Ota-ona xuddi ikki ko‘z kabidir: biri o‘ng, ikkinchisi chap. Agar ularning biridan judo bo‘lsang, ko‘rishing xiralashadi. Ikkisini ham yo‘qotsang, ko‘r bo‘lib qolasan. Ularni ikki ko‘zingni saqlaganingdek avayla!
وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا
Ikkovlariga mehribonlik ila xokisorlik qanotingni paslat va «Robbim, alar meni kichiklikda tarbiya qilganlaridek, ularga rahm qilgin», deb ayt. (Isro surasi, 24-oyat).
Farzand ota-onaning huzurida o‘zini qanchalik xokisor tutsa, shunchalik yaxshi. U o‘z rahmatini xokisorlik ila ota-onasiga pastlatib, poyandoz qilsa ham oz. Shu bilan birga, doimo ularga Alloh taolodan rahm-shafqat tilab duo qilib turishi lozim.
Ota-onani hurmatlash, e’zozlash masalasida hech bir tuzum yoki tarbiya vositasi Islomga teng ham, yaqin ham kela olmaydi. Ota-onaning hurmati, farzand ustidagi haqqi to‘g‘risidagi oyatlar, hadislar, islomiy hikmatlar, musulmonlar hayotidagi tajribalar, dunyo tarixida bu borada misli ko‘rilmagan oliymaqom narsalar ekanligi ma’lum va mashhurdir.
Hofiz Abu Bakr al-Bazzor Burdaydadan, u kishi o‘z otalaridan qilgan rivoyatda quyidagilar keltiriladi: «Bir odam ziyoratda onasini ko‘tarib yurib tavof qildirayotgan ekan. U Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan:
«Onamning haqqini ado qildimmi?», deb so‘rabdi. Shunda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam:
«Yo‘q, bir oh tortishining haqqini ham ado qilganing yo‘q», degan ekanlar.
Demak, biz doimo o‘z ota-onamizga yaxshilik qilishimiz kerak. Agar bizga biror va’z qilsalar, ularga doimo quloq tutishimiz kerak. Sababi, albatta, ota-onamiz bu hayotda bizdan ko‘p hayot kechirganlar, bizdan ko‘p tajribaga egalar. Biz farzandlar ota –onamizni doimo aytganlarini qilib, ularni e’zozlashimiz, avaylab – asrashimiz lozim. Chunki ota –onamiz biz uchun bu hayotning ma’nosidirlar.
Ota-onamiz bizlarning eng yaqin insonlarimizdir. Bizni ular tushungani kabi hech kim tushuna olmaydi. Ular bizning bu hayotdagi keng yoyilgan qanotlarimizdir. Ular doim yonimizda bo‘lsalar biz ko‘klarga parvoz qilamiz. Ota- onalar esa doimo o‘z farzandini kamolini, iqbolini va baxtini ko‘rishni orzu qilib hayot kechiradilar.
Ular o‘zlarini emas, doimo farzandlarini o‘ylaydilar. Shu sabab biz farzandlar bir narsani aniq bilib qo‘yishimiz lozim: Biz uchun bu hayotda o‘z ota-onamiz kabi fidoyi insonlar bo‘lmaydi. Hech kim ular kabi biz uchun qayg‘urmaydi. Agar har bir ota-onamizga aytayotgan gapimiz oldidan mana shu haqida bir fikr qilsak, menimcha, ota-onamiz va biz-farzandlar orasida hech qanday ziddiyatlar kuzatilmaydi, hamda ota-onamizni ranjitib ham qo‘ymaymiz.
Ota-onani ranjitish muqaddas islom dinimizda gunohi kabiralardan hisoblanadi. Ota-onanini yoki ulardan birini ranjitish faqatgina gunohi kabilardan birigina bo‘lib qolmay, bunday ishdan so‘ng ota-onani ranjitgan ularni norozi qilgan farzand hech qachon baxtli, go‘zal iqbolli bo‘lmaydi. Sababi, u o‘z ota-onasiga shu kabi muomala qilgani uchun unga Allohning rahmati tushmay qo‘yadi.
Demak biz farzandlar doimo o‘z ota-onamizga quloq tutishimiz lozim. Ular bizni koyisalar faqat: ,,Ho‘p bo‘ladi onajon yoki ho‘p bo‘ladi otajon!” deb aytishimiz lozim. Shundagina biz kelajakda yaxshi inson bo‘la olamiz. Hattoki bizning farzandlarimiz ham, albatta, biz kabi bo‘ladilar. Chunki biz o‘z ota- onamizga qanday go‘zal munosabatda, qanchalik mehribon bo‘lsak , bizning farzandlarimiz ham bizga xuddi shunday bo‘ladilar. Axir bu dunyo – qaytar dunyodir.
Xadichai Kubro ayol-qizlar
o‘rta maxsus islom bilim yurti
Axborot- resurs markazi rahbari M. Saidjalolova
O‘MI Matbuot xizmati
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ekspozitsiyalari orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvur olish imkoniyatiga ega bo‘lish mumkin. Shuningdek, Qur’on matnlari qanday saqlanib qolgani haqida ham ma’lumotlar taqdim etilishi kutilyapti.
Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi megaloyiha — Islom sivilizatsiyasi markazining ekspozitsiyalarini shakllantirishda kontentlarni zamonaviy texnologiyalar asosida tayyorlash bosh vazifa sifatida belgilangan.
Ana shu vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida Markazning maxsus shtabida Qur’on zali ekspozitsiyasi bo‘yicha yakuniy taklif va xulosalar muhokama qilindi. Unda ekspozitsiyani mazmunan boyitish, noyob qo‘lyozmalarni tanlab joylashtirish, ularni zamonaviy texnologiyalar asosida keng ommaga taqdim etish kabi masalalar muhokama qilindi.
Zalda 114 ta noyob Qur’on qo‘lyozmasi to‘plangan bo‘lib, bu yurtimizda Qur’onga bo‘lgan hurmat va e’tiborni namoyon etadi. Qo‘lyozmalar orasida juda qadimiy va nodir nusxalar ham mavjud. Jumladan:
- “Katta Langar Qur’oni” — bugungi kunda juda kam sonli nusxalari saqlanib qolgan, ilk islomiy qo‘lyozmalardan biri;
- Hazrati Usmon Qur’oni — Qur’onning ilk nashrlaridan biri bo‘lib, islom olamida muqaddas manba sifatida e’tirof etiladi.
Shuningdek, boshqa davrlarga oid ko‘plab arab grafikasida yozilgan, bezakli, noyob qo‘lyozmalar namoyish qilinadi. Bu qo‘lyozmalar tarixiy va diniy ahamiyatga ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvurga ega bo‘lish mumkin.
Muhokamada Qur’on zalini tashkil etishda zamonaviy uslublarni qo‘llash, ya’ni nafaqat kitoblarni saqlash, balki ularni interaktiv va tushunarli shaklda taqdim etish masalalari muhim o‘rin tutdi. Jumladan, quyidagi texnologiyalarni joriy etish rejalashtirilmoqda:
interaktiv ekranlar – har bir qo‘lyozmaning sahifalarini yaqinlashtirib, harflari va bezaklarini ko‘rib chiqish imkoniyati;
audiogidlar (ovozli yo‘lboshchilar) – har bir eksponat haqida o‘zbek, arab, ingliz tillarida ma’lumotlar tinglash imkoniyati;
virtual ekspozitsiyalar – internet orqali Qur’on zalini masofadan turib tomosha qilish imkoniyati;
Zamonaviy yoritish va namoyish texnikasi – qo‘lyozmalarni zarar yetkazmasdan ko‘rsatish imkonini beradi.
Bu usullar orqali tashrif buyuruvchilar har bir Qur’on nusxasining tarixi, yozilgan davri, geografiyasi va san’at darajasi haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishadi.
Mazkur zal faqat ko‘rgazma emas, balki ilmiy tadqiqotlar olib boriladigan markaz ham bo‘ladi. Bu yerda sharqshunoslar, tarixchilar, filologlar, hattotlar va diniy olimlar uchun bebaho manbalar taqdim etiladi.
Hamidulla Lutfullayev, Sharqshunoslik instituti Tarixiy manbalar bo‘limi boshlig‘i, olim:
– Qur’oni karimning dastlabki davrlariga oid, ayniqsa Hazrati Usmon davrida yozilgan yettita qo‘lyozma nusxasi aniqlangan. Ekspozitsiyadan joy olishi kutilayotgan bu manbalar bizga Qur’on matni qanday saqlanib qolganini ko‘rsatadi va o‘rganishimizga zamin yaratadi. Qur’on zali yosh avlod, xorijiy mehmonlar, tadqiqotchilar va ziyoratchilar uchun diniy, madaniy va ilmiy boylikni bir joyda ko‘rish imkonini beradi.
Mazkur loyiha orqali O‘zbekiston musulmon olamida yana bir bor ilm, ma’naviyat va bag‘rikenglik markazi sifatida o‘z o‘rnini mustahkamlashi kutilmoqda. Qur’on zali esa bu yo‘ldagi muhim qadamlardan biri bo‘lib xizmat qiladi.
cisc.uz