Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Aprel, 2025   |   11 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:31
Quyosh
05:53
Peshin
12:30
Asr
17:02
Shom
19:00
Xufton
20:16
Bismillah
09 Aprel, 2025, 11 Shavvol, 1446

G‘aflat uyqusi

24.08.2018   5564   4 min.
G‘aflat uyqusi

Insonning kelajak oldidagi eng katta burchi – farzand tarbiyasidir. Chunki jamiyatning ertangi kuni farzandlarimizga bergan tarbiyamizga bog‘liq. Bu shunday mas’uliyatki, bundan aslo g‘aflatda qolmaslik lozim.

Oisha raziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar: “Kishi yeydigan narsalarning eng pokizarog‘i kasbidandir. Albatta, farzandi ham uning kasbidandir” (Imom Ahmad, Imom Termiziy rivoyati).

Farzand inson kasbining mahsuli kabi ekan, undan go‘zal hosil olish uchun qanday ko‘chat parvarish qilingani va qanday yerga ekilganiga yaxshi ahamiyat berish lozim. Toki “ko‘chat”ning urug‘i puchak bo‘lib qolmasin. Keyin esa, “urug‘ qadalguvchi yer”ning pokizasini tanlash lozim. Ko‘cha-ko‘yda ko‘rinib, tashqi go‘zalligi yoqib qolgan ayolga uylanaverishlik farzandning otasi zimmasidagi haqga xiyonatdir.

Ana undan keyin xotin bilan qo‘shilish Allohning zikrisiz bo‘lmasligi kerak. Doimiy parvarish halollikni talab qiladi. Farzand tug‘ilgach shariatga muvofiq chiroyli ism qo‘yish, faqat halol parvarish qilish, aqlini taniy boshlagach imon kalimasini, asta sekin suralarni yodlatib, o‘ng qo‘lida ovqatlanish va boshqa odoblarni o‘rgatish lozim.

“Nima eksang, shuni o‘rasan”, deganlaridek, ota-ona odob-axloqda, ahillikda va taqvoda umr o‘tkazsin, toki o‘zidan yetishib chiqqan meva yaxshi hosil bersin.

Sobit Banoniy rahimahulloh aytadi: “Rivoyat qilinishicha bir kishi otasini bir joyda urayotgan edi. Undan:

  • Bu nima ish? – deb so‘rashdi. Shunda ota aytdi:
  • Uni tek qo‘yinglar. Men ham shu joyda otamni urgan edim. Endi o‘g‘limdan qaytdi. U meni shu joyda urmoqda. Bu o‘shaning jazosi. Uni malomat qilmanglar!

Abu Lays Samarqandiy aytadi: “Kim ota-onasiga osiylik qilsa, bolasidan xursandchilik ko‘rmaydi”.

Odoblarning eng yaxshisi – chiroyli o‘rnak bo‘lish. Bunda ota-onaning tarbiyali bo‘lishi muhim. Lekin bu so‘zlar bugungi kunlarning armonlari bo‘lib borayotir.

Internet tarmoqlarida bir ibratli hikoyaga ko‘zim tushdi. Unda yozilishicha bir ishbilarmon tadbirkor odatiga ko‘ra yarim tunga yaqin uyiga keldi. Uni kichkintoy o‘g‘ilchasi kutib turar edi.

— Dadajon, sizdan bir narsani so‘rasam maylimi? – deb so‘radi bola.

— Mayli, – dedi ota.

— Bir soatda qancha pul topasiz?

— Bu senga nimaga kerak?

— Bilgim kelyapti-da.

— Boringki, yuz ming so‘m toparman, dedi ota o‘zicha xomcho‘t qilib.

Bola ham o‘zicha bir narsalarni hisob qildi va:

— Unday bo‘lsa menga ellik ming so‘m berib turing? – dedi.

— Sen mendan pul olish uchun shunday mug‘ombirlik qilyapsanmi?! Bor, xonangga kirib uxlab, damingni ol! – jahli chiqdi otaning.

Noiloj qolgan bola indamasdan xonasiga kirib ketdi. Charchaganidan asabiylashgan ota birozdan keyin charchog‘i yozilib, sal hovridan tushdi. Keyin o‘ziga-o‘zi: “O‘z bolamga shunchalik qattiqqo‘llik qilib yubordim. Ehtimol o‘g‘lim shu ellik ming so‘mga rostdan ham muhtoj bo‘lib qolgandur. Axir doim ham bunaqa pul so‘rayvermaydi-ku” deb, asta o‘g‘lining xonasi tomon yurdi. Eshikni ochib so‘radi:

— O‘g‘lim, uxlamadingmi?

— Yo‘q, hali.

— Kun bo‘yi ishlar bilan ovora bo‘lib, charchagan edim. Turli odamlar bilan muloqotda bo‘lishga to‘g‘ri keladi. Shuning alamini sendan olib xato qilibman. Mana senga ellik ming.

Bola xursand bo‘lib ketdi:

— Rahmat, dadajon! Men Sizni yaxshi ko‘raman!

So‘ng yostig‘ining tagidan yana ozgina mayda pullarni oldi-da, qo‘shib sanay boshladi. Otaning yana jahli chiqdi:

— Shuncha puling bo‘lib turib yana so‘radingmi?!

— Ha, dadajon! Bu pullarim yetmayotgan edi. Mana endi yuz ming bo‘ldi. Shu pulni sizga beray, men uchun bir soat ajrating.

Bugun g‘aflat uyqusidan uyg‘onmoq kerak. Inson o‘z oilasidagi farzandiga befarq bo‘lishga haqqi yo‘q. Qahramon shoirimiz aytganlaridek:

Marsga to‘p otquvchi — sen,

Zuhroni uyg‘otquchi — sen,

Uyquda qotquchi — sen,

Uyg‘on o‘zing, uyg‘on o‘zing.

 

Ulug‘bek qori YO‘LDOSHЕV,

Asaka tumani “Xolid ibn Valid” jome masjidi xodimi

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ota-ona kofir bo‘lsada...

09.04.2025   689   4 min.
Ota-ona kofir bo‘lsada...

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Aksar diyorlarda ota-onaga yaxshilik qilish Islom shariati buyurganchalik farz va vojiblik darajasida emas. Biroq, hozirda ba’zi yoshlar “Ota-onaga itoat qilish mustahab, bu ish bizning ustimizda farz, majburiyat emas”, deb tushunadigan bo‘lib qolishdi.

Axir, Alloh taolo ota-onaga yaxshilik qilishni O‘ziga ibodat qilishdan keyinga qo‘ymadimi?! Alloh taolo aytadi: «Allohga ibodat qilinglar va Unga hech narsani sherik qilmanglar! Ota-onangizga esa yaxshilik qilinglar! Shuningdek, qarindoshlar, yetimlar, miskinlar, qarindosh qo‘shniyu begona qo‘shni, yoningizdagi hamrohingiz, yo‘lovchi (musofir)ga va qo‘l ostingizdagi (qaramlar)larga ham (yaxshilik qiling)!..»[1].

Alloh taolo ota-onaga yaxshilik qilishning naqadar buyuk amal ekanini Qur’oni karimda bir nechta o‘rinlarda keltiradi. Jumladan, Isro surasining 23-oyati karimasida bunday marhamat qilinadi: «Parvardigoringiz Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishingizni amr etdi...».

Ota-onaga ehson qilish ibodatdir.
Ota-onaga xushmuomalada bo‘lishlik ibodatdir.
Ota-onaga muhabbat ila nazar solish ibodatdir.
Ota-onaning qalbiga shodlik olib kiradigan har bir amal ibodatdir.

“Ehson”dan murod farzning ustiga ziyoda fazl qilish demakdir. Ya’ni, Alloh taolo farzandlar o‘z ota-onalariga faqatgina farz, majburiyat jihatidan yaxshilik qilib, shuning o‘zi bilan cheklanishlarini iroda qilmadi, aksincha, farzandlar bu borada ehson maqomiga ko‘tarilishlarini iroda qildi. Zero, ehson – Allohga U Zot seni ko‘rib turganidek ibodat qilishing degani. Boshqa bir tarafdan esa ota-onaga yaxshilik qilish Alloh tarafidan amr etilgan ibodat. Ota-onaga yaxshilik qilishda ehson martabasi qanday bo‘lishini o‘zingiz bir tasavvur qilib ko‘ring!

Bu juda go‘zal munosabatdir. Siz ota-onangiz bilan muomala qilayotganingizda Alloh taolo ko‘rib turganini his eting. Va yana Alloh taolo ko‘nglingizga tugib qo‘ygan niyatlaringizdan ham boxabardir. Zero, Yevropa va Amerikadagi yoshlarning ota-onalariga qilayotgan munosabatlarini aslo qiyoslab bo‘lmaydi.

Ota-onaga yaxshilik qilish Qur’oni karimda besh marta takrorlangan. Bu Allohning amri naqadar muhim ekanini ko‘rsatadi. Shu bilan birga farzandlar ota-onalariga yaxshilik qilishda bor kuchlarini sarflashlari zarurligiga ham ishora qilinadi. Axir ko‘z ochib yumguncha ular ham ota-ona bo‘ladilar. Ular ota-onalariga qanday munosabatda bo‘lgan bo‘lsalar, farzandlari ham ularga aynan shunday munosabatda bo‘lishlari haq gap.

Shuningdek, ota-ona kofir bo‘lsa-da, Alloh taolo ularga yaxshilik qilishga buyurgan.

Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhuning onasi: “Men bir luqma ham og‘zimga solmayman, bir qultum suv ham ichmayman, shu alfozda o‘lib ketaman, toki sen dingingdan voz kechmaguningcha!” deya qattiq turib olganida, Sa’d roziyallohu anhu onasiga itoat etmadilar, Islomda sobit qoldilar. Shunda quyidagi oyat nozil bo‘ldi: «Biz insonni ota-onasiga yaxshilik qilishga buyurdik (ya’ni, ota-ona xoh yaxshi, xoh yomon bo‘lsin, xoh musulmon, xoh kofir bo‘lsin, ularga yaxshilik qilish farzandning burchidir. Ammo) agar ular sen bilmagan narsalarni (soxta ma’budlarni) Menga sherik qilishing uchun zo‘rlasalar, u holda ularga itoat etmagin! (Barchangiz) Menga qaytursiz, bas, (ana o‘sha kunda) Men sizlarga qilib o‘tgan amallaringizning xabarini berurman»[2].

Allohga ma’siyat bo‘ladigan ishlarda ota-onaga itoat qilinmaydi. Biroq ularga yaxshilik qilish, aloqalarni ushlab turish odatdagidek davom etaveradi.

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” 
nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Niso surasi, 36-oyat.
[2]  Ankabut surasi, 8-oyat.

 

Maqolalar