Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyul, 2025   |   17 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:19
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:34
Bismillah
12 Iyul, 2025, 17 Muharram, 1447

Shukrona: olimini e’zozlagan yurt – obod bo‘lur

12.02.2018   4613   5 min.
Shukrona: olimini e’zozlagan yurt – obod bo‘lur

Dunyoda yuksak martabalarga erishgan qaysi zotning hayotiga boqsangiz, bu maqomlarga ular ustozlariga ko‘rsatgan ehtiromi tufayli erishganiga guvoh bo‘lasiz. Masalan, Aflotunu Arastuga, ularning safdoshlariga katta hurmat-ehtirom ko‘rsatib, ularning pandu nasihatlariga amal qilmaganida Iskandar Maqdunli dunyoni zabt eta olarmidi? Yoki yetti pirning xizmatini qilib, ularning nasihatlariga amal qilgan, ularni har doim duolarda yo‘qlab turgan Amir Temur ana shu xizmatlarining evaziga Sohibqiron degan martabaga yetishmadimi? Albatta, yo‘q!

Ha darvoqe, Amir Temur bobomizning buyuk martabalarga erishishining yana bir sababi, u o‘tgan azizlarning ham ruhlarini shod qilishga sa’y-harakat qilib yashagan. Xususan, Zangi ota maqbarasini qurdirgan, Ahmad Yassaviy hazratlari maqbarasini bino qilib, qirq quloq bahaybat qozon osdirib, unda yetim-yesirlarga taom hozirlatgan, u zotning nevarasi bo‘lgan Suzuk ota maqbarasini bunyod ettirgan va yana qancha ulug‘larning xotirasiga qanchalar hurmat ko‘rsatganining sanab adog‘iga yetish qiyin.

Millatimiz quyoshi deya sifatlangan hazrat Navoiy “Lison ut-tayr”, “Majolis un-nafois” va boshqa asarlarida ulug‘ zotlarni nihoyatda katta ehtirom bilan tilga olgan. Xususan, u zot agar ixtiyori o‘zida bo‘lganida Abdulla Ansoriy hazratlarining qabrida jorubkashlik qilishini ham yozganlar.

Ana shu gapni o‘qigan kishi Abdullo Ansoriyning kimligini bilmasa ham Navoiydek zot shu so‘zni aytibdimi, demak, u hazilakam odam bo‘lmagan degan tasavvur hosil qiladi.

Ajdodlarimiz ulug‘larimizga, olimu ulamolarimizga ana shunday izzat-ikrom ko‘rsatib, o‘tgan buyuklarimiz xotirasini shod qilishini o‘zlarining ma’naviy burchi deb hisoblaganlar.

Afsuski, orada mustamlakaga aylanib qolganimiz sabab bo‘lib tarbiyamizning ana shu nuqtasida bir oz o‘zgarishlar bo‘lgani ham rost.  

O‘zbekiston xalq yozuvchisi Shukur Xolmirzayev (Alloh taolo yotgan joyini obod qilsin) bir maqolasida: “Ozarbayjonliklarning qaysi biridan shoirlari haqida so‘rasangiz, “O, u buyuk shoir”, deydi. Ataylab o‘rtamiyonadan pastroq shoirini so‘rasangiz ham shunday javob beradi. “Nega unaqa qilasiz?” desangiz, “Ustozlarimiz shunday o‘rgatgan”, deb javob beradi”, deb yozgan edi.

Bu gapni eshitgan yozuvchi nega biz shunday qilmaymiz... deb holimizga hayron bo‘lgandi.

Yaratganga shukrki, millatimiz tarbiyasining ana shu fazilatini prezidentimizning o‘zi o‘rnak bo‘lib qaytardi.  9 fevral kuni Yurtboshimiz marhum shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari xotirasiga shunday buyuk ehtirom ko‘rsatdiki, bundan to‘lqinlanmagan odam qolmadi.

Davlatimiz rahbarining bu ishida ko‘zga yaqqol tashlanadigan ikkita hikmat bor: birinchisi, Shayx hazratlarining “Ayting! (Ey Muhammad), biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng bo‘lurmi...?!” (Zumar, 9) oyatida ta’riflanganidek martabasining balandligi; ikkinchisi esa olimning martabasi qanchalik balandligini bilish uchun ham ilm kerak. Zotan, “Zar qadrini zargar biladi”, deb bejizga aytmaganlar. 

Imom Ahmad, Tabaroniy va Hokim Ubboda ibn Somit roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Keksalarimizni ulug‘lamagan, kichiklarimizga mehribon bo‘lmagan va olimlarimizni (haqini) bilmagan mening ummatimdan emas”, dedilar.

Ushbu hadisdan ayon bo‘ladiki, Payg‘ambar alayhissalomga munosib ummat bo‘lish uchun olimlarning haqqiga ham rioya etmog‘imiz lozim ekan.

Olimning haqqiga rioya etmoq nima bilan bo‘ladi?

Undan ilm o‘rganmoq, yozgan kitoblarini o‘qimoq va o‘tib ketganidan so‘ng uning xotirasiga hurmat ko‘rsatmoqdir.

Imom A’zam rahmatullohi alayhning shunday deganlari rivoyat qilinadi: "Ustozim Hammodning hurmati uchun uning uyi tomonga oyog‘imni uzatmaganman. Holbuki, uning uyi bilan mening uyim orasida yettita ko‘cha bor edi. Hammod vafot etgandan so‘ng qachon namoz o‘qisam har safar, albatta, ota-onamga qo‘shib, unga ham Allohdan mag‘firat so‘raganman. Nafaqat u, balki kimdan nimadir o‘rgangan bo‘lsam yoki kimdir menga nimadir o‘rgatgan bo‘lsa, albatta o‘sha kishilar uchun ham doim Allohdan mag‘firat so‘rayman".

O‘zi, aslida millatning oyog‘idan tortib yotgan narsa ulug‘larini tirigida tan olmaslik, o‘tganlaridan so‘ng hurmat ko‘rsatmaslikdir. Qaysiki millat buyuklarini ulug‘lamagan, olimlarini ardoqlamagan bo‘lsa, o‘sib-unmagan, ravnaq topmagan. Buni tarix kitoblarida ko‘p o‘qiganmiz. Qaysi millat yuksak taraqqiyotni qo‘lga kiritgan  bo‘lsa, ajdodlarining ruhini shod qilish, ular boshlagan ishlarni munosib tarzda davom ettirish orqali erishgan.

Yaratganga shukrki, xalqimizning dinimiz ko‘rsatmasiga amal qilib, o‘tganlarni faqat yaxshi xotiralar bilan eslash fazilati qaytayotir. Bunda shaxsan Prezidentning o‘zi o‘rnak bo‘layotir. Ayniqsa, olimu ulamo, ma’rifatparvar zotlarning xotirasini hurmat qilib ularning maqomiga munosib ehtirom ko‘rsatilayotirki, bundan xalqimizning ham ko‘ngli shod bo‘lmoqda.

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

“Qur’oni karimni o‘qishdan seni nima chalg‘itdi?!”

11.07.2025   1263   3 min.
“Qur’oni karimni o‘qishdan seni nima chalg‘itdi?!”

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Xolid ibn Valid roziyallohu anhu yoshlari o‘tib, keksayib qolgan chog‘larida Mus'hafi sharifni olib, yig‘lab turib shunday der edilar: “Jihodlar bilan ovora bo‘lib seni o‘qiy olmay qoldik”.

Bu qandayin go‘zal uzr! Xo‘sh, biz o‘zimizni nima deb oqlaymiz?! Xolid ibn Valid roziyallohu anhu shundayin gap aytdilar, ammo biz nima deymiz?! Qiyomat kunida “Qur’oni karim o‘qishdan seni nima chalg‘itdi?!” – deb so‘ralsak, nima deb javob beramiz?! Toki u bizni zararimizga emas, foydamizga hujjat bo‘lishi uchun ko‘ksimizga bosib, kechayu kunduz tilovat qilib bormaymizmi?! Axir Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taoloning zikrini lozim tut, Qur’oni karim tilovatida mahkam bo‘l. Chunki bu sening osmondagi ruhing, yerdagi zikringdir” [1], deganlar.

Quroni karim oyatlarini tadabbur qilmasdan, ma’nolari haqida fikr yuritmagan holda, hech qanday tushunchasiz ko‘p tilovat qilish asosiy maqsad emas. Agar inson bir necha oyatni tadabbur qilsa, tafsir kitoblariga murojaat etsa yoki tafsir darslariga qatnashsa, ma’nolarni o‘zlashtirsa va ularga amal qilsa, bu ishi o‘sha inson uchun ulkan yaxshilik, xayr-baraka bo‘ladi.

Imom  G‘azzoliy hazratlari bunday deydilar: “Qur’on siz so‘rashingiz mumkin bo‘lgan va u sizning so‘rovlaringizga javob bera oladigan tirik Rasuldir. Siz unga quloq solsangiz, u sizni qondiradi”.

Qalblari iymon nuri ila qorishib ketgan zotlar uchun, albatta, Qur’onda shifo bordir. Yana Qur’oni karimda sarosima, shaytoniy vasvasalar, nafsu havoga ergashishdan saqlovchi shifo bor. Qur’on o‘qigan paytimizda bizni farishtalar qurshab oladi va ular ham bizga qo‘shilib Rahmon bo‘lgan Zotning oyatlariga quloq tutadi. Samo farishtalari tuni bilan Qur’onga qoim bo‘ladigan yer farishtalariga yaqinlashadilar. Endi ayting-chi, odamlar uxlayotgan paytda, tun qorong‘usida biz Qur’on tilovat qilyapmizmi?! Yeru osmonlar Robbi bizga quloq soladigan darajada  oyatlarini tilovat qilyapmizmi?!

 Alloh taoloning shifo oyatlari quyidagilardir:

«...Va mo‘min qavmlarning ko‘ngillariga shifo beradir» (Tavba surasi, 14-oyat).

«Ey odamlar! Sizga o‘z Rabbingizdan mav’iza, ko‘ksingizdagi narsaga shifo, mo‘minlarga hidoyat va rahmat keldi» (Yunus surasi, 57-oyat).

«Biz Qur’onni mo‘minlar uchun shifo va rahmat o‘laroq nozil qilurmiz...» (Isro surasi, 82-oyat).

«...U iymon keltirganlar uchun hidoyat va shifodir...» (Fussilat surasi, 44-oyat).

«...Unda (asalda) odamlar uchun shifo bordir...»  (Nahl surasi, 69-oyat).

«Bemor bo‘lganimda menga shifo beradigan ham Uning O‘zi» (Shuaro surasi, 80-oyat).

 Qur’oni karimni tilovat qilish, eshitish, amal qilish va har bir ishda undagi hukmlarga tayanib ish ko‘rishdan chetlashmang!

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Imom Ahmad rivoyati.