Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhu

08.08.2018   10639   4 min.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhu

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhuning ismi Abdulloh, kunyasi Abu Abdurahmon, otasi Umar ibn Xattob, onasi Zaynab binti Maz’undir. Abdulloh ibn Umar hali balog‘at yoshiga yetmay, otasi bilan Makkada Islomga kirdilar. Badr va Uhud janglariga qatnashish uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ruxsat so‘raganlarida, yoshlari kichkina bo‘lgani sababli ruxsat bermadilar. Lekin Xandaq jangiga chiqqanlar. Ana shu vaqtda Ibn Umarning yoshlari hali o‘n beshdan o‘tmagan edi. Otalari bilan birga Madinaga hijrat qildilar. Yoshlari yigirmaga yetganda Makkani fath etishda ishtirok etdilar.
Abdulloh ibn Umar yoshlik vaqtlaridan taqvodor, iffatli edilar, u kishini Quraysh yoshlari ichida, nafsiga molik kishilardan, deb tanishardi. Kishilar orasida saxiylik va rostgo‘ylik bilan ham mashhur edilar. Alloh yo‘lida haqdorlar uchun bir kunda yuzta tuyani in’om etganlari rivoyatlarda keladi. Doimo yetim va miskinlar bilan birga ovqatlanib yurar edilar. Agar biror ma’raka qiladigan bo‘lsalar, ana shu ma’rakaga faqat yetim va kambag‘allarni taklif qilar edilar. Albatta, bu saxiyliklari faxr yoki maqtov uchun emas, balki Alloh yo‘lida bo‘lar edi. Abdulloh ibn Umar zohidlardan edilar. Dunyoga moyil ham bo‘lmas va unga ortiqcha harakat ham qilmas edilar, balki undan badanlarini to‘sgudek kiyimni, egilgan bellari to‘g‘ri bo‘lgudek taomni umid qilar edilar, xolos.

Ibn Umar kechalari ko‘p namoz o‘qib, doim Qur’on tilovat qilib, Allohni ko‘p zikr qilardilar. Agar ogohlantiruvchi, qo‘rqituvchi oyat eshitsalar, ko‘zlariga yosh yomg‘ir kabi quyilib kelardi. Ibn Umar kechasining ko‘p qismida namoz o‘qib chiqar edilar. Tong saharlarda esa, istig‘for aytib, yig‘lab chiqar edilar.

Ulug‘ zotlardan Tovus rahmatullohi alayhi: «Ibn Umardan ko‘ra taqvoli, Ibn Abbosdan ko‘ra biluvchiroq kishini ko‘rmadim», deydi.

«Lan tanolul birra xatto tunfiquu mimma tuhibbun» («Yaxshi ko‘rgan narsalaringizdan infoq qilmaguningizcha yaxshilikka erisha olmaysizlar») oyati karimasi nozil bo‘lganida Ibn Umar Rumaysa ismli cho‘risini Alloh yo‘lida ozod qildilar va: «Allohga qasamki, dunyoda eng yaxshi ko‘rgan kishim sensan, ozodsan, ketaver», deb aytdilar.

Ulug‘ zotlardan Nofe’ aytadilar: «Ibn Umarga agar dunyo ishlarida biror narsa qattiq bo‘lib qolsa, Rabbilariga yaqin bo‘lar edilar».

Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhu aytadilar:

«Abdulloh ibn Umardan boshqa molu dunyoga moyil bo‘lib ketmagan biror kishini ko‘rmadik».
Kishilar aytishar edi: «Abdulloh ibn Umarning zohidliklari otasidan meros edi. Shuning singari, din ta’limotlarini ham otasidek kasb qilgan edilar. Har bir ishda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga va otasiga ergashar edilar. U zotning qalblari behojatlik bilan to‘lgan edi. Aqllari oliy darajada, ruhlari esa, pok edilar. Agar huzurida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam zikr qilinsa, u zotga bo‘lgan muhabbatlaridan ko‘zlari yoshga to‘lar edi».

Ibn Umarda ulamolarga xos bo‘lgan bir xislat bor edi. Agar insonlar biror narsada johillik qilsalar, ularga adovatlarini zohir qilmas yoki javobni uzib qo‘ymas edilar. Agar bilmaydigan narsalari to‘g‘risida so‘ralsa, darhol bilmayman, deb aytar edilar.
Ibn Umar hammasi bo‘lib, 2630 ta hadis to‘plab, Abu Hurayra roziyallohu anhudan keyingi o‘rinni egalladilar. Ibn Umar hadislarni Abu Bakr Siddiq, Umar ibn Xattob, Usmon ibn Affon, Abdulloh ibn Mas’ud kabi ulug‘ sahobalardan va Oisha hamda Hafsa onalarimizdan rivoyat qildilar. U zotdan Said ibn Musayyib, Hasan Basriy, Ibn Shihob Zuhriy, Ibn Siyrin, Nofe’, Mujohid, Tovus, Ikrima kabi tobeinlar rivoyat qilishdi.
Abdulloh ibn Umar hijratning 73-yili 84 yoshida Makka shahrida bu foniy dunyodan dorulbaqoga rihlat qildilar.

 

O‘MI matbuot xizmati

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   2219   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy

 

Maqolalar