Ramazon! Aytilishi oson, muddati naqadar oz, bir yilda bir mehmon.
Ramazon! Bir yilda bir kelasanu, lekin biz gunohkor, osiy bandalarning bir yil ichida yig‘ilib qolgan qanchadan-qancha gunohlarimiz, xatolarimiz va kamchiliklarimizni kechirilishiga sababchi bo‘lasan.
Ramazon! Senga ta’rif berish mening qo‘limdan kelmaydi, chunki sening tarifingni Alloh taolo bergan: «Ramazon oyi – odamlar uchun hidoyat (manbai) va to‘g‘ri yo‘l hamda ajrim etuvchi hujjatlardan iborat Qur’on nozil qilingan oydir...» (Baqara, 185).
Ramazon! Qadring shunchalar balandligidan ikki dunyoimiz saodati bo‘lgan Kalomulloh sening bag‘ringda nozil bo‘ldi. Darajangni yuksakligidan bizni gunohlar xorligidan, do‘zax olovidan himoya qiluvchi, shaytoni-la’inning ustidan g‘alaba garovi, jismimiz zakoti, jannatga elituvchi ko‘prik, ibodatini faqatgina O‘ziga xoslagan, mukofotini ham faqat O‘zi berguvchi amal, ya’ni ro‘za aynan senga xoslandi.
Ramazon! Senga qanday ta’rif berayki, suyukli habibimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) bizga xabarini bergan go‘zal ta’riflardan ortiq. Uzot (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Ramazon ro‘zasini imon, ishonch bilan va savobidan umid qilib tutsa oldingi gunohlari mag‘firat qilinadi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Ramazon! Sening hurmatingdan jannatlar jilolanadi, jahannam eshiklari yopiladi, shaytonlar kishanlanadi. Qadringni balandligini madh etuvchi hadislar, xushxabarlar shu qadar ko‘pki, ulardan ortib qanday ta’rif berishni bilolmay xayronman. Agar menga sen uchun bir dona ta’rif berish kerak bo‘lganda senga “mo‘minning mavsumi” degan ta’rifni bergan bo‘lardim. Chunki suyukli payg‘ambarimizning quyidagi birgina hadisi shariflari senga bunday ta’rif berishimga sabab bo‘ldi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytdilar: “Kim Ramazon oyida zikr majlislarida hozir bo‘lsa, Alloh taolo uning xar bir qadamiga bir yillik ibodatning savobini yozadi va qiyomat kuni Arshning soyasida men bilan birga bo‘ladi. Kimki Ramazon oyida jamoat namozlarida bardavom bo‘lsa, Alloh taolo har bir rakatiga nurdan bo‘lgan bir shaharni beradi. Kim bu oyda ota-onasiga qo‘lidan kelgancha yaxshilik qilsa, Alloh taolo u bandaga muloyimlik va rahmat nazari bilan qaraydi va men uning kafili bo‘laman. Qaysi bir ayol Ramazon oyida o‘z erining roziligini talab qilsa, u uchun Alloh taoloning huzurida Maryam va Osiyo (roziyallohu anhum)larning savobiga ega bo‘ladi. Ushbu oyda kimki bir musulmonning bir hojatini chiqarsa, Alloh taolo uning ming-minglab hojatlarini ravo qiladi. Kimki Ramazon oyida muhtojga xayru saxovat qilsa Alloh taolo unga mingta yaxshilik yozadi, uning minglab gunohlarini o‘chiradi va uning darajotini ming pag‘ona ko‘taradi” (“Nuzxatul-majolis” kitobi).
Yana qanchadan-qancha ta’riflaring, sifatlaring, raxmatlaring va biz bilmagan sirlaring borki, ularni zikr qilishga zabonimiz, yozishga qalamimiz, sanashga sanoqlarimiz, o‘zgalarga yetkazishga ilmimiz yetmaydi. Qo‘limizdan kelgani shu ozgina ibodat, Robbimizga itoat, yaxshiliklaringdan umidvorlik, sening dunyolarga sig‘mas hurmatingni saqlash hamda Robbimizning bizga yuborgan bir oylik mehmoni oldida mezbonlik burchimizni chiroyli ado etish xolos.
Ramazon! Xar yilgidek bu yil ham sening iforingga chanqoq bo‘lgan do‘stlaringni suyuntir, qalblariga orom ber. Sening hurmatingni saqlagan, sendan unimli foydalangan, sen tufayli o‘ziga jannatni vojib qilib olgan har bir inson ikki dunyoda aziz bo‘lsin. Kimki senga yetsayu, sening qadringni bilmasa, hurmatingni saqlamasa, sen buyurgan amallarni qilib, sen qaytargan ma’siyatlardan qaytmagan holda, o‘ziga jannatni vojib qilolmasdan seni o‘tkazib yuborsa, uning burni yerga ishqalansin.
Mamatqulov Jaloliddin
Uchko‘prik tumani “Shox muqaddam” jome masjidi
imom-xatibi
Islomov Yorbek
Uchko‘prik tumani “Shox muqaddam” jome masjidi
imom noibi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Aksar diyorlarda ota-onaga yaxshilik qilish Islom shariati buyurganchalik farz va vojiblik darajasida emas. Biroq, hozirda ba’zi yoshlar “Ota-onaga itoat qilish mustahab, bu ish bizning ustimizda farz, majburiyat emas”, deb tushunadigan bo‘lib qolishdi.
Axir, Alloh taolo ota-onaga yaxshilik qilishni O‘ziga ibodat qilishdan keyinga qo‘ymadimi?! Alloh taolo aytadi: «Allohga ibodat qilinglar va Unga hech narsani sherik qilmanglar! Ota-onangizga esa yaxshilik qilinglar! Shuningdek, qarindoshlar, yetimlar, miskinlar, qarindosh qo‘shniyu begona qo‘shni, yoningizdagi hamrohingiz, yo‘lovchi (musofir)ga va qo‘l ostingizdagi (qaramlar)larga ham (yaxshilik qiling)!..»[1].
Alloh taolo ota-onaga yaxshilik qilishning naqadar buyuk amal ekanini Qur’oni karimda bir nechta o‘rinlarda keltiradi. Jumladan, Isro surasining 23-oyati karimasida bunday marhamat qilinadi: «Parvardigoringiz Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishingizni amr etdi...».
Ota-onaga ehson qilish ibodatdir.
Ota-onaga xushmuomalada bo‘lishlik ibodatdir.
Ota-onaga muhabbat ila nazar solish ibodatdir.
Ota-onaning qalbiga shodlik olib kiradigan har bir amal ibodatdir.
“Ehson”dan murod farzning ustiga ziyoda fazl qilish demakdir. Ya’ni, Alloh taolo farzandlar o‘z ota-onalariga faqatgina farz, majburiyat jihatidan yaxshilik qilib, shuning o‘zi bilan cheklanishlarini iroda qilmadi, aksincha, farzandlar bu borada ehson maqomiga ko‘tarilishlarini iroda qildi. Zero, ehson – Allohga U Zot seni ko‘rib turganidek ibodat qilishing degani. Boshqa bir tarafdan esa ota-onaga yaxshilik qilish Alloh tarafidan amr etilgan ibodat. Ota-onaga yaxshilik qilishda ehson martabasi qanday bo‘lishini o‘zingiz bir tasavvur qilib ko‘ring!
Bu juda go‘zal munosabatdir. Siz ota-onangiz bilan muomala qilayotganingizda Alloh taolo ko‘rib turganini his eting. Va yana Alloh taolo ko‘nglingizga tugib qo‘ygan niyatlaringizdan ham boxabardir. Zero, Yevropa va Amerikadagi yoshlarning ota-onalariga qilayotgan munosabatlarini aslo qiyoslab bo‘lmaydi.
Ota-onaga yaxshilik qilish Qur’oni karimda besh marta takrorlangan. Bu Allohning amri naqadar muhim ekanini ko‘rsatadi. Shu bilan birga farzandlar ota-onalariga yaxshilik qilishda bor kuchlarini sarflashlari zarurligiga ham ishora qilinadi. Axir ko‘z ochib yumguncha ular ham ota-ona bo‘ladilar. Ular ota-onalariga qanday munosabatda bo‘lgan bo‘lsalar, farzandlari ham ularga aynan shunday munosabatda bo‘lishlari haq gap.
Shuningdek, ota-ona kofir bo‘lsa-da, Alloh taolo ularga yaxshilik qilishga buyurgan.
Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhuning onasi: “Men bir luqma ham og‘zimga solmayman, bir qultum suv ham ichmayman, shu alfozda o‘lib ketaman, toki sen dingingdan voz kechmaguningcha!” deya qattiq turib olganida, Sa’d roziyallohu anhu onasiga itoat etmadilar, Islomda sobit qoldilar. Shunda quyidagi oyat nozil bo‘ldi: «Biz insonni ota-onasiga yaxshilik qilishga buyurdik (ya’ni, ota-ona xoh yaxshi, xoh yomon bo‘lsin, xoh musulmon, xoh kofir bo‘lsin, ularga yaxshilik qilish farzandning burchidir. Ammo) agar ular sen bilmagan narsalarni (soxta ma’budlarni) Menga sherik qilishing uchun zo‘rlasalar, u holda ularga itoat etmagin! (Barchangiz) Menga qaytursiz, bas, (ana o‘sha kunda) Men sizlarga qilib o‘tgan amallaringizning xabarini berurman»[2].
Allohga ma’siyat bo‘ladigan ishlarda ota-onaga itoat qilinmaydi. Biroq ularga yaxshilik qilish, aloqalarni ushlab turish odatdagidek davom etaveradi.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Niso surasi, 36-oyat.
[2] Ankabut surasi, 8-oyat.