Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Iyun, 2025   |   13 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:37
Shom
19:58
Xufton
21:36
Bismillah
09 Iyun, 2025, 13 Zulhijja, 1446

Ommaviy madaniyat

06.08.2018   6421   3 min.
Ommaviy madaniyat

Mustaqillikning ilk davrlarida G‘arb mam­lakatlari oliygohlarining birida o‘qiyotgan o‘z­bek yigiti bir xonadonda ijarada turardi. Xonadonda keksa qariya va kampirdan boshqa hech kim turmas, bolalari qaysidir shaharda yashar, yilda bir-ikki kelib xabar olsa olar, bo‘lmasa o‘shanga ham vaqt topisha olmasdi. Ularnikida yashab, ularga o‘z farzandidek bo‘lib qolgan o‘zbek yigitining odobi, xizmati, keksalarga hurmatini ko‘rib ajablanishar, yurti haqida so‘rashar edi. Bir kuni qariyalar:

– O‘g‘lim, sening odobing, yurish-turishing, muomalang juda o‘zgacha-da, yurting haqida yana batafsilroq so‘zlab ber, – deb iltimos qili­shibdi.

– Men O‘rta Osiyoning O‘zbekiston degan dav­latidanman, deb o‘zbek xalqining to‘y-tomosha, bayram va urf-odatlarini to‘lqinlanib gapi­rib beribdi yigit.

Uning mamlakatiga bergan ta’rifidan og‘zi ochilib qolgan chol-kampir:

– Ajoyib! Yana ota-onaga hurmat, qarindosh­lar bilan oqibat qanday? – deb so‘rabdilar.

Yigit ota-onaga hurmat, qarindoshlik, bor­di-keldilar haqida yanada to‘lqinlanib gapiribdi.

– Bu gaplarni eshitgan qariya, sen bizning yurtga nima maqsadda kelding o‘zi? – deb so‘radi. Bu savoldan ajablangan yigit:

– G‘arb texnologiyasi, ilmi va ayniqsa, siz­larning milliy madaniyatingizni, xalqin­giz­ning urflarini o‘rganib, xalqimga yetkaz­moq­chi­man.

– Aslo unday qilma, bizning ilmimizni xohlaganingcha ol, texnikamizni o‘rgan, ammo urf va madaniyatimizni xalqingga olib bor­ma, – debdi.

– Nimaga? – dedi yigit.

– Har bir xalqning o‘z urf-odati va mada­ni­yati bor. Bizning madaniyat, mentaliteti­miz o‘zi­mizga mos. Ko‘rib turibsan, bizda qarin­dosh-urug‘­chilik yo‘q, bo‘lsa ham juda oz qoldi. Goho qizi­mizning turmushga chiqib ketganini, o‘g‘limizning oila qurib, farzandli bo‘lgani­ni birovlardan, gazetalardan bilib qolamiz yoki qizimiz telefon orqali xabar beradi. Hayotimiz nihoyatda zerikarli, keksayib kuchdan qolsang, qariyalar uyiga ketasan, nabirang yoki farzandingni sog‘inasan, ular kelsa, yaxshi, lekin kelishmasa-chi. Ularni sog‘inib, umring o‘tib ketadi. Bizni ko‘rishga farzandlarimiz­ning vaqtlari yo‘q. Ishni bahona qilishadi. Biz­dan ko‘ra futbolni ko‘proq yaxshi ko‘rishadi. Biz­larga bir so‘m sarflashmay, res­toran, kazino­larga ming-minglab sarfla­shadi. Sen shu madani­yatni, shu hurmatni xal­qingga o‘rgatmoqchimisan? Mayli yana qaytaraman, texnologiya, taraqqiyot omillariga tegishli qancha ilmni o‘rgansang o‘rgan, ammo ommaviy madaniyatimizni yurtingga olib borma. Agar ayt­ganlarimga amal qilma­sang, bir kun bu ishing uchun pushaymon bo‘lasan! Keksayib yolg‘iz qolganingda, unsiz yig‘laysan! Gapingga qaraganda, O‘zbekiston to‘ylarida osh­lar berilib, qudalar, qarindoshlar yaxshi va yomon kunlarida bir-birining holidan xabar olar ekan. Farzandlar ota-onasini hurmat qilib, xizmatlarini qilisharkan, aka-uka, opa-singil bir-biriga oqibatli ekan. Odamlar tele­fon qilmasdan mehmonga borarkan, bu naqadar ulug‘ baxt. Bu baxt­ni aslo qo‘ldan chiqarmanglar, – dedi qariya.

Azizlar! Ha, bizda dunyoda yo‘q urf-odat­larimiz, go‘zal odobimiz bor. Bularni G‘arbning olomon madaniyatiga aralashtirib, o‘zligimiz­ni yo‘qotib qo‘ymaylik. Hozir yoshlarimiz bizni ayblashlari mumkin, ammo o‘zlari keksalik yoshi­ga yetishsa, suyanchiqsiz, yordamchisiz yolg‘iz qolishsa, bemorligida hech kim holidan xabar olmasa, sharoiti bo‘lsa-da, qariyalar uyida yetti yot bego­nalarning goh shirin, goh achchiq so‘zlaridan dillari og‘risa, o‘zimizning go‘zal madaniyat, millat va o‘zaro oqibatni qo‘msab ho‘ng-ho‘ng yig‘laydilar. Shu bois o‘zimizning milliy libos, madaniyat va ma’rifatimizni aslo qo‘l­dan chiqarmaylik.

“Qasamini buzgan qiz” kitobidan

 

 

Ibratli hikoyalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   11321   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari