Vafotiga qadar payg‘ambarimiz (s.a.v)ning yagona va birinchi ayollaridir. Payg‘ambarimiz qolgan ayollariga Xadiyja onamizdan keyin uylanganlar. Badavlat beva ayol (boylik ularga vafot qilgan ikkinchi erlariidan qolgan), baland bo‘yli, aqlli, juda go‘zal va qat’iyyatli. To payg‘ambarimiz bilan uchrashgunlariga qadar, hech kimga o‘zlarining boylik va taqdirini bog‘lamoqlikka yo‘l qo‘ymaganlar. Xadiyja onamizning vafotlaridan so‘ng payg‘ambarimizning hech bir ayollari u zotning qalblarida Xadiyjadek joy egallamaganlar.
Dunyo ayollarining eng yaxshisi o‘z davrida Imron qizi Maryam edi, bu davrning eng yaxshi ayoli esa Xadiyjadir (Sahih al-Buxoriy). Payg‘ambarmizga turmushga chiqqunlariga qadar Xadiyja (r.a.) Banu Usayd qabilasidan bo‘lgan Abu Xala ibn Malikning nikohida edi. Undan Hind ismli o‘g‘il va Zaynab ismli qiz farzand ko‘rganlar. Abu Xalaga qadar esa Usayyik ibn Abid bilan turmush qurgan edilar va undan ham Abdulloh ismli o‘g‘ilari va Jariya ismli qizlari bor edi. Xadiyja onamiz har doim o‘z qarindoshlariga, kambag‘allarga, shuningdek, oila qurishga qiynalganlarga yordam qo‘lini cho‘zar edilar. Xadiyja onamizga Arab yarim orolining boy zodagonlari, obro‘li kishilari sovchi qo‘yganlarida, rad javobini berganlar. Hayotlik davrlarida Xadiyja onamiz Qurayshliklar malikasi, At-Tohira, Al-Kubro degan nomga ega bo‘lganlar. Xadiyja onamiz savdogarlarga mablag‘ berib, savdolari uchun mol olib keltirar edilar. Payg‘ambarimizning to‘g‘ri so‘z va ishonchli ekanliklari haqida habar topgach, ularga tijorat uchun katta mablag‘ni ishonib topshirib, Shomga jo‘natdilar. Payg‘ambarimiz Shomga Xadiyjaning quli Maysara bilan jo‘nab ketdilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qaytgach, Xadiyja (r.a) katta daromadga ega bo‘ldilar.
Bundan ham afzallari Maysara ko‘rgan mo‘jizalar bo‘ldi (Ayrim ulamolarning aytishlaricha bu mo‘jiza ikki farishtaning quyosh nurlaridan payg‘ambarimizni to‘sganliklaridir). Xadiyja (r.a.) dugonasi Nafisa bint Maniyani payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning oldilariga ular bilan turmush qurish istaklari borligini bildirish uchun yubordilar va ular turmush qurdilar. Bu vaqtda Xadiyja (r.a.)ning yoshlari o‘ttiz to‘qqiz payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning yoshlari esa yigirma beshda edi.
Xadiyja (r.a.) vafotlariga qadar payg‘ambarimiz (s.a.v.)ni qo‘llab-quvvatladilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) odamlarni islomga da’vat qilganlarida dushmanlar- dan himoya qildilar, eng qiyin vaziyatlarda yonlarida bo‘ldilar. Islomni birinchi qabul qilgan inson bo‘ldilar, mablag‘larini islom manfaati uchun sarfladilar. Oisha (r.a.)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallamning ayollaridan rashk qilmadim. Faqatgina Xadiyjadan rashk qildim. Men uni ko‘rmadim ham. Rasululloh (s.a.v.) qachon qo‘y so‘ysalar, Xadiyjaning dugonalariga yuboringlar, der edilar. Bir kuni u zotning g‘azablarini chiqarib: «Xadiyja!»dedim. Shunda Rasululloh (s.a.v): «Albatta, menga uning muhabbati berilgan», dedilar». (Ikki shayx va Termiziy rivoyati). Xadiyja (r.a.) payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning Ibrohim ismli o‘g‘illaridan tashqari barcha farzandlarining onasidir va payg‘ambarimizga Qosim, Zaynab, Ruqayya, Ummu Kulsum, Fotima, Abdulloh ismli farzandlar hadya qilganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning o‘g‘il farzandla– ri yoshlik chog‘larida vafot etgan. Qiz farzandlari esa, payg‘ambarlik davrlarida islomni qabul qilib, Makkadan Madinaga xijrat qilganlar. Fotima onamizdan boshqalari payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning hayotlik davrilarida vafot etganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning amakilari Abu Tolibning vafotlaridan so‘ng, Xadiyja (r.a.) ham vafot qilganlar. Alloh taolo Xadiyja binti Xuvaylid (r.a.)dan rozi bo‘lsin.
Robiya SAIDHANBALOVA
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.
Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.
Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.
Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.
Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar.
Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”.
Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.
Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi
Bahodir Mirfayziyev
Manba: @Softalimotlar