Bizlarni O‘ziga ibodat qiladiganlardan qilib qo‘ygan Alloh taologa hamdu sanolar bo‘lsin. Hayotning barcha jabhalarida bizlarga namuna bo‘lgan islom minorasini ko‘targan zot Muhammad (sollallohu alayhi va sallam)ga salavot va salomlar bo‘lsin.
Ramazon oyining oxirgi kunlarini o‘tkazmoqdamiz Ramazon kunduzlari ro‘za tutib, tunlarda qoim, bedor bo‘lganlardan Alloh taolo rozi bo‘ladigan oydir. Jannat eshiklari ochilib, shaytonlar zanjirband qilinadigan oydir. Bu oy avvali rahmat, o‘rtasi mag‘firat hamda oxiri do‘zaxdan qutulish bo‘lgan ulug‘ oydir. Bu oy har tunda do‘zaxga kirishi vojib bo‘lgan kimsalarning yuz mingi ozod bo‘ladigan buyuk oydir. Bu oy ro‘zadorlarning nafasi Alloh taolo huzurida miskdan-da xushbo‘y bo‘ladigan muborak oydir. Bu oy Alloh taolo va gunohkorlar o‘tasida aloqa tiklanib gunohlar kechiriladigan oydir. Alloh taolo bandalaridan har bir solih amaldan keyin istig‘for aytishini talab qiladi. Bu borada Qur’oni karimda shunday marhamat qilinadi:
“…Darhol Rabbingizga hamd bilan tasbeh ayting va Undan mag‘firat so‘rang! Zero, U tavbalarni qabul etuvchi zotdir” (Nasr, 3).
“…Allohdan mag‘firat so‘rangiz. Albatta, Alloh kechirimli va rahmlidir” (Baqara, 199).
Ha azizlar, Alloh taolo gunohlarni kechiruvchi zotdir. Mohi sharif Ramazon oyining oxirgi kunu tunlarida barcha narsani biluvchi, olamlar Rabbisiga bog‘lanib, istig‘for va tavba qilish bilan mashg‘ul bo‘lishimiz lozim. Shoyad Alloh taolo gunohlarimizni kechirib, bizlarni yangi tug‘ilgan chaqaloq kabi gunohlardan pok qilsa.
Qur’oni karimda o‘tgan payg‘ambarlarning qavmlariga aytgan quyidagi so‘zlari keltiriladi:
Nuh (alayhissalom):
“Bas, dedimki: «Rabbingizdan mag‘firat so‘rangiz! Albatta, U (bandalariga nisbatan) o‘ta kechirimli zotdir. (Shunda, ya’ni istig‘for aytsangiz) ustingizga osmondan (barakali) yomg‘ir yog‘dirur, sizlarga mol-dunyo, farzandlar bilan madad berur hamda sizlarga bog‘lar (barpo) qilur va sizlarga anhorlarni (ato) qilur” (Nuh, 10-12).
Hud (alayhissalom):
“(Alloh buyuradiki), Rabbingizdan mag‘firat (kechirim) so‘rangiz, so‘ngra Unga tavba qilingiz, shunda (U) sizlarni ma’lum muddat (ajallaringiz oxiri)gacha chiroyli bahra bilan bahramand qilur va har bir fazlli (karamli, saxiy) kishiga O‘z fazlini ato etur…” (Hud, 3).
Sulaymon (alayhissaolom):
«Ey, Rabbim! O‘zing meni mag‘firat qilgin va menga o‘zimdan keyin biror kishiga muyassar bo‘lmaydigan bir mulk (hukmronlik) ato etgin! Sening O‘zinggina Vahhob (barcha yaxshiliklarni ato etuvchi)dirsan»” (Sod, 35).
Ibrohim (alayhissalom) umrlarining oxirida:
“U jazo kuni (qiyomatda) mening xatolarimni mag‘firat etishini umid qilurman”, deganlar (Shuaro, 82).
Alloh taolo Odam (alayhissalom) va ayollari Havvo onamiz gunoh qilib qo‘yganlarida aytgan so‘zlarini Qur’onda shunday marhamat qiladi:
“Ikkisi aytdilar: «Ey, Rabbimiz! Biz o‘zimizga (o‘zimiz) zulm qildik. Agar bizni kechirmasang va bizga rahm qilmasang, biz, albatta, ziyon ko‘ruvchilardan bo‘lib qolurmiz»” (A’rof, 23).
Alloh taolo istig‘for so‘rovchilarga shunday va’da beradi:
“Ularning ichida Siz bo‘la turib, Alloh ularni azoblovchi emas. Ular istig‘for aytib (kechirim so‘rab) turgan hollarida ham Alloh ularni azoblovchi emas” (Anfol, 33).
Alloh taolo barcha insonlarga shuday nido qiladi:
“(Ey, Muhammad!) O‘z jonlariga (gunoh bilan) zulm qilgan bandalarimga ayting: «Allohning rahmatidan noumid bo‘lmangiz! Albatta, Alloh barcha gunohlarni mag‘firat qilur. Albatta, Uning o‘zi Mag‘firatli va Rahmlidir” (Zumar, 53).
Bu oyat Ibn Kasir (rahmatullohi alayh) ta’biri bilan aytganda, kofirlar uchun ham, mo‘minlar uchun ham barobar da’vatdir. Zero, kufr va shirkdan shu dunyoda tavba qilib imon keltirgan kishining tavbasi va imoni qabul qilinishi aniq. Shuningdek, mo‘min bo‘la turib, daryoning ko‘pigidek ko‘p gunoh qilgan kimsaning ham gunohlarini Alloh taolo o‘z fazli bilan kechib yuborishi mumkin ekani ham oyat va hadislardan ma’lumdir (Shayx Abdulaziz Mansur).
Alloh taolo gunoh qilib qo‘yib istig‘for aytib, tavba qilgan bandalarini madh etib shunday deydi:
“Ular biror fahsh ish qilib qo‘ysalar yoki o‘zlariga zulm qilib qo‘ysalar, (darhol) Allohni eslab, istig‘for aytadilar. Vaholanki, gunohlarni faqat Allohgina mag‘firat etar. Yana, ular bila turib, qilmishlarida davom etmaydigan kishilardir. Aynan ularning mukofotlari – Parvardigorlaridan mag‘firat va ostidan anhorlar oqib turuvchi jannat bog‘lari bo‘lib, o‘sha joyda abadiy bo‘lurlar. (Solih) amal qiluvchilarning mukofoti naqadar yaxshi!” (Oli imron, 135-136).
Alloh taoloning rahmati ulug‘ligi va mag‘firati cheksiz ekani hamda chin qalbdan qilingan duolarni qabul qilishi haqida Qur’oni karimda shunday deyiladi:
“U imon keltirgan va solih amallarni qilgan zotlarni (duolarini) ijobat qilur va ularga O‘z fazlidan ziyodalik ato qilur. Kofirlar uchun esa qattiq azob bordir” (Shuro, 25).
“Allohga tavba qilib, Undan kechirim so‘ramaydilarmi?! (Axir,) Alloh kechirimli va rahmli zot-ku?!” (Moida, 74).
“Kimda-kim biror yomon ish qilsa yoki o‘z joniga jabr qilsa, so‘ngra Allohdan kechirim so‘rasa, Allohning (qanchalik) kechiruvchan va rahmli ekanini idrok etadi” (Niso, 110).
Biz Ramazonda tavba qilmasak, qachon tavba qilamiz? Alloh taologa Ramazonda qaytmasak, qachon qaytamiz? O‘z nafsimizni Ramazonda hisob-kitob qilmasak, qachon hisob qilamiz? Alloh taolo qudsiy hadisda: “Ey bandalarim, sizlar tunu kun gunoh qilsalaring ham Men barcha gunohlarni kechiruvchiman. Mag‘firat so‘rang, mag‘firat qilaman”, dedi.
Bugun istig‘for aytiladigan, gunohlardan forig‘ bo‘linadigan, Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘linadigan, do‘zahdan ozod bo‘linadigan oyining oxirgi kunidir. Bu fursatni g‘animat bilib, to‘liq foydalanaylik. Ushbu tunda o‘zimizni do‘zahdan qutqaraylik, namozni, tavba va istig‘forni ko‘paytiraylik, yaxshiliklarga shoshilaylik. Kim katta gunoh qilgan bo‘lsa, shu kunda afv qilinadi. Kim yomonlik qilgan bo‘lsa, bugun kechiriladi. Kelinglar, bugun Rabbimizdan mag‘firat qilishini so‘raylik, iltijo qilaylik. Kim bu kundan foydalanmasa pushaymon va ko‘p nadomat qiladi.
