Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

At-Tohira, Al-Kubro degan nomga sazovor onamiz

31.01.2018   7727   3 min.
At-Tohira, Al-Kubro degan nomga sazovor onamiz

Vafotiga qadar payg‘ambarimiz (s.a.v)ning yagona va birinchi ayollaridir. Payg‘ambarimiz qolgan ayollariga Xadiyja onamizdan keyin uylanganlar. Badavlat beva ayol (boylik ularga vafot qilgan ikkinchi erlariidan qolgan), baland bo‘yli, aqlli, juda go‘zal va qat’iyyatli. To payg‘ambarimiz bilan uchrashgunlariga qadar, hech kimga o‘zlarining boylik va taqdirini bog‘lamoqlikka yo‘l qo‘ymaganlar. Xadiyja onamizning vafotlaridan so‘ng payg‘ambarimizning hech bir ayollari u zotning qalblarida Xadiyjadek joy egallamaganlar.

Dunyo ayollarining eng yaxshisi o‘z davrida Imron qizi Maryam edi, bu davrning eng yaxshi ayoli esa Xadiyjadir (Sahih al-Buxoriy). Payg‘ambarmizga turmushga chiqqunlariga qadar Xadiyja (r.a.) Banu Usayd qabilasidan bo‘lgan Abu Xala ibn Malikning nikohida edi. Undan Hind ismli o‘g‘il va Zaynab ismli qiz farzand ko‘rganlar. Abu Xalaga qadar esa Usayyik ibn Abid bilan turmush qurgan edilar va undan ham Abdulloh ismli o‘g‘ilari va Jariya ismli qizlari bor edi. Xadiyja onamiz har doim o‘z qarindoshlariga, kambag‘allarga, shuningdek, oila qurishga qiynalganlarga yordam qo‘lini cho‘zar edilar. Xadiyja onamizga Arab yarim orolining boy zodagonlari, obro‘li kishilari sovchi qo‘yganlarida, rad javobini berganlar. Hayotlik davrlarida Xadiyja onamiz Qurayshliklar malikasi, At-Tohira, Al-Kubro degan nomga ega bo‘lganlar. Xadiyja onamiz savdogarlarga mablag‘ berib, savdolari uchun mol olib keltirar edilar. Payg‘ambarimizning to‘g‘ri so‘z va ishonchli ekanliklari haqida habar topgach, ularga tijorat uchun katta mablag‘ni ishonib topshirib, Shomga jo‘natdilar. Payg‘ambarimiz Shomga Xadiyjaning quli Maysara bilan jo‘nab ketdilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qaytgach, Xadiyja (r.a) katta daromadga ega bo‘ldilar.

Bundan ham afzallari Maysara ko‘rgan mo‘jizalar bo‘ldi (Ayrim ulamolarning aytishlaricha bu mo‘jiza ikki farishtaning quyosh nurlaridan payg‘ambarimizni to‘sganliklaridir). Xadiyja (r.a.) dugonasi Nafisa bint Maniyani payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning oldilariga ular bilan turmush qurish istaklari borligini bildirish uchun yubordilar va ular turmush qurdilar. Bu vaqtda Xadiyja (r.a.)ning yoshlari o‘ttiz to‘qqiz payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning yoshlari esa yigirma beshda edi.

Xadiyja (r.a.) vafotlariga qadar payg‘ambarimiz (s.a.v.)ni qo‘llab-quvvatladilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) odamlarni islomga da’vat qilganlarida dushmanlar- dan himoya qildilar, eng qiyin vaziyatlarda yonlarida bo‘ldilar. Islomni birinchi qabul qilgan inson bo‘ldilar, mablag‘larini islom manfaati uchun sarfladilar. Oisha (r.a.)dan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallamning ayollaridan rashk qilmadim. Faqatgina Xadiyjadan rashk qildim. Men uni ko‘rmadim ham. Rasululloh (s.a.v.) qachon qo‘y so‘ysalar, Xadiyjaning dugonalariga yuboringlar, der edilar. Bir kuni u zotning g‘azablarini chiqarib: «Xadiyjadedim. Shunda Rasululloh (s.a.v): «Albatta, menga uning muhabbati berilgan», dedilar». (Ikki shayx va Termiziy rivoyati). Xadiyja (r.a.) payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning Ibrohim ismli o‘g‘illaridan tashqari barcha farzandlarining onasidir va payg‘ambarimizga Qosim, Zaynab, Ruqayya, Ummu Kulsum, Fotima, Abdulloh ismli farzandlar hadya qilganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning o‘g‘il farzandla ri yoshlik chog‘larida vafot etgan. Qiz farzandlari esa, payg‘ambarlik davrlarida islomni qabul qilib, Makkadan Madinaga xijrat qilganlar. Fotima onamizdan boshqalari payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning hayotlik davrilarida vafot etganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning amakilari Abu Tolibning vafotlaridan so‘ng, Xadiyja (r.a.) ham vafot qilganlar. Alloh taolo Xadiyja binti Xuvaylid (r.a.)dan rozi bo‘lsin.

 

Robiya SAIDHANBALOVA

tayyorladi

O‘MI Matbuot xizmati

 

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Imom Moturidiyning Hanafiy mazhabini yoyishdagi o‘rni

04.07.2025   10674   1 min.
Imom Moturidiyning Hanafiy mazhabini yoyishdagi o‘rni

Imom Abul Mu’in Nasafiy rahmatullohi alayh "Tabsiratul adilla" asarlarida Xuroson va Mavoraunnahr aholisi hanafiylikni Imomi A’zam rahmatullohi alayhning yetakchi shogirdi Imom Muhammad ibn Hasan Shayboniy, uning shogirdi Abu Suraymon Juzjoniy, uning do‘sti Shayx Abu Bakr Ahmad, Shayx Is'hoq Sobih Juzjoniy, Imom Abu Bakr Juzjoniy, Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyodiy Ansoriy va Imom Moturidiy silsilasi orqali o‘rgangan deb keltiradi. Imom Nasafiyning ta’kidlashlaricha bu olimlar ilk davrdan boshlab Movarounnahrning barcha hududlarida hamda Xurosonning Marv va Balx shaharlarida hanafiylik mazhabini yoyishda jonbozlik ko‘rsatishgan.

Imom Moturidiy rahimahulloh Imom Abu Hanifa rahmatullohi alayhning e’tiqodiy qarashlarini yaxshi o‘zlashtirishdan tashqari mintaqamizda hanafiylik tarqalishida muhim hissa qo‘shganlar.

Kosonsoy tuman "Buzrukho‘ja" jome masjidi imom-xatibi

Sodiqjon Abdurahmanov

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA