Bolaligimda, bir sehrli kechada laylak uchib kelishi, u uchib o‘tayotganda inson nimani ushlasa, o‘sha narsa oltinga aylanib qolishi haqidagi rivoyatni eshitganimdagi hayrat va hayajonni hozir ham tasvirlab bera olmayman. Hatto, bir ayol laylakning uchib o‘tishidan cho‘chib ketib, beshikdagi bolasini ushlab, beshik ustiga yopirilgan. Shunda uning bolasi tillaga aylanib qolgan.
Endi bilsam, g‘amxo‘r onalarimiz balki o‘shanda bizga tushunarli bo‘lishi uchun, bizning tilimizga tushib “Laylatul qadr” so‘zidan laylak haqidagi cho‘pchakni, u kecha “ming oydan yaxshi” bo‘lganidan ushlagan narsasi oltinga aylanishi haqidagi rivoyatni to‘qib, shu bilan bizning bu – Buyuk Qadr kechasiga munosabatimizni shakllantirgan, muhabbatu hayratimizni oshirgan ekanlar.
Mana yillar o‘tib, ulg‘aygan bo‘lsakda, qadr kechasi kirib kelayotganda o‘sha laylak haqidagi buvilarimizning rivoyatlari ongimizda bir chaqnab o‘tadi. Ehtimol, bu noto‘g‘ri yondashuvdir. Biroq bolaning qalbiga bu kechaning qadrini muhrlashning bundan zo‘r yo‘lini topolmaysiz. Bugun qadr kechasining mohiyatini to‘liq anglagan bo‘lsakda, bu kechaning qadri bizning ongimizda buvilarimizning o‘sha rivoyatlari bilan jonlalanadi, jozibalanadi. Qalbimiz o‘sha bolaligimizdagidek beg‘ubor, niyatlarimiz pok bo‘lib kechaga kiramiz. Ehtimol o‘zga millat (mamlakat) musulmonlari ongida qadr kechasi bunday go‘zal gavdalanmas?!
Endi Qadr kechasi mohiyatini yana bir bor eslaylik! Avvolo bu kecha oylarning sultoni – Ramazon ichida keladi. Bu kechada Qur’oni Karim to‘lig‘icha nozil bo‘lgan. Quroni karimda uning ming oydan yaxshi kecha ekanligi haqida yozilgan. Ramazon oyi payg‘ambarimiz s.a.v.ga ilk vahiy kelib, “Alaq” surasining dastlabki 5 oyati nozil bo‘lgani, bashariyatga islom dini yuborilgani bilan muqaddas sanalsa, eng muqaddas oydagi bu kecha inson taqdiriga bog‘liqligi bilan – eng buyuk kecha.
Kechaning Qur’oni Karimda keltirilgan arabcha nomi “Laylatul Qadr” bo‘lib “Layl” so‘zi “tun, kecha” ma’nolarini anglatadi. “Qadr” esa “Qadr-qimmat, boho, taqdir, o‘lchov” ma’nolarini bildiradi. Musulmonchilikda inson taqdiri azaldan, Yaratgan tomnidan belgilab qo‘yilganiga imon keltiriladi. Bu kechada Egamiz olamning keyingi yilgi shu kechagacha bo‘lgan taqdirini – hayotning achchiq-chuchugini, pastu balandini belgilaydi. Bu – taqdir kechasi.
Qadr kechasi qachon bo‘lishi aniq aytilmagan. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) “Qadr kechasini ramazon oyining oxirgi o‘n kunligidan izlang” deganlar. Ulamolar manbalarni tahlil qilib, bu kecha ramazonning 26-dan 27-ga o‘tar kechasi yuz berishiga ittifoq qilganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan bu kecha aynan qaysi kunda yuz berishini so‘rashganida, u zot “Albatta aytardimu, aytsam odamlar boshqa kechalarda namoz o‘qimay qo‘yadilarda” deb javob berganlar.
Yana, Payg‘ambar (s.a.v.)dan qadr kechasida nima bilan mashg‘ul bo‘lish lozimligi to‘g‘risida so‘rashganda, ul zot “Parvardigorim! Sen kechirimli, saxiy zotsan! Kechirishni sevasan! Biz (bandalaring)ni (O‘zing) kechir!” deyish kerakligini aytganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning o‘zlari ramazon oyida va boshqa vaqtlarda mashhur “Robbana, atina...”, yani, “Robbim! Bu dunyoda yaxshilik nasib qil! Oxiratda yaxshilik nasib qil! Do‘zax azobi(ng)dan asra!” duosini eng ko‘p o‘qiganlar.
Bu kechada namoz o‘qish, jo‘shqin ibodat va duo bilan mashg‘ul bo‘lish tavsiya qilinadi.
Hadisi sharifda “Kim qadr kechasini chin ixlos bilan o‘tkazsa, hayoti davomida qilgan barcha gunohlari kechiriladi” deyilgan.
Qadr kechasi – buyuk kecha! Chin dildan bu kechani topaman desak, albatta, uning xususiyatlari bizga ayon bo‘ladi. Xususan, Qadr kechasi boshlanadigan kunning tongida quyosh nuri kuchli bo‘lmaydi, ammo kechaning o‘zi munavvar bo‘ladi. Kechasi havo mo‘tadil bo‘ladi, mayin shabada esadi. Inson qalbi yumshaydi, taskin topadi. Chin dildan toat-ibodat qilganimizda kechaning fazilati va barokoti inganini his qilamiz. Bu kechada osmondan Jabroil (a.s.) boshchiligida son-sanoqsiz farishtalar yer yuziga tushganini, zamin go‘yo ularga torlik qilayotganini, tongga qadar farishtalar bizga salom aytayotganini his qilamiz. Mana shu – qadr kechasi! Bizga momolarimiz “Laylak” rivoyati bilan tushuntirgan, Yaratganning bebaho ne’matlariga noil bo‘linadigan sehrli kecha!
Qadr kechasida duo qilaylik: Parvardigoro! Sen kechirimli, saxiy Zotsan! Kechirishni sevasan! Bizni, o‘tganlarimizni O‘zing avf et! Dunyo va oxiratda yaxshilik nasib qil! Do‘zax azobi(ng)dan asra! Roziligingdan, jannatingdan, didoringdan umidvormiz! O‘zing qulim de!
Muhammadamin NASRIYEV
Toshkent islom instituti xodimi
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
