Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyun, 2025   |   19 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:39
Bismillah
15 Iyun, 2025, 19 Zulhijja, 1446

Ijtimoiy tarmoqlarning foyda va zararlari

09.06.2018   13938   6 min.
Ijtimoiy tarmoqlarning foyda va zararlari

Bugungi kunda odamlar, asosan, yoshlar feysbuk, telegram, odnoklassiki, instagram, tvitter, vkontakte kabi ijtimoiy tarmoqlardan foydalanmoqdalar. Bularning ichida feysbuk, telegram, tvitter va instagram juda ommalashdi. Aslida ijtimoiy tarmoqlar ilk bor 1995 yilda paydo bo‘lgan. Rendi Konrad ismli shaxs Classmates.com saytini ishga tushiradi. Dunyoning turli burchaklarida ta’lim olayotgan yoshlar bir-biri bilan tanishishi, do‘stlar o‘zaro bir-birini topib, hol-ahvol so‘rab turishlari uchun mazkur sayt tashkil etilgan edi. Bu sayt o‘sha paytda talabalar, yoshlar tomonidan qiziqish bilan kutib olingan.

Bugungi kunga kelib ijtimoiy tarmoqlar bilan bir qatorda ulardan foydalanuvchilar soni ham ko‘paydi. Bugungi kunda saytlarga kiruvchi, internetdan foydalanuvchilarning uchdan ikki qismi mazkur tarmoqlardan foydalanadi. Albatta, bu tarmoqlarning foydali va zararli tomonlari bor. Quyida shularni keltirib o‘tamiz.

 

Foydalari

  1. Ijtimoiy tarmoqlar ma’lumot olishning eng oson va qulay manbaidir. U jurnalistlarga ko‘p yordam beradi.

 

  1. Talabalarga, tadqiqotchilarga va boshqa qiziquvchilarga ham ko‘p yordami tegyapti. O‘zlariga kerakli materialni qaysidir davlatning qo‘lyozmalar fondidan yoki muzeyidan so‘rash, rasmini ko‘chirib olish, soha mutaxassisi bilan gaplashib, ilmiy xulosalar berishda qulaylik tug‘diryapti.

 

  1. Fuqarolarning jurnalistik mahoratlarini yuzaga chiqaryapti. Bir inson o‘z shahrida bo‘lgan voqeani rasmga oladi va uni o‘z sahifasiga sharhi bilan joylaydi. Mazkur maqolani boshqalarga ham yuboradi. Yuborilganlar orasida axborot saytlari ham bo‘lishi mumkin. Professional jurnalistlar bora olmagan joylarga o‘sha yerlik kishilar borib, voqeani rasm yoki videoga olib, tarmoqda e’lon qilmoqdalar. Bu esa jurnalistlarga qo‘l kelyapti.

 

  1. Ijtimoiy tarmoqlar Alloh taoloning diniga da’vat qilish vositalaridan biriga aylandi. Diniy idora va uning tizimidagi masjid, madrasa, ilmiy tadqiqot markazlari va ziyoratgohlarning rasmiy veb-saytlari ijtimoiy tarmoqlarda o‘z sahifalarini ochib, o‘sha orqali xalqimizga va butun dunyodagi o‘zbekzabon musulmonlarga diniy-ma’rifiy ma’lumotlarni yetkazish imkoniga ega bo‘lyaptilar. Qolaversa, ko‘plab imom domlalarimiz tarmoqlarda o‘z sahifalarini tashkil etib, xalqimiz ma’naviyatini yuksaltirishga xizmat qiladigan ma’lumotlarni taqdim etib, dinimizni sof holda yetkazish ishiga katta hissa qo‘shmoqdalar.

 

  1. Faqirlar, boquvchisini yo‘qotganlar, bemorlarga moddiy ko‘mak berish maqsadida e’lonlar berish, xayriya tadbirlari tashkil etish, yoshlarni uyushtirish, imkoniyati bor kishilarni shu ishga jalb etishda ijtimoiy tarmoqlarning o‘rni katta. Bunga misol qilib “Saxovat” ko‘mak guruhini keltirishimiz mumkin.

 

  1. Maslahat so‘rash maydoni. Turli kasb vakillari o‘zlariga tegishli mavzularda tarmoq foydalanuvchilaridan maslahat so‘raydilar va kerakli maslahat va g‘oyalar oladilar.

 

  1. Do‘stlar orttirish. Ko‘plab insonlar ushbu tarmoqlar orqali o‘zlariga do‘stlar orttiradilar. Keyinchalik hatto o‘sha do‘stlar bilan hayotda ko‘rishib, do‘stliklarini davom ettiradilar.

