Hozirgi kunda islom dini asoslarini, ayniksa, Qur’oni karimni ilmiy o‘rganish dunyo mikyosida shu darajada ommalashib ketdiki, bu mavzuda chiqayotgan adabiyotlarni eng umumiy tarzda ham kamrab olish imkonidan tashqaridir.
Qur’oni karim ma’nolarining o‘zbek tiliga tarjimasini Muhammadjon xoji Hindistoniy o‘tgan asrning 80-yillarida qilgan edi. Lekin u tarjima davr taqozosi bilan chop etilmay qolib ketdi.
Vatandoshimiz Oltinxon to‘ra arab imlosi bilan o‘zbek tiliga o‘girgan Qur’oni karim ma’nolarining tarjimasi mustaqillikning ilk davrlaridayoq o‘zbek kitobxonlariga yetib bordi. Arab imlosini mutolaa qila oladigan kishilar mazkur tarjimadan bahramand bo‘ldilar. Biroq ushbu kitob o‘zbek tilida bo‘lsa-da, arab imlosida ekani ko‘pchilikka qiyinchilik tug‘dirdi.
So‘ngra Shamsuddin Boboxonov o‘zbek tiliga tarjima qilgan Qur’onning oxirgi juzi – Amma porasi, Alouddin Mansurning to‘la izohli tarjimasi chop etildi. Ushbu izohli tarjima avvaliga “Sharq yulduzi” jurnalida muntazam berib borildi. Keyinchalik alohida kitob shaklida bosilib, mutaxassislar uchun qo‘llanma bo‘ldi.
Shuningdek, 1992 yildan boshlab, shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning “Tafsiri hilol”i nashr etila boshlandi. Bu dastlab, Qur’oni karimning oxirgi juzlarini o‘z ichiga olgan edi. Keyinchalik 114 ta suraning barchasi jildlarga bo‘lingan holda “Tafsiri hilol” nomi bilan bosib chiqarildi. Natijada xalqimizning Qur’on ilmlari borasidagi tushunchalarini ortishiga sabab bo‘ldi. Nihoyat shayx Abdulaziz Mansur amalga oshirgan, imom A’zam mazhabi doirasida izohlangan, yangi mukammal tarjima ham nashrdan chiqdi. Ushbu izohli tarjima dastlab 2001 yili, oradan bir oz vaqt o‘tib, aniqrog‘i 2004, 2017 yillari qaytadan chop bo‘ldi. Mazkur nashr bugungi kunda nafaqat islomshunoslik yo‘nalishida tahsil olayotgan talablar uchun, balki ijtimoiy-gumanitar sohalarda izlanishlar olib borayotgan tadqiqotchilarga ham qo‘llanma bo‘lib xizmat qilmoqda.
Bundan tashqari, O‘zbekiston fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti tarjimonlar jamoasining ham Qur’oni karim ma’nolarining ilmiy izohli akademik tarjimasi nashr etildi. Buning e’tiborli tomoni shundaki, kitobning kirish qismida Qur’oni karim tarixiga doir ma’lumotlar ham o‘rin olgan.
Aytish mumkinki, keyingi yillarda o‘zligimizni anglash, muqaddas dinimiz arkonlarini har tomonlama o‘rganish imkoni paydo bo‘ldi. Qur’oni karim ma’nolarning o‘zbek tiliga o‘girilib xalqimizga tuhfa qilinishi xalqimizning ma’naviy hayotida muhim ahamiyat kasb etdi.
Xudoyberdi Saidov
Olmazor tumanidagi “Ibrohim ota” jome masjidi imom-xatibi
manba:nasihat.uz
8 iyul kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari Saudiya Arabistoni Podshohligining O‘zbekistondagi elchisi Yusuf al-Utaybiy boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildilar.
Muloqotda so‘nggi yillarda ikki davlat o‘rtasidagi aloqalar tobora mustahkamlanib borayotgani, ayniqsa, haj va umra ibodatlarini uyushtirish ishlari yangi bosqichga ko‘tarilgani alohida qayd etildi. Xususan, “Haj – 2025” mavsumi har jihatdan muvaffaqiyatli o‘tgani, mutasaddilar sa’y-harakati bilan hojilarga yuqori darajada sharoit va imkoniyatlar hozirlangani, o‘zbekistonlik ziyoratchilar tartib-intizomi, odob-axloqi bilan barchaga namuna bo‘lib, risolagidek toatu ibodat qilganlari e’tirof etildi.
Uchrashuvda tomonlar kelgusida ham diniy-ma’rifiy sohadagi hamkorlikni yanada rivojlantirish, Haj va Umra ziyoratchilariga xizmat ko‘rsatish sifatini oshirib borish kabi masalalarni muhokama qilishdi. Shuningdek, hamkorlikda o‘tkaziladigan ma’rifiy tadbirlar yuzasidan o‘zaro fikr-mulohaza almashildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati