Sayt test holatida ishlamoqda!
24 May, 2025   |   26 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
04:57
Peshin
12:25
Asr
17:29
Shom
19:46
Xufton
21:19
Bismillah
24 May, 2025, 26 Zulqa`da, 1446

Nega Ramazonda gunoh qilamiz?

22.05.2018   43224   4 min.
Nega Ramazonda gunoh qilamiz?

Bandalariga ikki dunyo saodatini ko‘zlab, ro‘zani Islomning farz ibodatlari qatoriga qo‘shgan Alloh taboraka va taologa hamdu sanolar bo‘lsin!

Ummatlariga mehr ko‘rsatib, ro‘za tutishni barcha sir-asrorlari ila ta’lim bergan habibimiz Muhammad (sollallohu alayhi vasallam)ga abadul abad salovotu salomlar bo‘lsin!

Dindosh birodarlariga ro‘za haqidagi bilimlarni yetkazib, o‘rgatgan dinimiz yo‘lchi yulduzlari – sahobai kiromlarga Alloh taoloning rahmati va roziligi bo‘lsin!

Aziz dindoshlar mana, yana bir bora Ramazoni sharif boshimizga soyabon bo‘lib tashrif buyurdi. Bizga ma’lumki, qadimdan musulmonlar muborak Ramazonda doimgidan-da ko‘proq Qur’on tilovat qilishga, doimgidanda ko‘proq har bir xatti-harakatlarida axloqliroq va karamliroq bo‘lishga harakat qiladilar. Chunki suyukli payg‘ambarimiz Muhammad  (sollallohu alayhi vasallam)ning o‘zlari ana shunday qilganlar va barcha Islom amallari qatori bu masalada ham ummatlariga o‘rnak bo‘lib, alohida ta’lim berganlar.

Insonning ro‘zadan boshqa hamma qilgan amallari o‘zi uchun bo‘ladi. Faqat tutgan ro‘zasigina Alloh taolo uchun bo‘ladi. Ya’ni, ro‘zadan boshqa amallarda amal qiluvchi xohlasa ham, xohlamasa ham bir oz xo‘jako‘rsinga qilish, o‘zgalarning havasi, maqtovi, obro‘-e’tiborini qozonish hissi paydo bo‘ladi. Misol uchun, namoz o‘qigan odamning  tahorat qilganini, namozga joy tanlaganini va nihoyat, namoz o‘qiyotganini boshqalar ko‘radi. Bu odam namoz uchun tahorat qilmoqda, bu odam namoz uchun joy tanlamoqda, bu odam namoz o‘qimoqda, yaxshi odam ekan, degan fikr xayolidan o‘tib, unga hurmat-e’tibor bilan qaraydi. Shu kabi zakot berganini qancha yashirsa ham, hech bo‘lmaganda zakot olgan kishi bilib, haqqiga duo qiladi. Hajga borgani esa umuman shov-shuv bo‘lib ketadi. Qaytganidan so‘ng qanchadan-qancha insonlar uning ziyoratiga kelishadi. Hamma uni “Hoji ota” yoki “Hoji ona” deb chaqira boshlaydi. Ro‘zada esa bu narsalarning birortasi yo‘q, kechasi hech kim ko‘rmaydigan vaqtda saharlik qiladi. Kunduzi esa hamma qatori yuraveradi. Hech kimsiz, yolg‘iz o‘zi qolganida ro‘za tutgan inson Alloh taolo ko‘rib turganini his qilib, og‘zini ochib yubormaydi. Ushbularning barchasi ro‘za Alloh uchun tutilishining belgilaridir. Shu bois ham yolg‘iz Alloh uchun bo‘lgan ibodatning mukofotini Alloh taoloning O‘zi berishini va’da qilgan. Ro‘za uchun beriladigan savobning ko‘payishi shunchalarki, uni Alloh taolodan boshqa hech kim bilmaydi, idrok ham qila olmaydi.

Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) “Qachonki Ramazon kelsa, jannat eshiklari ochilur, do‘zax eshiklari yopilur va shaytonlar kishanlanur”, dedilar. (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).

Aziz dindoshlar! E’tiboringizni ushbu hadisi sharifdagi “…va shaytonlar kishanlanur” jumlasiga qaratmoqchiman. Bizga ma’lumki, shayton doimo insonlarni Alloh taoloning ibodatidan, toatidan chetlanishga undaydi, vasvasa  qiladi va odam bolasining qon tomirida suzib yuradi. Mo‘min-musulmonlarga rahmat bo‘lib Ramazoni sharif tashrif buyursa, isyonkor shaytonlar o‘zlari uchun sevimli bo‘lgan bu ishlaridan to‘silib, kishanlarga mahkum etiladilar. Shu o‘rinda savol paydo bo‘ladi: Shunday bo‘lsa nega baribir bilib-bilmay ma’siyatlar sodir etaveramiz? Hattoki, ba’zi insonlarning gunoh ishlarda bardavom bo‘layotganlariga guvoh bo‘lamiz? Ushbu savollarning javobi esa quyidagicha: Ramazoni muborak hurmatidan shaytonlar kishanlangan paytda ma’siyatga boshlovchi, tutgan ro‘zaning, Alloh asrasin, mukammalligi ketib, nuqsonli bo‘lishiga sababchi bo‘luvchi narsa – NAFSdir. Demak, Ramazoni sharifning muborak kunlari davomida biror-bir gunoh sodir etgudek bo‘lsak, “Ha, shayton o‘lgur yo‘ldan urdi-da”, deyishimiz noo‘rindir. Bejizga hikmatlarda: “Aql mudroq, nafs esa uyg‘oqdir”, deyilmagan. Shaytonlar kishanlangan Ramazon oyida kim bilandir tortishib qolishimiz, kimnidir g‘iybat qilishimiz, dilozor ishlarga yo‘l qo‘yishimiz-nafsimizning uyg‘oqligi, hali ham kishanlanmaganidandir. Ushbu oy nafslarimizni poklash, ruhimizni sayqallash uchun qulay fursatdir. Ro‘zadagi chanqoq, ochlik, tunggi bedorlik, taroveh namozlari, xatmi Qur’onlar, xayru ehsonlar-nafsimizga qarshi kurashdir.

Shunday ekan, Alloh O‘z fazlu marhamatidan bahramand aylab, Ramazoni sharifni faqat go‘zal amallar, savobli ishlar bilan o‘tkazish baxtini barchamizga nasib etsin! Bu oyda nafsimiz “Xotirjam nafslar” safiga qo‘shilsin.

 

Muhsina Isoqjonova tayyorladi.

Ramazon-2018
Boshqa maqolalar

Alloh bunday bandalarni yaxshi ko‘radi

19.05.2025   4359   5 min.
Alloh bunday bandalarni yaxshi ko‘radi

Har bir ishni puxta qilish – bu insonning o‘z vazifasiga jiddiy, mas’uliyatli va professional yondashishini anglatadi. Puxta ishlash nima? Puxta ishlash – ishni yuzaki emas, balki chuqur o‘ylab, reja asosida, kerakli bilim va mahorat bilan mukammal bajarishdir.

Shu bilan birga, bu sifatga e’tibor berish, mas’uliyatni his qilish, har bir qadamni aniq rejalashtirish, tafsilotlarga e’tibor qaratish va natijadan qoniqish hissini olish deganidir.

Puxta ishlash bir necha omillarga ko‘ra muhim sanalib, ulardan:

  1. Ish sifatli chiqadi – xatolar kamayadi, qayta tuzatishga ehtiyoj qolmaydi;
  2. Ishonch paydo bo‘ladi – odamlar sizga ishonadi, biror yumushni ishonib topshiradi;
  3. Vaqtni tejaydi – ilk bosqichda puxta bajarilgan ish yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni bartaraf etadi.
  4. Raqobatbardoshlik oshadi – ishda muvaffaqiyat ehtimoli oshib, xizmatga talab yuqori bo‘ladi.

Islom nuqtayi nazaridan qaraganda, har bir ishni puxta bajarish insonning imoniy burchlaridan biridir. Bu haqda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Alloh birortangiz ish qilsangiz, uni puxta bajarishingizni yaxshi ko‘radi” (Imom Tabaroniy rivoyati).