Alloh taolo bizlarga dunyo va oxiratda saodatni nasib qilsin. Umrning har soniyasini g‘animat biladiganlardan qilsin. Alvido ey Ramazon. Alvido ey taroveh, Alvido ey rahmat oyi.
Bahriddin PARPIYEV
Bir kuni Fath ibn Xoqon xalifa Mutavakkilning huzuriga kirdi. Xalifa jim o‘tarar va bir narsa haqida chuqur o‘ylardi. Fath bu jimlikni buzib: “Nimalar haqida o‘ylayapsiz, ey mo‘minlar amiri?” – deya so‘radi. Xalifa: “Men yer yuzida turmushi eng farovon kishi kim ekan?” deb o‘ylayotgan edim”, dedi. Fath bo‘lsa: “Dunyoda eng faravon hayot kechirayotgan kishi siz-da! Allohga qasamki, u – sizsiz!” – dedi. Xalifa: “Yo‘q! Men emas. Keng hovlisi, soliha ayoli, qobil farzandlari va yetarli rizqi bo‘lgan kishi – hayoti eng faravon odamdir”, dedi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham: “To‘rt narsa baxtning belgisidir: soliha ayol, keng turar-joy, solih qo‘shni, yaxshi ulov. To‘rt narsa esa badbaxtlik belgisidir – yomon xotin, yomon qo‘shni, chatoq ulov, tor xonadon”, deganlar.
Ba’zilar baxtni mashhurlikda, molu davlatga ega bo‘lishda deb biladilar. Bu dunyoda Allohning muxlis bandalarigina his qiladigan saodat ta’mini totish baxtiga musharraf bo‘lmagan holda yashab o‘tadilar.
Oriflardan biri: “Podshohlar bizda qandayin baxt borligini bilganlarida edi, unga yetishish uchun bizga qarshi qilich ko‘tarib jang qilishardi”, deydi.
G‘alaba bilan saodat orasida katta farq bor. G‘alaba bu – o‘zingiz istab turganning ustidan zafar qozonish bo‘lsa, nening ustidan g‘olib bo‘lsangiz, u sizning xohishingizga mansub bo‘lmog‘i chin saodatdir.
Oskar Uayld[1]ning shunday gapi bor: “Baxt faqatgina unga bir nechta kishilar bilan birga yetishsang haqiqiy bo‘ladi. Og‘riq, azob ham faqatgina bir o‘zingning boshingga tushsa alamli bo‘ladi. Saodat – boshqa kishilarni baxtli qilishdir”.
Olmon fizigi Maks Plank: “Saodatni muhofaza qilish uchun uni boshqalar bilan bo‘lishishing kerak”, degan.
G‘arb mutafakkirlaridan yana biri: “Tajribamdan o‘tgan narsa shuki, eng buyuk baxt – yaxshilikni yashirincha qilganimdan keyin kutilmaganda bu yaxshiligim odamlar qulog‘iga yetib borishini ko‘rishim”, degan edi.
Ingliz yozuvchisi Uilyam Somerset Moem[2]: “Biz ulg‘ayib borarkanmiz saodat – olishda deb o‘ylardik, keyinchalik bildikki, baxt – berishda ekan”, deydi.
Baxt – boshqalarga tortiq qilish va yaxshi ishlarni amalga oshirishda mujassam. Baxt birovdan narsa olish va o‘zganing qo‘liga qarashda emas.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] To‘liq ismi: Oskar Fingal O’Flaerti Uills Uayld. 1854 yilda Dublin shahrida tug‘ilgan. Shoir, dramaturg, ssenarist. 1900 yil 30 noyabrda 46 yoshida Parijda vafot etgan.
[2] 1874 yil 25 yanvarda Fransiyada tug‘ilgan. 1965 yil16 dekabrda Nitssa shahrida vafot etgan. 1897 yilda chop etilgan “Lambetlik Liza” romani bilan mashhur bo‘lgan.