 

  1. Xotirani tiklash. Ijtimoiy tarmoqlar xotiralarni tiklash uchun ham qulay imkoniyatdir. Ko‘pchilik foydalanuvchilar maktab davridagi rasmlarini bir-birlariga ulashib, yoshliklarini eslashadi, sinfdoshu kursdoshlari bilan topishishadi. Hatto bordi-keldi to‘xtab qolgan, boshqa yurtlarda yashovchi qarindoshlar bilan topishish mumkin.

 

 

Zararlari

  1. Axloqsizlik, fahsh, buzuqlikni targ‘ib qiluvchi saytlar va ularning sahifalari keng yoyilgani.

 

  1. Mish-mish, yolg‘on, uydirmalar, buzg‘unchi g‘oyalar, soxtalashtirish, tarafkashlikning yoyilgani. Ayrim foydalanuvchilar o‘z sahifalariga soxta rasmlar qo‘yib olishi, ma’lumotlarni soxtalashtirishi, asosi yo‘q, yolg‘on xabarlarni tarqatishi, bir guruhdagi kishilar o‘zlariga teskari fikr bildirgan tarafga (aslida barchalari musulmonlar) nisbatan murosasiz munosabatda bo‘lishlari, faqat o‘zlarining fikrlarini haq deb, boshqalarning fikrini mensimasliklari bunga misol bo‘ladi.

 

  1. E’lon qilingan ayrim maqolalarda ishonchli manbalarning yo‘qligi, qaysi kitob yoki saytdan olinganligi, kim yozganligi haqida ma’lumotning yo‘qligi, birovlarning haqlarini poymol etish, ularning yozgan maqolalarini o‘zlashtirib olib, ma’naviy, intellektual huquqlarning buzilishi sodir bo‘lishi.

 

  1. Ushbu tarmoqlarda insoniy aloqalar zaiflashadi, yuzma-yuz ko‘rishish bo‘lmagani uchun o‘zaro mehr kamayadi, voqelikdan uzilib qolish yuz beradi, oilaviy ahillikka, er-xotin o‘rtasidagi totuvlikka salbiy ta’sir qiladi. Ijtimoiy tarmoqlarga e’tiborni qaratib, oilasiga, ayoliga, ota-onasiga, farzandlariga vaqt ajratolmaslik natijasida o‘rtaga sovuqchilik tushadi.

 

  1. Tarmoqlardan noto‘g‘ri foydalanish vaqtning isrof bo‘lishiga, keragidan ortiq foydalanish esa, unga o‘rganib qolishga sabab bo‘ladi. Keyin unday kishilar xuddi tamaki, spirtli ichimlik, nos va giyohvand moddalarga o‘rganib qolgan kimsalarga o‘xshab internetsiz, ijtimoiy tarmoqlarsiz turolmaydigan bo‘lib qoladi.

 

  1. Tarmoqlarga qattiq berilish oqibatida namoz, Allohni zikr qilish, silai rahm, qo‘shniga yaxshilik qilish, farzand tarbiyasi, ayoliga go‘zal munosabatda bo‘lish, ota-onaga yaxshilik qilish, ustozlar, bemorlar holidan xabar olish, janozada qatnashish kabi muhim ibodat va vazifalar qolib ketadi.

 

  1. Maqtanchoqlikning yoyilgani. Tarmoq foydalanuvchilari kiygan kiyimlari, yegan ovqatlarini o‘z sahifalariga joylashtirishlari oqibatida maqtanchoqlik, barchaning e’tiborida, diqqat markazida bo‘lish xohishi kuchayib, kambag‘al, nochor ahvolda yashayotganlarning his-tuyg‘ulari e’tiborga olinmaydigan kayfiyat yuzaga keladi.

 

  1. Turli oqimlar o‘z mafkuralarini yoshlar ongiga singdirish uchun ijtimoiy tarmoqlardan keng ko‘lamda foydalanmoqdalar. Bu ham yoshlar, umuman, dindan, diniy ma’rifatdan yaxshi xabardor bo‘lmagan kishilarni sof aqidadan og‘ib ketishiga, fiqhiy mazhablar borasida noto‘g‘ri fikr va tushunchaga ega bo‘lishiga sabab bo‘lmoqda.

 

  1. Ahli ilm, imom, ulamo kishilar haqida bo‘hton uyushtiruvchi, ularni obro‘sizlantirishga urinuvchi guruhlarning ko‘pligi. Ulamolar, imom domlalarni yaqindan tanimagan, ular haqida aniq ma’lumotga ega bo‘lmagan kishilar mazkur bo‘htonchi guruhlarning ta’siriga tushib, so‘zlariga ishonib, ulkan gunoh bo‘lgan – g‘iybat balosiga mubtalo bo‘lmoqdalar.

 

Alloh taolo barchamizga ijtimoiy tarmoqlardan oqilona foydalanishimizni nasib etsin!

 

 

mawdoo3.com sayti materiallari asosida

Nozimjon Iminjonov tayyorladi

Boshqa maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   6774   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy