Abbosiy xalifa Horun ar-Rashidning Bahlul dono degan fazilatli zotga hurmati baland edi. Chunki bu darvesh hech tortinmasdan xalifaga maslahat berardi. Xalifa ham har doim uning so‘zlariga quloq osar, nasihatlariga amal qilar edi.
Bir kuni nimadir bo‘lib xalifa qandaydir masala yuzasidan yanglish qaror chiqardi. Bahlul dono hazratlari unga bu qarorini o‘zgartirish kerakligini aytdi. Ammo bu gap xalifaga malol kelib,
- Siz aytishingiz kerak bo‘lgan gapni aytdingiz, gunoh sizdan soqit bo‘ldi. Mening qilgan ishimdan sizga zarar yetmaydi, Axir har qo‘yni o‘z oyog‘idan osadi-ku, - dedi.
“Har qo‘yni o‘z oyog‘idan osadilar”, degani xalq maqoli. Ma’nosi, har kim qilgan gunohi uchun jazosini o‘zi tortadi, birovning gunohi boshqa odamga yuklanmaydi, deganidir. Bir qarashda bu gap to‘g‘ri. Biroq boshqa jihatdan, mo‘minlar bir-birlarining oynasidir, ya’ni ularning biri ikkinchisiga to‘g‘ri maslahat berishi Alloh taoloning amridir.
Shuning uchun Bahlul dono hazratlari xalifaga esda qoladigan dars bermoq istadi. Bir qo‘yni so‘yib saroy bog‘idagi ko‘zdan pana joyga oyog‘idan osib qo‘ydi.
Bir-ikki kun o‘tib bog‘da badbo‘y hid taraldi. Bu hidning qayerdan chiqayotganini izlagan xizmatchilar qo‘yning loshini topdilar.
Xalifa qo‘yni kim osib qo‘yganini darrov fahmladi.
- Bahlulni topib kelinglar, - deb amr qildi.
Bahlul dono hazratlari kelganidan so‘ng xalifaga bunday dedi:
- Ko‘rib turganingizdek, har qo‘yni o‘z oyog‘idan osadi, ammo uning hidi boshqalarni rohatsiz qiladi. Shunga o‘xshab jamiyatda ba’zi kishilarning qilgan qilmishlari boshqalarining tinchini buzadi. Xato fasod chiqaradi. Shu sababdan hammamiz bir-birimizga to‘g‘ri gapni so‘zlashga mas’ulmiz. Siz ham o‘zingizga qarata aytilgan haq so‘zni qabul eting.
Xalifa uni mukofotlab, yanglish qaroridan voz kechdi.
Damin JUMAQUL tarjimasi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Qur’onda zikr etilgan tarixiy shaxslardan biri — Imron va uning oilasidir. Ular oddiy, ammo taqvodor va Allohga qattiq ishongan oila bo‘lgan. Imron va uning xotini ko‘p yillar davomida farzand ko‘rmaganlar. Ularning yagona qizi, kelajakda payg‘ambar bo‘ladigan Zakariyo alayhissalomga turmushga chiqadi. Ammo ular ham uzoq yillar davomida farzandsiz bo‘ladilar.
Bu vaqtda Falastinda rumliklar hukmron bo‘lib, butparastlikni va ko‘pxudolikni targ‘ib qilayotgan, aholini o‘z diniga majburlayotgan edi. Kimki ularning dinini qabul qilmasa, og‘ir jazolanardi, ayrimlarini yirtqich hayvonlarga tashlar, boshqalarini qiynoqqa solar edilar. Shu murakkab vaziyatda Imronning xotini o‘zgarish qilishni, yaxshilikni tarqatadigan farzand ko‘rishni niyat qiladi. U Allohdan samimiy va tinimsiz duo qilib, quyidagicha niyat qiladi:
"Ey Robbim, qornimdagi bolani Senga bag‘ishladim. Uni Sening yo‘lingda xizmat qiladigan, ozod (dunyoviy ishdan xoli) qilaman. Duoimni qabul qilgin. Sen eshituvchi va biluvchi Zotsan" (Oli Imron, 35).
Alloh taolo uning duosini qabul qildi. Biroq, u o‘g‘il tug‘ishni niyat qilgan edi, qiz tug‘ildi. Bu vaqtda xotini aytadi:
"Ey Robbim, men qiz tug‘dim, holbuki o‘g‘il qizga o‘xshamaydi. Men uning ismini Maryam qo‘ydim va uni Senga va uning avlodini la’natlangan shaytondan saqlab qolishingni so‘rayman" (Oli Imron, 36).
Alloh bu qizni qabul qildi va uni yaxshi tarbiyalangan qilib yetishtiradi. Qizning ismini Maryam qo‘ydilar, bu "Allohga xizmat qiluvchi" degan ma’noni anglatadi. Shu bilan birga, Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: "Har bir yangi tug‘ilgan bolani shayton chimchilaydi va u yig‘laydi, faqat Maryam va uning o‘g‘lidan boshqa".
Bu esa Imronning xotini qilgan duoning qanchalik samimiy va ijobat bo‘lganligidan darakdir.
Maryam Qur’onda nomlari aniq zikr qilingan yagona ayoldir. U butun borliqning eng yuksak darajali ayoli deb hisoblanadi. Allohning kitoblarida uning pokligi, ibodatga sadoqati va taqvosi alohida ta’kidlangan.
Maryam ko‘p ibodat qiladi, ko‘p sajda qiladi va ibodat uchun yaqinlari va boshqalardan uzoqlashadi. Qur’onda bu haqda bunday deyiladi:
"Kitobda Maryamni esla: u o‘z ahllaridan uzoqlashib, sharqiy bir joyga ketdi" (Maryam, 16).
Maryamning otasi Imron vafot etganidan keyin uning tarbiyasini payg‘ambar Zakariyo alayhissalom o‘z zimmasiga oladi. Zakariyo har safar Maryamning ibodat qilishi uchun ajratilgan joyga kirganda, u yerda g‘aroyib hodisalarga duch kelardi. Maryamning oldida mavsumga mos kelmaydigan meva va oziq-ovqatlarni ko‘rardi. Shunda u Maryamdan so‘raydi:
"Ey Maryam, bu narsa qaydan keldi?".
Maryam javob beradi:
"Bu Allohdan kelgan. Alloh xohlagan bandasiga hisob-kitobsiz rizq beradi" (Oli Imron, 37).
Bu voqealar Maryamning nechog‘li taqvodor, Allohga bog‘langan va uning marhamatiga munosib inson ekanligini ko‘rsatadi.
Maryamning hayoti butun insoniyat uchun ibratdir. Uning taqvosi, mustahkam e’tiqodi, Allohga sadoqati har bir mo‘min uchun namunadir. U o‘z avlodi — Iso alayhissalomni dunyoga keltirib, Allohning buyuk irodasini amalga oshirgan.
Maryamning qissasi shundan dalolat beradiki, Allohning yo‘lida har qanday holatda ham sobit qolish inson uchun eng oliy maqsaddir.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV