Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Toj Mahal xususiylashtirilmoqda

01.05.2018   4159   3 min.
Toj Mahal xususiylashtirilmoqda

Hindiston hukumati 95 ta tarixiy obidani xususiylashtirishni ko‘zda tutuvchi loyiha ishlab chiqdi. "the Guardian" nashri bu haqda xabar bermoqda. Mashhur tarixiy obidalarni bir necha million dollarga xususiylashtirishni ko‘zda tutuvchi ushbu qaror ko‘plab e’tirozlarga sabab bo‘lmoqda. “Meros” harakati faollari hamda muxolif siyosatchilar Hindiston hukumatini tarixiy obidalarni, shu jumladan Toj Mahalni xususiy kompaniyalar ixtiyoriga berayotganlikda ayblagan.

Shanba kuni Hindiston turizm vaziri Dalmia Bharat kompaniyasi bilan Dehlidagi 17 asrga tegishli Qizil Qal’a tarixiy obidasini hamda mamlakat janubidagi Andxra-Pradesh shtatida joylashgan yana bir qal’ani ijaraga berish bo‘yicha 5 yil muddatga qiymati 3.7 million dollarlik shartnoma tuzilganini e’lon qildi.

Hozirda ikki yirik kompaniya Toj Mahalga egalik qilish uchun kurashmoqdalar. Xususiylashtirish loyihasiga YUNЕSKO ro‘yxatidagi 12 asrga oid Qutub Minor majmuasi ham kiritilgan.

Hindistonda 3700 yaqin tarixiy obidalar mavjud bo‘lib, shulardan 31 tasi YUNЕSKOning jahon merosi obyektlari ro‘yxatidan o‘rin olgan.

Eslatib o‘tamiz, o‘tgan yili Hindistonning “Bhartiya Janata Parti” partiyasi vakili bo‘lgan Sangiit Som Toj Mahal obidasini tarixdan o‘chirib tashlash zarurligini aytgandi.

Nafaqat Hindiston, balki butun dunyo bo‘yicha eng ko‘p tashrif buyuriladigan sayyohlik obyektlaridan biri, XVII asrga tegishli maqbara - Toj Mahal Zahiriddin Boburning evarasi Shoh Jahon davrida qurilgan. Ushbu sehrli majmua haligacha butun dunyodan millionlab sayyohlarni o‘ziga jalb qilmoqda.

Toj Mahalning tashqi devorlari va gumbazi oq marmar bilan qoplangan bo‘lib, u quyoshli kunda oppoq tusga kirsa, ufq nurlari ostida qip-qizil bo‘ladi, tunda esa oyning kumush shu’lasini aks ettiradi.

Majmuani asrab-avaylash maqsadida uni YUNЕSKOning jahon merosi obyektlari ro‘yxatiga kiritishgan.

Bir muddat avval, Travel Ask ham Tojmahal bilan bog‘liq havotirli xabarni bergandi. Xabarda qayd etilishicha, bino asta-sekinlik bilan vayron bo‘lib bormoqda, bu esa ushbu yodgorlikning kelajagi haqida jiddiy bosh qotirishga majbur qiladi. Tadqiqotchi olimlarning fikricha, obidaning qizil yog‘ochdan qilingan poydevori yaqinida joylashgan daryoning suvi kamaygani sababli qurib, yorilib ketmoqda. Agar tezkor choralar ko‘rilmasa, Toj Mahalning poydevori marmar gumbazlar va minoralar og‘irligini ko‘tara olmay, tez orada yemirilib ketishi mumkin. Hind ekologlarining aytishicha, daryo suvini ma’lum sathda ushlab turish uchun damba qurish kerak. Bu esa 71 ming funt sterlingga tushadi.

Maqbara muhofaza etiladigan hududlar sirasiga kiradi. Unga avtomobilda yaqin kelib bo‘lmaydi. Bu zararli gazlar inshootga salbiy ta’sir ko‘rsatmasligi uchun qilingan. Shuningdek, yodgorlikning oppoq tusi buzilmasligi uchun, mamlakat rahbariyati Agradagi bir qator sanoat korxonalarini yopib qo‘ygandi.

Hindistonda 300 yildan ko‘proq hukmronlik qilgan Boburiylar sulolasi bu yurt hayotining barcha jabhalarida o‘zining boy merosini qoldirgan. Dehlidagi Qizil qal’a va Jome’ masjidi, Agradagi Toj Mahal, Fotihpur, Sekridagi Panch Mahal ana shunday buyuk meros namunalaridir.


Manba: http://uza.uz

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

O‘zbekistondagi Islom merosining bebaho xazinalari Londonda namoyish etildi

11.07.2025   164   3 min.
O‘zbekistondagi Islom merosining bebaho xazinalari Londonda namoyish etildi

Londonda muhim madaniy voqea bo‘lib o‘tdi: Buyuk Britaniyada ilk bor O‘zbekiston tarixi bilan bog‘liq, Islom sivilizatsiyasining oltin davrlariga oid noyob Qur’on qo‘lyozmalari va tarixiy artefaktlardan iborat kolleksiya namoyish etildi. Ushbu muqaddas yodgorliklar yillar davomida xususiy kolleksiyalar va muzeylarda saqlangan, endilikda ular o‘z diyori – O‘zbekistonga qaytmoqda.

 

Dunyoning mashhur Sotheby’s va Christie’s auksion uylari mezbonligida tashkil etilgan ushbu ko‘rgazmalar 2017 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan BMT Bosh Assambleyasida ilgari surilgan tashabbus – Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazini yaratish bo‘yicha keng ko‘lamli loyihaning bir qismidir. So‘nggi yillarda milliy va xalqaro mutaxassislar tomonidan yo‘qolgan madaniy merosni izlash va aniqlash bo‘yicha keng tadqiqot ishlari olib borilmoqda.

 

Londondagi ikki ko‘rgazmada ilk bor xalqaro jamoatchilik e’tiboriga havola etilgan eksponatlar orasida dunyoning yetakchi olimlari, ekspertlari, mas’ul mutaxassislar, mashhur muzey va kutubxonalar vakillari  va kolleksionerlari ishtirok etdi.

 

– O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti ushbu madaniy-ma’rifiy mega platforma – Islom sivilizatsiyasi markazi tashabbusini ilgari surish barobarida shaxsan uning amalga oshirilishiga boshchilik qilmoqda. Tarixiy va ma’naviy durdonalarni  Vatanga qaytarish bo‘yicha davlatimiz  rahbarining to‘g‘ridan to‘g‘ri topshirig‘i asosida  ushbu keng qamrovli loyiha amalga oshirilmoqda. Bu faqat tarixiy artefaktlarning  qaytishi emas – bu xotiraning, milliy o‘zlikning va O‘zbekistonning islom merosini asrashdagi betakror rolini tan olishning timsolidir, – deya ta’kidladi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov ko‘rgazma ochilish marosimida.

 

Namoyish qilingan nodir artefaktlar orasida IX-XIII asrlarga oid  Qur’on qo‘lyozmalari sahifalari, miniatyuralar, nafis zargarlik buyumlari, maishiy buyumlar, matolar va san’at asarlari bor. Ular O‘zbekistonni jahondagi muhim intellektual markazlardan biri sifatida ko‘rsatadi.

 

– Ushbu ko‘rgazmalar – O‘zbekiston Prezidenti shaxsiy tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan muhim madaniy hodisa bo‘lib, yosh  avlodni ilhomlantirishga qaratilgan. O‘z merosini qaytarishga yo‘naltirilgan bunday amaliy qadriyatlar madaniy uyg‘onish uchun mustahkam zamin bo‘lib xizmat qiladi, – dedi Buyuk Britaniyadagi "Al-Furqon" fondi direktori Sali Shahsivari.

Ko‘rgazmalarda taqdim etilgan eksponatlarning ko‘pchiligi 2025 yilda Sotheby’s va Christie’s auksionlarida Islom sivilizatsiyasi markazi faoliyati doirasida xarid qilingan.

 

Sotheby’s savdo uyining Sharq merosi bo‘yicha vakili  Benedikt Karter shunday dedi:

– O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi bilan hamkorlik qilish biz uchun katta sharafdirMarkaziy Osiyo tarixida alohida ahamiyatga ega bo‘lgan yodgorliklarning Vatanga qaytishiga ko‘maklashganimizdan mamnunmiz.

 

Toshkentning markazida 10 gektardan ortiq hududda barpo etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi mintaqadagi eng yirik madaniyat va ma’rifat institutlaridan biriga aylanmoqda. Uning ekspozitsiya maydoni 8000 kvadrat metrdan oshadi. Markaz tarkibiga quyidagi besh mavzuli galereya kiradi:

"Qur’on zali"

"Islomgacha bo‘lgan meros"

"Renessansning birinchi va ikkinchi davrlari"

“Yangi O‘zbekiston”.

 

O‘zbekistonning Buyuk Britaniyadagi elchisi Ravshan Usmonov quyidagilarni ta’kidladi:

– Bugun O‘zbekiston o‘z tarixiy merosini tiklash va asrab-avaylash borasida ulkan sa’y-harakatlar qilmoqda. Toshkentdagi Islom sivilizatsiyasi markazi kabi tashabbuslar bu yo‘ldagi muhim qadam bo‘lib, tez orada u bilim va dinlararo muloqot mayog‘i sifatida o‘z eshiklarini ochadi. Bu bizning tarixiy o‘zligimizni anglash va uni ochiq tarannum etishga intilishimizning ifodasidir.

 

Londondagi ushbu ko‘rgazmalar nafaqat muhim madaniy voqea, balki tarixiy adolatning tiklanishi ifodasi bo‘ldi. Namoyish etilgan eksponatlar O‘zbekistonning islom olami intellektual markazi sifatidagi o‘rni va bugungi Yangi O‘zbekistonning madaniy-tarixiy merosni asrash, o‘rganish va targ‘ib qilish yo‘lidagi navbatdagi yutuqlarini amalda isbot etdi.

Sisc.uz

O‘zbekistondagi Islom merosining bebaho xazinalari Londonda namoyish etildi
O'zbekiston yangiliklari