SOLLI VA SALLIM ’ALA MUHAMMADIN VA ’ALA OLI MUHAMMAD
Davron NURMUHAMMAD
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Oisha roziyallohu anho Uhud jangida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam duch kelgan musibatni ko‘rib, Rasulullohning hayotlaridagi eng og‘ir musibat shu bo‘lsa kerak, deb o‘ylagan ekanlar. Lekin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Eh Oisha, bu qavm menga ko‘p ozorlar yetkazdi”, dedilar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam kofirlar tufayli ko‘p qiyinchiliklarga, mahzunliklarga duch keldilar. Bu shu qadar og‘ir musibat bo‘lgan ekanki, hatto mushriklar sabab chekkan iztiroblarining birida Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamni yupatish uchun Jabroil alayhissalomning o‘zi kelgan ekan.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam mushriklarning qilgan ishlari tufayli qip-qizil qonga belanib, mahzun bo‘lib o‘tirganlarida Jabroil alayhissalom kelib, «Yo Allohning Rasuli, sizga Allohning oyat-mo‘jizalaridan ko‘rsataymi?» dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ha», dedilar. Jabroil alayhissalom ortlaridagi daraxtga ishora qilib, «Daraxtni yoningizga chaqiring», dedi. Rasululloh daraxtni chaqirgan edilar, u birdan harakatga kelib, u zotning qarshilariga kelib to‘xtadi. Jabroil alayhissalom Rasulullohga «Joyingga qayt deng», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam buyurgan edilar, daraxt joyiga qaytib ketdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Bo‘ldi, kifoya!» dedilar».
Nabiy sollallohu alayhi vasallam “Bo‘ldi, mahzunligim aridi, Robbimga ishonchim bardavom, qalbim xotirjam bo‘ldi”, demoqchi bo‘ldilar.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam Oisha roziyallohu anhoga hayotlaridagi eng og‘ir, eng qayg‘uli hodisa Aqaba kuni bo‘lganini aytdilar.
Bu – Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning Toifga borgan kunlaridir. Bu voqea ham mahzunlik yili bo‘lgan edi. Bundan oldin Makka mushriklari Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamni, sahobalarni Abu Tolibning mahallasida uch yil qamal qilib, ularga boradigan oziq-ovqatni, suvni to‘sib, ataylab ocharchilik bilan iskanjaga olishdi. Musulmonlar uch yillik qamaldan holdan toyib, endigina chiqqanlarida Rasulullohning himoyachilari bo‘lmish amakilari Abu Tolib, biroz o‘tib esa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning dardlariga darmon bo‘lib yashagan sirdoshlari, jufti halollari Xadicha roziyallohu anho vafot etib qoldilar.
Makka mushriklari fursatdan foydalanib, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga, u zotning sahobalariga aziyatni kuchaytirib yuborishdi. Musulmonlarga yana qanchadan-qancha musibatlar yetdi, ularni Allohdan boshqa hech kim bilmaydi. O‘sha yili Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga juda ko‘plab qayg‘ular yetgani uchun bu yil «mahzunlik yili» deb ataldi.
Ana shunday og‘ir paytda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Islomni Makkadan boshqa joyda ham yetkazib ko‘rishni o‘ylay boshladilar. Bu joy o‘sha paytlarda har jihatdan Makkadan keyingi o‘rinda turadigan Toif shahri bo‘lib ko‘rindi. U zot Toifga borishga qaror qildilar.
Sarvari olam Muhammad sollallohu alayhi vasallam mavlolari (ozod qilgan qullari), tutingan farzandlari Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu bilan birga Toif tomon yo‘lga tushar ekanlar, «shoyad Toifdan biror yorug‘lik chiqsa, mahzunlik arisa, da’vat ishlari yurishib ketsa», degan umidda edilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Toifga yetib borib, u yerlik eng katta qabila – Saqif qabilasining a’yonlari bilan uchrashdilar, ularni Islomga da’vat qildilar. Ammo ularning javobi eng yomon javob bo‘ldi. Ular u zot alayhissalomni masxara qilishdi, o‘zlarining esipastlari, qullari va bebosh bolalarini Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni so‘kishga, ortlaridan baqirib, masxara qilishga, hatto tosh otishga gijgijlashdi. Toifliklar yo‘lning ikki chetiga turib olib, u zot o‘tayotganlarida ayovsiz toshbo‘ron qilishdi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning oyoqlaridagi shippak qonga, qalblari dardu alamga to‘ldi.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam qalblari iztirobga to‘lgan holda Toifdan chiqib ketdilar. Shu qadar mahzun edilarki, qayoqqa ketayotganlarini ham bilmay, yurib boraverdilar. O‘zlariga kelib qarasalar, Qornus-Sa’olibga[1] kelib qolibdilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shuncha masofani piyoda bosib o‘tgan edilar. Qattiq mahzun bo‘lganlaridan Qornus-Sa’olibga kelgunlaricha atrofdagi biror narsani sezmabdilar ham.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
[1] Qornus Sa’olib – Toifdan 40 km uzoqlikda joylashgan, sel suvlari to‘planadigan joy. Bu yerni Qarnul Manozil ham deyishgan. Najdliklar haj uchun shu joydan ehrom bog‘lashadi.