Haj amalini bajarishga otlangan tatristonliklar 2018 yildagi safar uchun 10-15 ming rubl miqdorida qo‘shimcha mablag‘ to‘lashlari ma’lum qilindi. Bu haqda “Tatar-inform” axborot agentligiga Tatariston musulmonlari idorasining rasmiy Haj-operatori ma’lum qilgan.
Agentlik vakili bergan ma’lumotlarga ko‘ra, Saudiya Arabistoni 2018 yildan boshlab 5 foiz miqdoridagi soliq joriy etgan. Shu sababli Saudiya Arabistonida ishlab chiqariladigan mahsulotlar va xizmatlar (turar joy, ovqatlanish va ziyoratchilarga xizmat ko‘rsatish) narxi qimmatlashgan. TMI qoshidagi “TMI Haj” agentligi bir qancha dasturlarni taklif qilgan. Hajga borish uchun talab etiladigan eng kam to‘lov 139 ming rubl (20 million so‘m atrofida, Markaziy Bank o‘rnatgan kurs bo‘yicha hisoblandi) ekani aytilmoqda. Bundan tashqari 149 (21 million so‘m), 165 (23 million so‘m), 235 ming (33 million so‘m) rubllik yo‘llanmalar borligi ma’lum qilingan. “Luks” Haj uchun 375 ming (53 million so‘m) rubl to‘lanishi aytilgan.
O‘MI Matbuot xizmati
Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga amal qilsak bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).
Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.