Allohga shukrki, mamlakatimizda inson manfaatlarini ta’minlash, aholining talab va ehtiyojlarini qondirish islohotlarning bosh mezoniga aylandi. Diyorimizda diniy sohada amalga oshirilayotgan xayrli ishlar tahsinga sazovorki, o‘zgarishlar va yengilliklardan yurtdoshlarimiz juda ham mamnun. Ayniqsa, muhtaram Prezidentimiz tomonlaridan xalqimiz qon-qoniga singib ketgan Islom dini qadriyatlariga berilayotgan ulkan e’tibor mo‘min-musulmonlarni cheksiz quvontirmoqda.
Shu kunlarda regulation.gov.uz saytiga joylashtirilgan “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilari uchun zamonaviy maktab formasini joriy etish tartibi to‘g‘risidagi NIZOM”ni xalqimiz talab va istaklariga mos shaklda bo‘lishi nuqtayi nazaridan fuqarolar, mutaxassislar va keng jamoatchilik vakillari tomonidan fikr-mulohazalar bildirilmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi muhokamaga qo‘yilgan ushbu NIZOMning 9-bandidagi “O‘quvchilar ta’lim muassasasi binosi ichida bosh kiyimsiz yurishlari lozim” jumlani chuqur mulohaza qilib, xususan, qiz bola bo‘lgan maktab o‘quvchilarini ro‘molda yurishlari masalasida Diniy idoraga juda ko‘p murojaatlar bo‘layotgani sababli Islom dinida bayon etilgan masalalarga asoslangan holda vijdon va e’tiqod erkinligi borasidagi qonun hujjatlariga tayanib, mazkur bandni quyidagicha bayon etishni taklif etadi:
“O‘quvchilarning ta’lim muassasasi binosi ichida bosh kiyimda yoki bosh kiyimsiz yurishlari ixtiyoriydir”.
Shunday ifoda qilinsa, milliy va diniy qadriyatlarimizni hurmat etishga, xalqimizni rozi qilishga va mazkur masalaga huquqiy yechim topishga erishgan bo‘lamiz, inshoalloh.
O‘zligimizga nazar solsak ham, zaminimizda ayol-qizlarning ro‘mol o‘rab yurishi qadim-qadimdan diyorimizda amal qilib kelinayotgan milliy urf-odat ekani va ularning satri avrat talablariga mos kiyinishlari esa ibo-hayo, or-nomus ifodasi ekani ma’lum bo‘ladi. Buyuk tariximizda shoira-yu adibalar Uvaysiy, Nodirabegim, mashhur faqiha Fotimai Samarqandiya, ulug‘ allomalar Imom Buxoriy va Bahouddin Naqshbandning volidai muhtaramalari ilmu ma’rifatda, ibo-hayoda ayol-qizlarimizga o‘rnak, millatimizga faxr-iftixor bo‘lgan mo‘tabar momolarimiz ham o‘z davrida ro‘mol o‘rab, sharqona odob bilan yurishgani hammaga ma’lum.
Demakki, ro‘mol qadim-qadimdan milliyligimiz, o‘zligimizning ham ajralmas qismi bo‘lgan. Shu nuqtayi nazardan, hozirgi kunda ona siymosi tasvirlanganda sipo kiyingan, yengi uzun, satr avrati yopiq, boshiga avval kichkina ro‘mol o‘ragan, ustidan katta ro‘molini yelkalari uzra tashlab olgan ayol siymosi gavdalantiriladi.
Biz muhokama etilayotgan masalada milliy do‘ppi, yoz va qish mavsumlarida kiyiladigan bosh kiyimlar haqida to‘xtalib o‘tirmadik. Chunki, biz masalaning eng dolzarb va nozik jihati haqida so‘z yuritdik.
Tahlillar shuni ko‘rsatdiki, mazkur bandga xalqimiz tomonidan eng ko‘p fikr-mulohaza bildirilib, taklif va tavsiyalar taqdim etildi. Demak, mamlakatimiz aholisining aksariyati bildirilgan talab va istaklarini ijobiy hal etilishini intizorlik bilan kutishmoqda.
Bayon etilganlardan kelib chiqib, taraqqiyotimizning yangi bosqichida, respublikamizda xalqqa xizmat qilish va uni rozi qilish oliy maqsad ekanini e’tiborga olib, mazkur masalani fuqarolarimiz istagan shaklda ijobiy hal etilishini O‘zbekiston musulmonlari idorasi umid qiladi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.
Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.
– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.
So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:
– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;
– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.
Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:
Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.
Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.
Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi.
Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan.
G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari