ESLATMA!
Hijriy sana hisobida kecha kunduzdan avval kelishini inobatga olsak, 27-kecha Ramazon oyining 26 dan 27-kuni o‘tar kechasidir. Joriy milodiy 2018 yil hisobi bo‘yicha Qadr kechasi 11 iyundan 12 iyunga o‘tar kechasiga to‘g‘ri keladi. Inshoalloh.
“Laylatul Qadr” – qanday kecha?
Bu kecha – “belgilash kechasi”, ya’ni yil davomida turli amal, hukm, rizq, taqdir belgilanadigan kechadir.
Bu kecha «... ming oydan yaxshiroqdir» (Qadr, 3).
1000 oy – 84 yilga teng.
84 yil – 30000 kunga teng.
Qadr kechasining bir soati – 3780 kunga teng.
Bu kechaning bir daqiqasi – 63 kunga teng.
“Laylatul Qadr” kechasi qachon bo‘ladi?
Abul Oliya (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Bir a’robiy kimsa Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)ning huzurlariga kelib, “Laylatul qadr qachon bo‘ladi?” deb so‘radi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Laylatul qadrni Ramazonning ilk va eng so‘nggi hamda toq kechalaridan izlanglar!” dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Oysha (roziyallohu anho) rivoyat qilgan hadisda esa Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Laylatul Qadrni Ramazonning oxirgi o‘n kunligining toq kunlarida kutinglar”, deganlar.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) qadr kechasi borasida: “U 27 yoki 29-kechadir. ushbu kecha yerda farishtalar soni toshchalardan ham ko‘p bo‘ladi”, dedilar (Imom Ahmad rivoyati).
Bu kechaning qanday alomatlari bor?
Ibn Xuzayma Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qiladi: Nabiy (sollallohu alayhi va sallam): “U ochiq va issiq ham, sovuq ham bo‘lmagan kecha. Uning tongida quyosh qizg‘ish, zaif bo‘lib chiqadi”, dedilar.
Bu kecha Alloh taoloning amri bilan farishtalar har bir osmondan va “Sidratul muntaho”dan (ya’ni, Jabroil (alayhissalom) maskanidan) yerga tushishadi, tong otguncha insonlar haqiga duo qilishadi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bu kechani qanday o‘tkazar edilar?
Oysha onamiz (roziyallohu anho) rivoyat qiladilar: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Ramazonning oxirgi o‘n kunligi kelsa, kechalari uxlamas edilar va uydagilarni ham ibodat qilishga uyg‘otar edilar”, dedilar.
Bu kecha qanday amallarni ado etish lozim?
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim xuftonni jamoat bilan o‘qisa, u tunning birinchi yarmini qoim qilibdi, kim bomdodni jamoat bilan o‘qisa, qolgan qismini ham qoim qilibdi”, deganlar. Shunga ko‘ra, qadr kechalarida ushbu ikki namozni jamoat bilan o‘qishga astoydil harakat qilishi darkor.
Oysha onamiz (roziyallohu anho) rivoyat qiladi: “Yo Rasululloh agar Qadr kechasini topishga muvaffaq bo‘lsam nima deb duo qilay”, dedilar. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) “Yo Alloh, albatta, Sen kechirguvchisan, kechirishni yaxshi ko‘rasan. Meni (gunohlarimni) kechirgin, deb aytgin dedilar” (Imom Termiziy).
Bu namozning eng ozi ikki rakat, o‘rtachasi 100 rakat, ko‘pi esa toqat yetgunicha o‘qiladi. “Alloh rizosi uchun nafl namoz o‘qishni niyat qildim”, deb niyat qilinadi.
1-rakatda bir marta Fotiha va uch marta Qadr surasi o‘qiladi.
2-rakatda bir marta Fotiha, uch marta Ixlos surasi o‘qiladi. “Attahiyotu”, salovat va duolardan so‘ng salom beriladi.
3- va 4-rakatlar ham ayni shaklda o‘qiladi. 100 rakat o‘qiladigan namoz ham xuddi shunday o‘qiladi.
Namozdan so‘ng bir marta tashriq takbiri aytiladi: “Allohu akbar, Allohu akbar, la ilaha illallohu vallohu akbar. Allohu akbar va lillahil hamd”. So‘ngra yuz marta Qadr surasi, 100 marta “Alam nashrok...” surasi o‘qiladi. Bundan keyin esa “Qadr” duosi 100 marta qaytariladi.
Bu kecha gunohlar mag‘firat qilinadi?
Abu Hurayra (roziyallohu anhu) rivoyat qiladilar. Nabiy (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Laylatul Qadr kechasini imon va ixlos bilan bedor o‘tkazsa, uning shu kechagacha qilgan gunohlari mag‘firat qilinadi”, dedilar.
Alloh taolo bu oyda xolis niyatlar bilan tutayotgan ro‘zalarimizni, kechalari qoim turib ado etayotgan taroveh namozlarimizni va xatmu Qur’onlarimizni O‘zining lutfu karami ila qabul qilsin. O‘zi duolarni ijobat qiluvchi va gunohlarni mag‘firat qiluvchi Zotdir.
Duolaringizda bizni ham unutmang.
Davron NURMUHAMMAD
tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Avvallari bu savol o‘rtaga tashlanmagan, chunki nikoh to‘yi kimning zimmasida ekanini hamma yaxshi bilgan va unga amal qilgan. Hozir ham ko‘pchilik jamiyatlarda, hatto musulmon bo‘lmagan xalqlarda ham to‘yni er taraf qiladi. Agar «Nikoh to‘yini kelin taraf qilishi kerak» degan gap aytilsa, ularning hushi boshidan uchib ketishi turgan gap. Ayniqsa, «Osh qiz tarafda bo‘ladi. Kuyov taraf, holiga qarab, kelin taraf qilgan to‘y oshiga ikki yuz elliktagacha, ba’zida undan ham ko‘proq odam olib keladi. Agar kelin taraf ularni yaxshiroq kutib olmasa, baloga qoladi», deyilsa, mutlaqo ishonishmaydi. Ha, shariat ko‘rsatmasiga amal qilmaslik oqibatda inson tabiatiga to‘g‘ri kelmaydigan ana shunday narsalarni qilishgacha olib boradi.
Aslida, nikoh to‘yini qilish er tarafning vazifasi. Bunga hujjat ham bor, dalil ham bor:
1. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam onalarimizga uylanganlarida barcha holatlarda, o‘sha vaqtning imkoniyatidan kelib chiqib, o‘zlari nikoh to‘yi qilganlar. Birorta onamizga: «Otangga ayt, to‘y qilib bersin», demaganlar. Zotan, o‘zini er bilgan odamga bu gapni aytish ordir.
2. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uylangan erkak sahobalarga nikoh to‘yi qilishni buyurganlar. Bunga yuqorida o‘tgan Abdurrohman ibn Avf roziyallohu anhu xususidagi hadis misol bo‘ladi.
3. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nikoh to‘yi qilishni, kambag‘al bo‘lsa ham, o‘z kuyovlari Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhuga topshirganlar.
«Ertasiga Ali ibn Abu Tolib kelib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinroq joyga turdi va u zot eshitadigan qilib:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qizlariga sovchilik qilmoqchi bo‘lgan edim. O‘zimning biror narsam ham yo‘q edi. Ammo yaqinlik va mehrlaridan umidvor bo‘lib so‘ragan edim», – dedi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam darhol buni mulohaza qildilar va u kishiga og‘ir botmaydigan qilib:
«(Mahrga) biror narsang bormi?» – dedilar.
«Yo‘q, yo Rasulalloh», – deb javob berdi Ali.
«Hutamiyya sovuting qani?» – dedilar.
«O‘zimda, yo Rasulalloh», – dedi.
«Bo‘lmasa o‘shani ber», – dedilar.
Ali ibn Abu Tolib sovutni olib keldi.
To‘y kechasi bo‘lganida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kuyov bo‘lmish Ali ibn Abu Tolibga:
«Ey Ali, kelinga bir to‘y ham qilmoq kerak», – dedilar.
Shunda Sa’d ibn Mu’oz roziyallohu anhu:
«Menda bir qo‘chqor bor!» – dedi.
Ansoriylardan bir guruhi bir necha so’ jo‘xori jamlab kelishdi. Ana o‘sha narsalardan to‘y ziyofati uyushtirildi...»
4. Islom ummati va ulamolar jumhurining ijmo’i.
Nima uchun nikoh to‘yi qilish erkakka yuklatilgan?
Avvalo, erkakka erkak bo‘lganligi uchun nikoh to‘yi qilish yuklatilgan. Zotan, yangi qurilgan oila uning nomidagi oila bo‘ladi. Mazkur oilaning boshlig‘i aynan erkak bo‘ladi. Xotini qilib bergan to‘y erkakka sharaf emas, or-nomus bo‘ladi.
Ikkinchidan, bir qiz ota-onadan tug‘ilib, ularning tarbiyasini ko‘rib, endi voyaga yetganda ularni va boshqa oila a’zolarini tashlab, boshqa tarafga yolg‘iz o‘zi borib, yangi oilaga a’zo bo‘lishga rozi bo‘lishining o‘zi kuyov va uning oilasi uchun sharafdir. Bu bilan, kuyov va uning oilasining jamiyatdagi obro‘si oshadi. Bunga esa, aynan kelin sababchi bo‘ladi. Shuning uchun ham kuyov taraf kelinning sharafiga to‘y beradi.
"Baxtiyor oila" kitobidan