Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Hech kim ular kabi biz uchun qayg‘urmaydi

26.09.2018   5139   4 min.
Hech kim ular kabi biz uchun qayg‘urmaydi

Ota-ona xuddi ikki ko‘z kabidir: biri o‘ng, ikkinchisi chap. Agar ularning biridan judo bo‘lsang, ko‘rishing xiralashadi. Ikkisini ham yo‘qotsang, ko‘r bo‘lib qolasan. Ularni ikki ko‘zingni saqlaganingdek avayla!

وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا

Ikkovlariga mehribonlik ila xokisorlik qanotingni paslat va «Robbim, alar meni kichiklikda tarbiya qilganlaridek, ularga rahm qilgin», deb ayt. (Isro surasi, 24-oyat).
Farzand ota-onaning huzurida o‘zini qanchalik xokisor tutsa, shunchalik yaxshi. U o‘z rahmatini xokisorlik ila ota-onasiga pastlatib, poyandoz qilsa ham oz. Shu bilan birga, doimo ularga Alloh taolodan rahm-shafqat tilab duo qilib turishi lozim.
Ota-onani hurmatlash, e’zozlash masalasida hech bir tuzum yoki tarbiya vositasi Islomga teng ham, yaqin ham kela olmaydi. Ota-onaning hurmati, farzand ustidagi haqqi to‘g‘risidagi oyatlar, hadislar, islomiy hikmatlar, musulmonlar hayotidagi tajribalar, dunyo tarixida bu borada misli ko‘rilmagan oliymaqom narsalar ekanligi ma’lum va mashhurdir.

Hofiz Abu Bakr al-Bazzor Burdaydadan, u kishi o‘z otalaridan qilgan rivoyatda quyidagilar keltiriladi: «Bir odam ziyoratda onasini ko‘tarib yurib tavof qildirayotgan ekan. U Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan:
«Onamning haqqini ado qildimmi?», deb so‘rabdi. Shunda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam:
«Yo‘q, bir oh tortishining haqqini ham ado qilganing yo‘q», degan ekanlar.

Demak, biz doimo o‘z ota-onamizga yaxshilik qilishimiz kerak. Agar bizga biror va’z qilsalar, ularga doimo quloq tutishimiz kerak. Sababi, albatta, ota-onamiz bu hayotda bizdan ko‘p hayot kechirganlar, bizdan ko‘p tajribaga egalar. Biz farzandlar ota –onamizni doimo aytganlarini qilib, ularni e’zozlashimiz, avaylab – asrashimiz lozim. Chunki ota –onamiz biz uchun bu hayotning ma’nosidirlar.

Ota-onamiz bizlarning eng yaqin insonlarimizdir. Bizni ular tushungani kabi hech kim tushuna olmaydi. Ular bizning bu hayotdagi keng yoyilgan qanotlarimizdir. Ular doim yonimizda bo‘lsalar biz ko‘klarga parvoz qilamiz. Ota- onalar esa doimo o‘z farzandini kamolini, iqbolini va baxtini ko‘rishni orzu qilib hayot kechiradilar.

Ular o‘zlarini emas, doimo farzandlarini o‘ylaydilar. Shu sabab biz farzandlar bir narsani aniq bilib qo‘yishimiz lozim: Biz uchun bu hayotda o‘z ota-onamiz kabi fidoyi insonlar bo‘lmaydi. Hech kim ular kabi biz uchun qayg‘urmaydi. Agar har bir ota-onamizga aytayotgan gapimiz oldidan mana shu haqida bir fikr qilsak, menimcha, ota-onamiz va biz-farzandlar orasida hech qanday ziddiyatlar kuzatilmaydi, hamda ota-onamizni ranjitib ham qo‘ymaymiz.

Ota-onani ranjitish muqaddas islom dinimizda gunohi kabiralardan hisoblanadi. Ota-onanini yoki ulardan birini ranjitish faqatgina gunohi kabilardan birigina bo‘lib qolmay, bunday ishdan so‘ng ota-onani ranjitgan ularni norozi qilgan farzand hech qachon baxtli, go‘zal iqbolli bo‘lmaydi. Sababi, u o‘z ota-onasiga shu kabi muomala qilgani uchun unga Allohning rahmati tushmay qo‘yadi.

Demak biz farzandlar doimo o‘z ota-onamizga quloq tutishimiz lozim. Ular bizni koyisalar faqat: ,,Ho‘p bo‘ladi onajon yoki ho‘p bo‘ladi otajon!” deb aytishimiz lozim. Shundagina biz kelajakda yaxshi inson bo‘la olamiz. Hattoki bizning farzandlarimiz ham, albatta, biz kabi bo‘ladilar. Chunki biz o‘z ota- onamizga qanday go‘zal munosabatda, qanchalik mehribon bo‘lsak , bizning farzandlarimiz ham bizga xuddi shunday bo‘ladilar. Axir bu dunyo – qaytar dunyodir.

Xadichai Kubro ayol-qizlar
o‘rta maxsus islom bilim yurti
Axborot- resurs markazi rahbari M. Saidjalolova

O‘MI Matbuot xizmati

manba

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Rasululloh ﷺning oxirgi haj va xutbalari

04.06.2025   5047   4 min.
Rasululloh ﷺning oxirgi haj va xutbalari

Ummatga qilingan so‘nggi vasiyat


“Hajjatul vado’” ya’ni “Vado xutbasi” lug‘atda “Vidolashuv xutbasi”, “xayrlashuv, ayriliq xutbasi-xitobi” degan ma’nolarni bildiradi.

Hijriy o‘ninchi yilning 9 zulhijja oyida (milodiy 632 yil 8 mart) Payg‘ambarimiz alayhissalom so‘nggi haj ibodatini ado etganlarida xutba qilganlar. Unda Makkada jami 124 ming musulmon to‘plangan edi.

U zot alayhissalom Qasvo degan tuyalariga minib, Arafot vodiysida ummatga so‘nggi vasiyatlarini bayon etganlar. Bu xitob faqat o‘sha joyda to‘plangan hojilargagina emas, balki qiyomatga qadar keladigan butun insoniyatga qaratilgan.

 

Payg‘ambarimiz alayhissalom ummatga bunday vasiyat qildilar:

“Ey insonlar! So‘zimni yaxshilab tinglang... Bu yildan so‘ng sizlar bilan bu yerda yana ko‘rishish-ko‘rishmasligimni bilmayman.

 

Ey insonlar! Buguningiz qanday ham muqaddas kun, bu oylar qanday ham muqaddas oy, bu shahar (Makka) qanday ham muqaddas bir shahar bo‘lsa, Robbingiz bilan ko‘rishgunga qadar qonlaringiz, mollaringiz, obro‘larinigiz ham ayni shaklda muqaddasdir va bir-birlaringizga haromdir!

Ey sahobalarim! Ertaga Robbingizga ro‘para bo‘lib va bugungi holingiz haqida javob berursiz. Mendan so‘ngra eski zalolatlarga qaytib, bir-biringizning bo‘yningizga urmangiz!...

Ey insonlar! Ayollaringizga yaxshi muomala qilishingizni va Allohdan qo‘rqishingizni tavsiya qilaman. Chunki ular amringiz ostidadir. Siz ularni Allohning bir omonati o‘laroq oldingiz va ularning nomuslarini va iffatlarini Alloh oldida so‘z beraroq halol etingiz.

Yaxshi bilingki, sizning ayolingizda haqqingiz bo‘lganidek, ularning ham sizda haqlari bor.

Ey mo‘minlar! So‘zimni tinglang. Yaxshi tushinib oling. Batahqiq Robbingiz birdir. Otalaringiz ham bittadir. Alloh huzurida eng xayrligingiz, Allohdan eng ko‘p qo‘rqqaningizdir.

Arablarning ajamdan, ajamning esa arabdan, oq irqlining qora irqlidan, qora irqlining oq irqdan hech qanday ustunligi yo‘qdir. Ustunlik yolg‘iz taqvodadir.

Ey insonlar! Allohdan qo‘rqing, rahbar qilib ustingizga burni, qulog‘i kesik bir qulni saylab qo‘ysa, Allohning Kitobi ila hukm etgani qadar uni tinglang va unga itoat eting!

Ey insonlar! Sizga bir omonat qoldirayapman-ki, uni mahkam ushlasangiz yo‘lingizdan adashmaysiz! U omonat Allohning Kitobi va payg‘ambarining sunnatidir.

Ey mo‘minlar! Allohdan qo‘rqing! Besh vaqt namozingizni o‘qing! Ramozon oyidagi ro‘zalaringizni tuting!

Mollaringizning zakotini bering! O‘zlaringizdan bo‘lgan amr sohiblariga itoat eting-ki, Robbingizni jannatiga kirursiz.

Ey insonlar! Haddan oshishlikdan saqlaning. O‘tgan ummatlarning halokatining sababi, dinlarida haddan oshish edi.

Bu sanadan so‘ngra yana siz bilan bu yerda ko‘rishish-ko‘rishmasligimni bilmayman.

Ey insonlar! Ertaga men xaqimda sizdan so‘raganlarida nima deysiz? Risolatni yetkazdimmi? Ilohiy vazifani ado qildimmi?”, dedilar.

Bunga butun as’hobi kirom shunday javob berdilar: “Albatta, qasam ichamizki siz Allohning xabarini tablig‘ etdingiz, vazifani bajardingiz. Bizga tavsiya va nasihatda bo‘ldingiz. Hammasiga shohidlik beramiz!”

 

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak ko‘rsatgich barmoqlarini samoga ishorat qildirib, jamoatga boqib bunday dedilar: “Shohid bo‘l Robbim! Shohid bo‘l Robbim! Shohid bo‘l Robbim!”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vidolashuv xutbasini yakunlagach, Alloh taolo quyidagi oyatni nozil qildi:

Bugungi kunda Men sizning diningizni mukammal qilib berdim. Sizga ne’matimni batamom qildim. Va sizga Islomni din deb rozi bo‘ldim (Moida surasi, 3-oyat).

Nabiy alayhissalom vado hajidan qaytishda yo‘lda xastalandilar. Xastaliklari 13 kun davom etdi. Hijriy 11 yili robi’ul avval oyining dushanba kuni Oisha onamizning xonalarida muborak ruhlarini Allohga topshirdilar va o‘sha joyda dafn qilindilar...

Sollallohu alayhi vasallam

Davron NURMUHAMMAD