Mazkur hadisdan ma’lum bo‘ladiki, har qanday ishni puxta, sidqidildan bajarish islomda ham katta fazilat sanaladi.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari ham ishni puxta va sidqidildan bajarish zarurligi to‘g‘risida “Ijtimoiy odoblar” asarida quyidagi fikrlarni bildirgan:

Musulmon inson jamiyat yuzidagi eng ko‘rkam va go‘zal xol bo‘lishi lozim. U inson zoti chiroyini ochib turuvchi omil bo‘lishi kerak. Bu esa, ijtimoiy odoblar orqaligina yuzaga chiqadi.

Mo‘min kishining har bir ishni yaxshilab va puxta qilishi maqbuldir. Bu barcha insonlarga sevikli Nabiyning islom ummatiga amri, farmoni, tavsiyasi va nasihatidir.

عَنْ عَائِشَةَ : قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إِذَا عَمِلَ أَحَدُكُمْ عَمَلًا نْ يُتَّقِنَهُ». رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ.

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh sizlardan biringiz ish qilganda, uni yaxshilab, puxta qilishingizni sevadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

Alloh taoloning sevgisiga sazovor bo‘lay degan inson katta-kichik har bir ishni faqat va faqat yaxshilab, chin dildan puxta bajarishga urinadi. Bu sifat esa ijtimoiy odoblarni o‘rniga qo‘yish bilan yuzaga chiqadi[1].

Qanday qilib har bir ishni puxta qilish mumkin?” Bu borada quyidagilarni tavsiya qilish mumkin:

  1. Fikr so‘rash, maslahatlashish. Agar mumkin bo‘lsa, har bir ishni bajarishdan oldin tajribali va olim insonlar fikrini olish, ular bilan maslahatlashish zarur. Bu kishining shaxs sifatida kamol topishi, rivojlanishi va bajarilayotgan ishning mukammal bo‘lishiga yordam beradi.
  2. Aniq maqsad qo‘yish. Bu ish nima uchun kerak? Yaxshi natija nima? kabi savollarga javob topish, zarur bo‘lsa, tajribali insonlar bilan maslahatlashish.
  3. Reja tuzish. Ishga kirishishdan avval vazifalar ro‘yxatini tuzish lozim.
  4. Ish paytida diqqatni jamlash va xalaqit beruvchi omillarni bartaraf etish.
  5. Mas’uliyatni his qilish. Kishi o‘zi bajarayotgan ishning oxiratda so‘rovi borligini unutmasligi, unga sidqidildan yondashishi lozim.
  6. Bajarilgan ishni tekshirish. Ish tugagach, uni qayta ko‘rib chiqish va xatolarini tuzatish lozim. Bu esa ishni puxta bajarishning asosiy omili hisoblanadi.

Har bir ishni puxta bajarish – bu muvaffaqiyatning asosiy omillaridan biridir. Chunki hozirgi kunda bozor munosabatlari sharoitida o‘z o‘rniga ega bo‘lish uchun ishni puxta bajarish, eng mayda detallariga qadar e’tibor qaratish muhimdir.

Har bir ishni puxta bajarish quyidagi natijalarga olib keladi:

  1. Mas’uliyatni ko‘rsatadi – har qanday ishni puxta, chuqur o‘ylab, yuksak mas’uliyat bilan bajarish insonning kasbiy yetukligi va shaxsiy madaniyatini namoyon etadi.
  2. Sifat kafolati – puxta bajarilgan ish mahsulot yoki ko‘rsatilgan xizmat sifatining yuqori bo‘lishini ta’minlaydi.
  3. Ishda samaradorlik – puxta rejalashtirilgan holda bajarilgan ish vaqt va resurslarni tejashga yordam beradi.

Xulosa qilganda, har bir ishni puxta qilish nafaqat shaxsiy o‘sish, balki jamiyat rivoji uchun ham muhimdir.

[1]Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Ijtimoiy odoblar. “Hilol-Nashr”. Toshkent 2024. –B.26-27

Nodir QOBILOV,
Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ilmiy xodimi