Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Bola ustozini hurmat qilishni o‘rgansin

08.03.2018   5169   4 min.
Bola ustozini hurmat qilishni o‘rgansin

 Luqmoni Hakim o‘g‘liga bunday nasihat qilgan ekan: Ey, o‘g‘lim! Olimlar bilan hamnafas bo‘l, ustozlar orasida o‘tir, chunki Alloh taolo yeru osmonni suvi bilan obod qilganiday, qalblarni ham ilmu hikmat nuri bilan munavvar qiladi”.

Ilm-irfon tarqatish, yoshlarga ta’lim tarbiya berish naqadar ulug‘ fazilat va savobli ish ekani haqida Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda bunday deyilgan: Darhaqiqat, insonlarga yaxshilik va ilmu ma’rifatni o‘rgatgan barcha ustozlarga barcha hayvonlar, hattoki dengizdagi baliqlar ham istig‘for aytadi”.

Inson hayotida bilimi, ma’rifati bilan jamiyat a’zolari o‘rtasida qadr-qimmat va obro‘ e’tiborga ega bo‘ladi, hatto Odam alayhissalomni barcha farishtalardan ham yuqori maqomga ko‘targan narsa ilm-ma’rifatdir.

Haq taolo Qur’oni karimda ilmli kishilarning va ustozlarning martabalari yuksak darajalarga ko‘tarilishini bayon qilib, shunday deydi:   “Alloh sizlardan imon keltirgan va ilm ato etilgan zotlarni (baland) daraja (martaba)larga ko‘tarur. Alloh qilayotgan (barcha yaxshi va yomon) amallaringizdan xabardordir” (Mujodala, 11)..

Olimlik, ustozlik maqomi naqadar ulug‘ va bemisl ekani haqida janobi Payg‘ambarimiz bunday marhamat qilganlar: Olimning boshqalardan ortiqligi oydin kechada oyning boshqa yulduzlardan ziyoda nurli ekaniga o‘xshaydi. Darhaqiqat, ulamolar payg‘ambarlarning merosxo‘rlaridir. Payg‘ambarlar o‘zlaridan keyin dinor ham, dirham ham meros qoldirmaganlar. Ular o‘zlaridan faqat ilmu ma’rifatni meros qilib qoldirishgan. Kim bu meros ilmni olgan bo‘lsa, u katta baxtu saodatni qo‘lga kiritibdi” (Imom Termiziy, Abu Dovud va Ibn Mojalar  rivoyat qilgan).

Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu Zayd ibn Sobit roziyallohu anhuning ulovi tizginini ushlab, unga minishiga yordam berib bunday deganlar: Ulamolarga shunday xizmat qilishga buyurilganmiz. Agar shogird ulug‘lik sifatiga yetmay turib, undan faxrlanib kibrlansa, johildir. Zero, ilm-hikmat mo‘min kishining yo‘qotgan narsasidir, qachon topsa, uni olishga haqli”.

Hazrat Ali roziyallohu anhu ilm o‘rganuvchiga qarata shunday deganlar: “Ustozning sendagi haqlaridan biri – sen odamlarga ommatan salom berib, muallimga xos salom berishingdir. Uning ro‘baro‘sida o‘tirishing, uning huzurida qo‘ling bilan ishora etmasliging, ko‘zingni qismasliging, ustozga keragidan ziyoda savol bermasliging, javob berishida unga yordam bermasliging, agar xohlamasa, unga qayta-qayta savol bermasliging, ustoz turishga harakat qilganda uning kiyimlaridan ushlamasliging, uning sirlarini fosh etmasliging, ustoz huzurida biron-bir masalada xato qilishini hech qachon tilamasliging, ustoz agar nogoh adashsa, uzrini qabul etishing, ustozga qarata: “Men falonchi bunday deganini eshitdim” yoki “falonchi sizning xilofingizga gapirdi”, deb aytmasliging, ustoz huzurida biron-bir olimni tavsiflamasliging, uzun suhbatidan hech qachon malolga kelmasliging, ustoz xizmatidan o‘zingni olib qochmasliging lozim bo‘ladi. Ustozning biron yumushi chiqib qolsa, uni ado etish uchun barcha shogirdlar chopishadi. Ustoz go‘yo bir xurmo daraxtiga o‘xshaydiki, sen undan biron narsa tushishini poylab turasan”.

Sohibqiron Amir Temurning shunday gapi bor: “Ilm va dinning mashhur ustozlari o‘z maslahatlari bilan podshohlarga yordam berib kelishgan”.

Ustozlar barchamizning, xususan, shogirdlarning ehtiromiga loyiq bo‘lgan buyuk insonlardir. “Ilm bilan mustahkamlanmagan har qanday ulug‘likning oqibati xorlikdir”, degan  ekan Ahnaf ibn Qays.

Hukamolardan biri shunday degan ekan: “Ota-onalar farzandlarini dunyodagi olovdan himoya qilishsa, ustozlar esa ularni oxirat olovido‘zaxdan muhofaza etishadi”.

Ilm toliblari va shogirdlar ham doimo ilmu ma’rifati ziyoda bo‘lish yo‘lida ustozlardan bilmaganlarini so‘rab-bilishda jiddiy harakat qilishlari lozim.

 

Muslim ATAYEV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo bo‘limi xodimi,

Tarix fanlari nomzodi

O‘MI Matbuot xizmati

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

09.06.2025   6844   4 min.
O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

Muhtaram vatandoshlar!

Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.

Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.

Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.

Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.

Aziz do‘stlar!

Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.

Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.

Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin  timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.

Hurmatli yurtdoshlar!

Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.

Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.

Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.

Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.

Aziz va muhtaram vatandoshlar!

Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.

Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.

Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.

Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.

Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!

 

Shavkat Mirziyoyev,

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti