Qur’oni karim va hadisi sharifda yomg‘ir suvi insonlarga va yer yuzidgai jamiki tirik mavjudotga shifobaxsh ne’mat ekani ta’kidlangan.
Qur’oni karimda Alloh taolo aytadi:
وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا.
“U O‘z rahmati oldidan shamollarni xushxabar qilib yuborgan Zotdir. Va osmondan pok suv tushirdik” (Furqon surasining 48-oyati).
Yomg‘ir suvida cho‘milish sehr va ko‘zikkan odamga shifo bo‘ladi. Yomg‘ir suvining shaytonni haydashi Qur’oni karimning quyidagi oyatida bayon qilingan:
إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاءً لِّيُطَهِّرَكُم بِهِ وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ.
“Uning tarafidan xotirjamlik uchun sizlarni mudroq bostirgani, ustingizga osmondan suv (yomg‘ir) tushirib, u bilan sizlarni poklash, shaytonning vasvasasini sizlardan daf etish, dillaringizga (o‘zaro) aloqa paydo qilish va u bilan qadamlaringizni sobit (mustahkam) qilishni iroda etganini eslangiz! (Anfol surasining 11-oyati).
Shubhasiz, sehr va ko‘z tegishi shaytonning iflos ishlaridan biridir. Yomg‘ir suvi ana shu nopoklikdan bemor bo‘lib qolgan kishining shifo topishiga yordam beradi. Qur’oni karimda aytiladi:
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمْ وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَابَّةٍ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ
“U, siz ko‘rib turganingizdek, osmonlarni ustunsiz yaratgan, sizlarni tebratmasligi uchun yer yuziga og‘ir tog‘larni tashlagan va (yer)da har turli jonivorlarni taratib qo‘ygan zotdir. Va osmondan suv tushirib, u bilan unda (yer yuzi) turli go‘zal va foydali juftlarni o‘stirib qo‘ydik. (Oyatda «o‘simliklarni o‘stirib qo‘ydik», deyilmasdan, «karamli (go‘zal va foydali) juftlarni o‘stirib qo‘ydik», deb aytilmoqda. Bu yerda, avvalo, o‘simliklardagi go‘zallik va foydaga ishora qilinyapti, qolaversa, ular juft bo‘lishi ham bildirib qo‘yilyapti. Allohning kitobida o‘n besh asr ilgari zikr etilgan bu haqiqatga ilm yaqindagina yetdi. Har bir o‘simlikda erkak va urg‘ochi xo‘jayralar bo‘lib, ular bir-biri bilan chatishgandagina meva hosil bo‘lishi endi tushunib yetildi. O‘simliklarni bunday qilib yaratishga faqat Alloh qodirdir)” (Luqmon surasining 10-oyati).
Muhammad sollallohu alayhi vsallamning sunnatlariga muvofiq yomg‘ir yoqqan vaqtda bajariladigan qator amallar bor:
اللَّهُمَّ صَيِّبًا نَافِعًا.
“Yo Alloh, bu yomg‘irni bizga foydali qil”.
Imom Buxoriy rahmatullohu alayh rivoyat qilgan hadisda Oisha onamiz roziyallohu anho Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har safar yomg‘ir yoqqan vaqtda ushbu duoni o‘qiganlarini aytganlar.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurida ekanimizda yomg‘ir yog‘ib bizni shalobbo qilib yubordi. u zot hatto yomg‘ir suvi yaxshiroq tegsin deya yelkalarini ochdilar. Nega bundan qilganlarining sababini so‘raganimizda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday javob berdilar: “Negaki, u (yomg‘ir) Alloh taologa yuzlanib qilingan iltijoga javob bo‘ladigan joyga yaqindir” (Imom Muslim rivoyati).
Mufassir olim Abu Abbos al-Qurtubiy: “Alloh taolodan Rasuliga tushgan narsalardan yomg‘irni u inoyat va shifo o‘laroq qabul etdi, Buyuk Yaratuvchi yomg‘irni poklovchi, rahm-shafqat va inoyat manbai hamda uni barcha g‘am-qayg‘ularni bartaraf etishga sababchi qildi. Bundan ayon bo‘ladiki, biz yomg‘irni hurmat qilishimiz va unga ehtiyotkorona tarzda munosabatda bo‘lmog‘imiz kerakligi ayon bo‘ladi.
Yomg‘ir yog‘ib turgan vaqt bu – Rabbimiz tushirgan inoyat vaqti va Alloh taologa qaysi makonda ko‘pchilik e’tiqod qilsa va ko‘p ibodat qilinsa, o‘sha yurtga muloyim yomg‘irlar yog‘adi. Hadisi sharifda: “Alloh taolo ikki holatda qilingan duoni qaytarmaydi: yomg‘ir yog‘ishidan oldin chaqmoq chaqqan vaqtda va namozga azon chaqirilgan choqda”, deya marhamat qilingan (Al-Hakim, At-Tabaroniy).
اللهم حوالينا ولا علينا، اللهم على الآكام والضراب وبطون الأودية ومنابت الشجر.
«Yo Alloh, yomg‘irni atrofimizga yog‘dir va ziyonimizga yog‘dirma. Tepaliklarga, tog‘larga, baland yerlarga va yaylovlarga yog‘dir”.
مطرنا بفضل الله ورحمته.
“Biz Alloh taoloning fazlu marhamati ila yomg‘ir bilan mukofotlandik” (Imom Buxoriy rivoyati).
Robiya JO‘RAQULOVA tayyorladi.
O‘MI Matbuot xizmati
“Mazhab” so‘zi arabchada “yo‘l”, “yo‘nalish”, shar’iy istilohda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma’nolarini bildiradi.
Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).
Ulamolar mazhablarga ergashish Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning quyidagi hadisiga amal qilishdir, deb ta’kidlaydilar: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Moja, 3950-hadis).
Mazhablardagi bitta masalaga nisbatan turlicha yondashishlik islom shariatida musulmonlar uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi. Mazhablarda u yoki bu masala islom ahkomlari, muayyan jamiyat, xalq yoki millatning urf-odatlari, qadriyatlari hamda ijtimoiy munosabatlarning mazmunini ham hisobga olgan holda, eng ma’qul shaklda hal qilingan.
Islom ulamolari shar’iy hukmni va uning dalilini bilmaydigan musulmon odam (muqallid)mujtahid olimga taqlid qilishi zarurligini ta’kidlaydilar. Bunga Qur’ondagi ushbu oyatni dalil sifatida keltirish mumkin: “Agar bilmasangiz zikr ahllaridan so‘rang” (Nahl surasi, 43-oyat).
Mazhablarda Qur’on, sunnat, ijmo va qiyosdan dalil sifatida foydalanishning o‘ziga xos qoidalari, usul va tamoyillariga asoslangan muayyan tizim mavjud. Masalalar tizimli ravishda hal bo‘lgan. Mazhabsizlarda esa hech qanday ijtihod usul va qoidalari yo‘q bo‘lib, “Qur’on va Sunnatga murojaat qilamiz” qabilidagi dalilsiz da’vo bilan hukmlar berilmoqda. Maqsadiga, ra’yiga va nafsiga to‘g‘ri kelgan dalillarni olib, qolganlarini tashlash esa yomon oqibatlarni keltirib chiqarmoqda.
Bemazhablar omma musulmonlar ichida ko‘plab noto‘g‘ri talqin qilingan aqidaviy va fiqhiy masalalarni tarqatmoqdalar. Vaholanki, bu masalalar Ahli sunna olimlari tomonidan allaqachon hal qilingan.
Mazhabsizlar tarafdorlarining ayrim iddaolaridan ularning da’volari asossiz ekaniga ishonch hosil qilish mumkin:
– bemazhablar “Qur’on bitta va Payg‘ambar bitta bo‘lsa, to‘rt mazhab orasida fiqhiy ixtiloflar bor, haq bitta emasmi?” deydilar.
Mazhablar bir manba – Qur’on va sunnatga asoslanadi. Mazhablarning biriga ergashgan kishi Qur’on va sunnatga ergashgan bo‘ladi.
– Mazhabsizlik tarafdorlari “Imom Buxoriy bemazhab bo‘lgan”, deb dalil qiladi. Vaholanki, Imom Buxoriy yashagan davrda u kishiga o‘xshash ilmi ijtihod darajasiga yetgan, o‘zi ijtihod qilganlar ko‘p bo‘lgan. Hamma ulamolar ilmi mujtahidlikka yetgan odam, o‘zi ijtihod qiladi, deganlar. Hozir esa o‘sha davrdagi kabi mujtahidlar yo‘q ekanini hisobga olmaydilar.
Aksincha, Qur’on va sunnatdan har kim o‘zboshimcha yangi hukm chiqarish, fitna qo‘zg‘ash kabi islomda qat’iyan man qilingan xatti-harakatlarga sabab bo‘lmoqda. Shu nuqtayi nazardan, marhum Shayx Muhammad Said Ramazon Butiy qayd etganidek: “Mazhabsizlik islom shariatiga tahdid soladigan xatarli bid’atdir”.
Ming afsuslar bo‘lsinki, mana shunday yetuk olimlar bir mazhabni mahkam ushlab, to‘g‘riligini e’tirof qilib turgan bir paytda ba’zi yurtdoshlarimiz hali dastlabki ilmiy ko‘nikmalarni hosil qilmagan bo‘lsalarda: “Men Qur’on va hadisdan o‘zim hukm olaman” deb, da’vo qilib, turli ixtiloflarni keltirib chiqarmoqdalar. Ba’zida o‘zlari adashgani yetmagandek, o‘zgalarni ham yo‘ldan urmoqdalar.
Alloh taolo hammamizni O‘z hidoyatida sobit qilsin.
G‘ulomov FATHULLOH,
Al-Hudaybiya jome’ masjidi imom noibi