Savollarga O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo hay’ati javob beradi.
Savol: Assalomu alaykum. Yangi tug‘ilgan chaqaloq qulog‘iga azon aytilganida qay tarzda aytiladi? O‘ng va chap qulog‘iga alohida aytib chiqiladimi yoki bir marta aytiladimi?
Javob: Va alaykum assalom! O‘ng qulog‘iga azon, chapiga iqoma aytiladi. Bolani qibla tomonga tutib, avval o‘ng qulog‘iga azon, so‘ng chap qulog‘iga iqoma aytiladi.
Savol: Assalomu alaykum. Xavfli, urushadigan sport bilan shug‘ullanaman《MMA》 bu sport islom dinida mumkinmi? Odamlarga ozor yetkaziladigan boks va yana shunaqa sportlarga fikringiz qanday?
Javob: Va alaykum assalom! Islom odamlarning tanasiga emas, hatto qalbiga ozor beradigan ishlardan ham qattiq qaytaradi. Bizning fikrimiz emas, Islomning ko‘rsatmasi so‘raladi.
Savol: Assalomu alaykum. Domla men bir insonga sizga umuman sms yozmayman deb Allohning nomini tilga olib aytganman. Hozirga kelib afsuslanayapman, gapirgan gapimdan endi u inson bilan qanday muloqot qilsam bo‘ladi? U insonga faqat sms yozmayman deganman telefon qilib gaplashsam bo‘ladimi ?
Javob: Va alaykum assalom! Siz kimsizu, u odam kimligi bizga qorong‘u. Orada mahram-nomahramlik masalasi bor-yo‘qligi ma’lum emas bizga. Nomahram odam bo‘lsa, qasam ichmasangiz ham, sms yozish ham, telefon qilish ham mumkin emas. Ota-ona, aka-ukangiz bo‘lsa, qasamingizga tavba qilib, kafforot to‘lab, qayta sms yozish va telefonda ham aloqani tiklashingiz shart.
Savol: Ba’zi yemakxonlar taom yetkazib berishni kechiktirgani uchun buyurtmadan tashqari qo‘shimcha taom taqdim etar ekan. Shu ish joizmi? Agar reklamada qo‘shimcha bepul taom berish emas, balki yetkazib berilgan taomning pulini olmaslik aytilgan bo‘lsa, hukm qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
1. Taomga buyurtma berish bitimi shariatdagi istisno’, ya’ni buyurtma asosida ma’lum mahsulotni tayyorlab berish shartnomasiga to‘g‘ri keladi. Agar savoldagi shart faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida alohida bunday shart qo‘yilmasa, sotuvchi tarafidan berilgan bu va’da joiz hisoblanadi va unga vafo qilishi kerak bo‘ladi.
Agar buyurtma berishda yetkazib berish kechikishi sababli qo‘shimcha taom berish sharti qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Bitimdagi bunday shart moliyaviy jarima sanaladi. Mahsulot tayyorlab berish (istisno’) bitimida sotuvchiga nisbatan moliyaviy jarima qo‘llashga ruxsat etiladi.
Demak, qo‘shimcha bepul taom berish va’da ko‘rinishida bo‘lsa ham, shartnomada aks etgan bo‘lsa ham joiz ekan.
2. Yetkazib berish kechiksa, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida bunday shart qo‘yilmasa, bu ham sotuvchi tarafidan berilgan va’da bo‘ladi va joiz hisoblanadi. Ammo buyurtma berish jarayonida yuqoridagi shart qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Shartnomada esa buyurtma summasidan voz kechish shartini qo‘yish durust emas.
Demak, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik va’da ko‘rinishida bo‘lsa joiz, bitimda shart qilinsa, joiz emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi